Bunsch Karol - Powiesci Piastowskie 03 - Rok tysięczny 002.pdf - BUNSCH KAROL - hermes50

B UNSCH K AROL

R OK T YSIĘCZNY

POWIEŚĆ Z CZASÓW B OLESŁAWA C HROBREGO

UZUPEŁNIONA OPOWIADANIEM OBRONA NIEMCZY

C YKL : O POWIEŚCI PIASTOWSKIE TOM 3

PWZN

L UBLIN 1998

P RZEDRUKU DOKONANO

NA PODSTAWIE POZYCJI

WYDANEJ PRZEZ

W YDAWNICTWO L ITERACKIE

K RAKÓW 1978

Część pierwsza

Na ciemnym niebie bezksiężycowej nocy migotały niezliczone gwiazdy. Ich odblask iskrzył się w

zamyślonych oczach wtopionego w mrok człowieka. Głuchą ciszę górskiej pustaci zakłócał tylko

chrzęst końskich żuchw.

Przerwał ją niski głos Stoigniewa:

- Powiadasz, Zyńka, że o śmierci kniazia Mieszka Zbrozło wiedział? Nie czas go szukać.

Samemu trzeba powziąć postanowienie.

W głosie jego brzmiał zawód i wahanie. Po chwili dorzucił:

- Jeno jakie?

- Boże drogi są jasne i proste - padła z mroku odpowiedź. Stoigniew żachnął się niecierpliwie:

- Gdy własnego jeno szukać zbawienia. Iście trafiłem tu, choć po bezdrożach i w mroku. Jeno mi

ostać i poniechać sprawy. Alem ja przysiągł w całości utrzymać Mieszkowe dziedzictwo, by na

marne nie poszła praca mych przodków i krew mego rodzica. Obce odrośle na Piastowym pniu jeno

soki żywe wyssą, jako jemioła z dębu. Adelajdziem przyrzekł, że nie zwolę, by je zaszczepiono. Tyś

nikomu nic nie dłużen, tu siedzisz zali nad Mosiną - za jedno. Ale co byś sam rzekł o rodzicu, który w

czas moru małżonkę i dziatki porzuci, by ratować jeno siebie? Lubo o żupanie, co z oblężonego grodu

uciecze, powierzonych sobie wojów na przepadłe ostawując? Zali nie winni trwać, choćby na

zatratę?

Pytał sam siebie. Gdy składał przyrzeczenia, nie było Ody i jej potomków, kraj jednoczył się w

jednym ręku. Dotrzymać ich dziś to wywołać wojnę wewnętrzną, gdy grożą postronne. Wracał myślą

do tej chwili, gdy przed dwudziestu laty rannemu w bitwie pod Cydzyną Mieszkowi składał to

przyrzeczenie. Tam poznał siłę zdolną znieść od jednego zamachu wszystko, co jest obcego w kraju, i

omal jej nie rozpętał. Od tego czasu zmieniło się wiele, zmienił się i on sam. Sięgnąć do tych sił

byłoby łatwo i dziś, ale to, co wtedy uczynił bez wahania, teraz budzi w nim wątpliwości. A jeśli

tego nie uczyni, czy zdoła dopełnić, co przyrzekł?

Jakby zgadując przyczynę rozterki wojewody, pustelnik rzekł:

- Tyle człek dłużny, na ile go stać, i tam powinność swą pełnić winien, gdzie go Bóg postawił.

Wszędy grzechu ustrzec się można. Ja ludzi nie szukam, ale nie uciekam przed nimi. Boże słowo

głoszę tym, którzy chcą go słuchać, bez nijakiej przemocy czy nakazów. Łacniej wierzą, gdy widzą,

że żadnej z tego nie czekam korzyści, nawet ci, co je za niemieckie szalbierstwo uważać zwykli. I

dotrę z nim tam, gdzie żaden nakaz nie dotrze.

