MIKROEKONOMIA

Wykład 1: Ekonomia jako nauka – historyczny charakter rozwoju ekonomii

Za twórcę ekonomii uważa się Arystotelesa (384-322 p.n.e.). Słowa ekonomia pochodzi od łacińskich słów: oikos – dom oraz nomos – prawo, nauka, oikonomia jest to dziedzina wiedzy zajmująca się prawami, zasadami prowadzenia gospodarstwa domowego.

Arystoteles podzielił prawa na:

·         Naturalne – celem jest pomnażanie rzeczywistych wartości użytkowych – EKONOMIA

·         Nienaturalne – polegają na gromadzeniu i pomnażaniu bogactwa w formie pieniężnej – CHREMATYSTYKA

NAUKA to systematyczne przedstawianie rzeczywistości, oparte na logicznie uzasadnionych regułach. Wiedza aspirująca do miana nauki musi posiadać:

·         Przedmiot badań

·         Swój język

·         Metody i środki pozwalające na odkrywanie prawidłowości badanych zjawisk

METODA to sposób badania rzeczy i zjawisk.

ŚRODKI określamy jako specyficzne narzędzia myślenia teoretycznego i praktycznego.

O ekonomii jako nauce można mówić, gdy określiwszy swój przedmiot badania, język, metody i narzędzia – realizuje określone cale badawcze tzn. odkrywa prawidłowości występujące w życiu gospodarczym i tworzy całościowe, usystematyzowane zespoły poglądów teoretycznych.

EKONOMIA jest nauką o tym, jak społeczeństwo radzi sobie z problemem rzadkości zasobów, jak używają ich do produkcji wartościowych dóbr, jak dzielą je pomiędzy różne grupy ludzi.

EKONOMIA to nauka o tym, jak społeczeństwo wykorzystuje ograniczone zasoby dla produkcji różnych dóbr i o ich podziale między różne grupy ludzi.

Ekonomia może być:

·         Teoretyczną dziedziną wiedzy

·         Praktyczną działalnością gospodarczą

MIKROEKONOMIA to nauka o procesach zachodzących na poziomie podstawowych podmiotów gospodarczych (gospodarstw domowych i przedsiębiorstw) oraz funkcjonowaniu wyodrębnionych rynków: pracy, kapitału i ziemi.

MAKROEKONOMIA nauka zajmująca się badaniem procesów zachodzących w gospodarce narodowej (bada gospodarkę jako całość).

Ze względu na sposób objaśnienia badanej rzeczywistości ekonomię dzielimy na:

·         EKONOMIĘ POZYTYWNĄ, która opisuje rzeczywistość gospodarczą, odpowiada na pytanie: Jak funkcjonuje gospodarka? Oraz stara się uniknąć sądów wartościujących, podobnie jak nauki ścisłe.

·         EKONOMIĘ NORMATYWNĄ, która formułuje subiektywne sądy wartościujące oraz odpowiada na pytanie: Jak powinna funkcjonować gospodarka?

KATEGORIE EKONOMICZNE służą do opisywania działalności gospodarczej, a także do wyrażenia określonych stosunków ekonomicznych. Do kategorii ekonomicznych zaliczamy:

·         Towar

·         Rynek

·         Pieniądz

·         Podaż

·         Popyt

PRAWA EKONOMICZNE – stale powtarzające się w danych warunkach relacje pomiędzy zjawiskami i procesami ekonomicznymi np. prawo popytu czy podaży

TEORIA EKONOMICZNA jest to zespół twierdzeń, logicznie i rzeczowo uporządkowanych wyjaśniających funkcjonowanie całej gospodarki lub ważnych jej fragmentów np. teoria wyboru konsumenta.

SYSTEM EKONOMCIZNY jest to zespół instytucji oraz mechanizmów koordynujących i kontrolujących podejmowanie oraz realizację decyzji gospodarczych np. kapitalizm, gospodarka wolnorynkowa.

MODEL EKONOMICZNY – uproszczone przedstawienie skomplikowanej rzeczywistości gospodarczej.

GOSPODAROWANIE jest to dokonywanie wyborów ekonomicznych wykorzystania zasobów rzadkich. Gospodarowanie obejmuje: produkcję, dystrybucję i konsumpcję.

RODZAJE ZASOBÓW:

·         Zasoby ludzkie: ludzie, ich wiedza, doświadczenie, kreatywność, przedsiębiorczość

·         Zasoby naturalne: efekty działania sił naturalnych, wyróżnia się zasoby odnawialne (np. oceany) i nieodnawialne (np. ropa naftowa)

·         Zasoby kapitałowe: kapitał rzeczowy (środki pracy, przedmioty pracy oraz kapitał finansowy

ŚRODKI PRACY są to wszystkie maszyny, narzędzia, urządzenia przy pomocy których człowiek wytwarza produkty i usługi.

PRZEDMIOTY PRACY są to surowce i półfabrykaty, które służą do wyprodukowania danego dobra.

KAPITAŁ FINANSOWY są to środki pieniężne występujące w różnych postaciach np. gotówka, papiery wartościowe.

CZYNNIK PRODUKCJI to np. praca, ziemia, kapitał, zasoby, które człowiek angażuje do produkcji dóbr.

Podstawowy problem, który występuje w ekonomii to rzadkość zasobów, rzadkość zasobów i nieograniczoności potrzeb to wybór.

GRANICA MOŻLIWOŚCI PRODUKCYJNYCH (KRZYWA KRAWĘDZI MOŻLIWOŚCI PRODUKCJI), (KRZYWA TRANSFORMACJI) – jest to zbiór kombinacji, ilości dwóch dóbr możliwych do wytworzenia w gospodarce przy pełnym i jak najlepszym wykorzystaniu wszystkich dostępnych zasobów.

A – pełna specyfikacja gospodarki w produkcji dobra Y

G – pełna specyfikacja w danej gospodarce w produkcji dobra X (gospodarka całość zasobów przeznacza na produkcję dóbr)

B, C, D, E, F – ekonomicznie efektywne kombinację produkcji dóbr X i Y             

EFEKTYWNOŚĆ PRODUKCJI występuje, gdy społeczeństwo nie może zwiększyć produkcji jednego dobra nie zmniejszając produkcji drugiego dobra. Gospodarka efektywna znajduje się na krawędzi możliwości produkcyjnej.

KOSZT ALTERNATYWNY jest to koszt najlepszej utraconej możliwości np. lokując pieniądze na lokacie terminowej w banku nie możemy za nie kupić akcji lub obligacji, kupując coś nie kupujemy czegoś innego.

Wykład 2: Rynek, popyt i podaż.

RYNEK to podstawowy mechanizm gospodarki rynkowej. Rynek jest miejscem zorganizowanym zazwyczaj w sensie instytucjonalnym, miejscem na którym dokonują się akty kupna i sprzedaży, czynników produkcji oraz wytworzonych dóbr.

Rodzaje rynków:

·         Lokalne

·         Krajowe

·         Międzynarodowe

·         Światowe

OBIEG OKRĘŻNY W GOSPODARCE

1)     Usługi czynników wytwórczych świadczone przedsiębiorstwom przez właścicieli tych czynników, które egzystują w gospodarstwach domowych,

2)     Zapłata przedsiębiorstw  za te usługi, która staje się dochodem gospodarstwa domowego,

3)     Podatki płacone państwu, które umniejszają dochody gospodarstw domowych,

4)     Przepływ dóbr kupowanych przez gospodarstwa domowe od przedsiębiorstw,

5)     Przepływ pieniądza do przedsiębiorstw jako zapłata za zakupione dobra,

6)     Przepływ dóbr zakapowanych przez państwo od przedsiębiorstw,

7)     Przepływ pieniądza do przedsiębiorstw jako zapłata za zakupione przez państwa dobra.

ELEMNTY RYNKU:

·         POPYT – zapotrzebowanie zgłoszone na dobra i usługi na rynek przez nabywców (rynek konsumpcji, rynek czynników produkcji)

·         PODAŻ – ilość dóbr i usług zaoferowanych na rynek w danym czasie przez producenta

·         CENA – informuje nas o relacji między produktami

Ceteris paribus – założenie niezmienności pozostałych czynników.

PRAWO POPYTU – wraz ze wzrostem ceny zmniejsza się popyt na ten produkt, natomiast wraz ze wzrostem ceny popytu wzrasta ceteris paribus (przy pozostałych czynnikach niezmiennych).

KRZYWA POPYTU

Jeżeli następują zmiany ceny dobra to mamy doczynienia z przesunięciami wzdłuż krzywej popytu. Krzywa popytu rynkowego przesuwa się tylko w rezultacie zmian czynników nie cenowych (poza cenowych).

Determinanty popytu (czynniki pozacenowe):

·         Dochody konsumentów

·         Gusty i preferencje nabywców

·         Ceny substytów i dóbr komplementarnych

·         Przewidywanie cen relatywnych (przewidywanie cen w przyszłość)

·         Liczba ludności

·         Efekt naśladownictwa i demonstracji (efekt snobizmu, efekt Veblena)

Efekt Veblena – im wyższa cena, tym wyższy popyt