Stoigniew ważył coś w sobie. Odezwał się wreszcie:

- Tak, jak ty, zacząć należało. Aleć siłą ochrzcili Niemce Połabian, orężem ochrzcił Wtóry Otto

Swena. I u nas, jako sam mówisz, chrzest dotarł tam, gdzie nakaz książęcy. Zda mi się, za późno ze

słowem iść, gdy siłą chybiono. Zwalił się Kościół na Załabiu, w Danii nie ostało ni jedno

biskupstwo. Jako Wacław w Czechach i duński Harald życiem przypłacił, że się przy

chrześcijaństwie upierał. Bo gdy misja a podbój i ucisk to jedno, dzieckiem być trzeba lubo

niewolnikiem, by przeciw mieczowi nie podnieść miecza. Kto siłą dobywa, siłą trzymać musi. Cóż

zdziałają tacy jak ty? Prosto mówiąc, przed biskupem tu uszedłeś, bo prawa nie masz apostołować.

Jako lenna misje rozdają, nie darmo.

- Chrystus rzekł, że bramy piekielne nie przemogą Jego Kościoła. Nie wróci pogaństwo nigdzie,

dokąd raz dotarło słowo Boże.

- Nie wróci, mówisz? A czemuż to Wojciech Sławnikowic cisnął swą trzodę i mnichem ostał?

Po cóż mu pogan daleko szukać, gdy doma ich najdzie bez liku? A u nas? My mamy podpierać, co na

sile jeno książęcej stoi, gdy na co inne potrzebna? Niechaj się zwali obcym na głowy. Nikt rozsądny

nie czeka, aż spiętrzona woda jaz przerwie. Sam go zburzy, by mu fala nad głową nie poszła.

Urwał, ale Zyńka wiedział, o czym myśli Stoigniew. Kraj znał, może lepiej od wojewody,

wiedział, że na uroczyskach i żalnikach po staremu pogańskie obrzędy się odprawują. Raz już przeżył

próbę nawrotu pogaństwa, której początek dał młodociany wówczas Stoigniew. Gdyby dziś

doświadczony i zażywający powagi zarówno w kraju, jak i u młodego księcia wojewoda znowu dał

hasło nawrotu, zadepce wątły, dopiero wschodzący nieśmiały siew nowej wiary. Zapytał cicho:

- Zali wy nie wierzycie w jedynego Boga?

- Wolałbym wierzyć, że Go nie ma, niż że jest zły. Że krzywdzić zezwala słabych, że władzę daje

okrutnikom, którzy burzą jeno stary ład, nowego nie wprowadzając. Ale nie w tym rzecz, zali ja

wierzę, czy nie wierzę.

Zyńka w zamyśleniu zapatrzył się w niebo. Wskazując na nie, powiedział cicho:

- Spójrzcie na ten ład i piękno. Nie może być zły ten, co to stworzył.

- Ja muszę patrzeć na ziemię - szorstko odparł Stoigniew. - Szukam silnego sprzymierzeńca.

Zyńka zaczął po chwili milczenia:

- Kniaź Mieszko mądry był. Też szukał silnego sprzymierzeńca. Kraj ochrzcić postanowił nie z

miłości do Boga, bo Go nie znał. Jeno w Jego Kościele widział ład i moc. Wyście w Rzymie bywali,

nieobce wam pismo. Sami wiecie, zali jeno w mieczu jest siła.

- Kniaź Mieszko pozór chciał odebrać wrogiej napaści. Wżdy przymierza szukał i z cesarstwem,

choć nie miłował Niemców. Ale ninie w Rzymie Krescencjusz rządzi, przed którym papież uchodzić

musiał, sam pozbawiony oparcia, w Niemczech zasię rządzi ten, kto cesarskiego wyrostka ma w ręku.

Raniej Kłótnik, ninie stara cesarzowa wraz z mogunckim Willigizem. Dla nich Kościół sługą i

narzędziem. Ład, mówisz? Iście, na niebie, gdzie każda gwiazda, wielka czy mała, swoje miejsce i

drogi ma. Patrzysz w nie, a nie wiesz, co się na ziemi dzieje. Ład i moc! Łońskiego roku na synodzie

w Reims Arnold z Orleanu wszem wobec głośno powiedział, jaki to ów ład:

Kościół galijski posłuszeństwa Rzymowi odmówił.

- Jedna ma być owczarnia i jeden pasterz.

- Jeden pasterz! Iście, jak pamięcią sięgnę, jeden czestny człek, godzien tej nazwy, na Piotrowej

stolicy siedział - Benedykt, piąty tego imienia. Dlatego na wygnaniu zmarł. A inni? Antychrysty - jako

rzekł ów Arnold. Nie masz zbrodni, która by nie skalała Piotrowej stolicy. Jeden pasterz drugiego

wyklina i wygania lubo głodem morzy, a trupa włóczy po ulicach.

Zaległo milczenie. Przerwał je przejmujący głos pustelnika:

- Zbliża się tysięczny rok. Antychryst uprzedzić ma przyjście Chrystusa.

Znaki będą na ziemi i niebie...

Urwał. Smuga jaskrawego światła spadającej gwiazdy przekreśliła niebo od wschodu na zachód

i roztopiła się w zielonawej poświacie, która oddzielać zaczynała ciemny widnokrąg od jaśniejącego

już nieba. Długo milczeli, wstrząśnięci niezwykłym zjawiskiem.

Ciszę przerwały nieśmiałe zrazu głosy budzącego się ptactwa, krótka czerwcowa noc ustępowała

przed dniem. Stoigniew wstał:

- Konie rozstawne czekają, czas mi jechać, droga daleka.

Nie odchodził jednak. Zapytał cicho:

- Ty wierzysz, że skoro już przyjdzie Chrystus i sprawiedliwość uczyni?

- Wierzę, że przyjdzie. Jeno nie wiemy dnia ni godziny. Ale jak one panny mądre - każdy winien

iść Mu naprzeciw, niosąc kaganek sprawiedliwości, nim jej słońce wzejdzie.

Stoigniew nic nie odrzekł. Zadumany dosiadł konia i ruszył w dół po stoku.

Bolesław patrzył czerwonymi z bezsenności oczyma na zwłoki ojca, złożone na wysokich marach

w chłodnym cieniu poznańskiej katedry. Zdało mu się, że chłód ten wieje od rodzica; daleki już jest i

obojętny. Nie odpowie na pytanie, które cisnęło się na usta młodego księcia:

- Cóżeś mi ostawił?

Wieść o śmierci ojca doszła Bolesława w dalekim Krakowie, gdy gotował się właśnie do

odparcia zagrażającej napaści kijowskiego Włodzimierza. Rzucił wszystko i pognał do Poznania, nie

śpiąc i nie jedząc, nie tylko by oddać rodzicowi ostatnią posługę, ale by uprzedzić knowania

wewnętrznych wrogów, nie dopuścić do wykorzystania przez nich wstrząsu po śmierci Mieszka.

Prócz macochy, której nienawiść do czasu obezwładniona niedojrzałością synów, nie brak i innych,

od krewniaków do dawnych szczepowych i plemiennych książątek, którym podział Mieszkowego

dziedzictwa przypomni nie zadawnioną jeszcze samodzielność. Dotąd uginać się musieli przed

władcą wszystkich plemion lechickich. Teraz dzielnicowi książęta o ich przychylność zabiegać będą

zmuszeni, wzajem przeciw sobie szukać sprzymierzeńców. Oda szukała ich już za życia małżonka.

Przybywój i Odylen wiedzą, że los ich i życie związane są z jej zwycięstwem.

A zewnętrzni wrogowie? Jak szerokie rubieże Mieszkowej dziedziny, nie masz miejsca, skąd nie

wyciągałyby się wraże ręce po jego spuściznę. Nie tylko Mieszko swoje państwo budował, budują

wszyscy dokoła, każdy rad cudzy kamień w węgieł swej budowli wmurować. Czeski Bolesław

Bunsch Karol - Powiesci Piastowskie 03 - Rok tysięczny 002.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: