Rośliny straczkowe..docx

5. Fazy wzrostu i rozwoju.

Ø    kiełkowanie

Ø    wschody (pojawiają się po 7 – 20 dniach),

Ø    faza rozetki, rośliny rosną powoli,  następuje zakażenie korzeni bakteriami brodawkowymi, formowanie liści,

Ø    faza formowania i szybkiego wydłużania pędów,

Ø    kwitnienie,

Ø    zawiązywanie strąków,

Ø    dojrzewanie

6. Biologia roślin strączkowych.

Ø    system korzeniowy palowy

Łubiny mają najsilniej rozwinięty korzeń palowy i odznaczają się dużą zdolnością pobierania składników pokarmowych, np. fosforu ze związ­ków trudno dostępnych.  Słabszy system korzeniowy mają groch i wyka, a najsłabszy bobik. W fazie dwóch, trzech liści na korzeniach pojawiają się zgrubienia zwane brodawkami. Działalność bakterii brodawkowych trwa do czasu kwitnienia roślin, później zaczynają one stopniowo zasychać i odpadać.

Ø    łodygi

Różnią się miedzy sobą wysokością, zdolnością do rozgałęziania się i sztywnością. Łodyga może być sztywna (łubin, bobik, soja) lub wiotka (groch i wyka), często rozgałęziona (łubin i wyka).

Ø    liście

Liście strączkowych są złożone, a u nasady ogonka znajdują się dwa przylistki. Liście mogą być palczaste (łubin) lub pierzaste (groch, bobik, wyka). Niektóre gatunki mają część liści przekształconych w wąsy czepne.

Ø    kwiaty

Kwiaty wyrastają na końcach łodyg łubinu i odmian bobiku o zdeterminowanym wzroście lub u nasady liści u wyki i bobiku.  Kwiaty mogą być obcopylne (wyka ozima), obcopylne i częściowo samopylne (łubin żółty i bobik) oraz samopylne (pozostałe ga­tunki).

Ø    owoc

Owocem jest wielonasienny strąk.

Ø    nasiona

Nasiona są duże, bezbielmowe, różnego kształtu, wielkości i barwy.

Nasiona roślin strączkowych mogą:

- kiełkować hypogeicznie (gdy pozo­stawiają liścienie w glebie) i te sieje się głęboko (4 — 8 cm), jak np. groch, bobik i wyka

- kiełkować epigeicznie (wyciągają liścienie nad powierzchnię gleby) i sieje się je płytko (3 - 4 cm) jak np. łubiny i soja

7. Wymagania glebowo – klimatyczne

a.    wymagania glebowe i dzieli się na:

Ø    rośliny o dużych wymaganiach glebowych, jak bobik, groch siewny i wyka jara, potrzebujące gleb żyznych w dobrej kulturze, o pH powyżej 6; zaleca się uprawiać je na kompleksach pszennym bardzo dobrym i dobrym oraz żytnim bardzo dobrym w kulturze;

Ø    rośliny o średnich wymaganiach, jak łubin biały i wąskolistny, peluszka; powinno się uprawiać na kompleksach żytnich bardzo dobrych i dobrych;

Ø    rośliny o małych wymaganiach, jak łubin żółty i wyka ozima, które mogą być uprawiane na glebach piaszczystych, suchych, o odczynie kwaśnym.

b.    wymagania wodne

              Największe wymagania ma bobik i wyka jara, następnie groch siewny, peluszka, łubin biały, łubin wąskolistny i łubin żółty. Zapotrzebowanie na wodę zmienia się w czasie wegetacji. Jest ono duże w okresie kiełkowania oraz później od początku kwitnienia do końca zawiązy­wania strąków. Nadmierna ilość opadów powoduje u strączkowych silny rozwój organów wegetatywnych, przedłuża okres wegetacji i pogarsza jakość nasion. Podczas dojrzewania pożądana jest pogoda słoneczna z mniejszą ilością opadów. Susza w czasie kwitnienia jest przyczyna słabego zawiązywania się strąków lub ich opadanie przed wykształceniem się.

c.    wymagania cieplne

Bobik i łubin kiełkują w temperaturze 2 – 4 oC  i są po wschodach odporne na przymrozki, nawet do  - 5 oC. Groch kiełkuje w temperaturze 1 oC  i wytrzymuje przymrozki do  -7 oC. Soja kiełkuje w temperaturze  +10 oC.

Jesienne przymrozki łatwo uszkadzają wyrośnięte rośliny, dlatego zielona masa z poplonów powinna być zbierana przed wystąpieniem przymrozków.

8. Stanowisko roślin strączkowych w zmianowaniu.

Nie należy uprawiać roślin strączkowych po sobie lub po pozostałych motylkowych, gdyż zwiększa to nasilenie chorób i szkodników oraz osłabia aktywność bakterii brodawkowych, a także jest przyczyną zmęczenia gleby.

Przerwa w uprawie strączkowych na nasiona na danym polu powinna  wynosić 3 - 4 lata po oborniku, natomiast uprawiając na zielona masę można uprawiać w 2 roku po oborniku.

Najlepszymi przedplonami dla nich są zboża wysiewane w drugim, trzecim roku po okopowych nawożonych obornikiem. Jedynie w przypadku, gdy rośliny strączkowe o dużych wymaganiach glebowych (np. bobik) chcemy uprawiać na nasiona na glebach średnich, wówczas należy je wysiewać po okopowych. Dobrymi przedplonami są także rośliny przemysłowe i kukury­dza.

Rośliny strączkowe są bardzo dobrymi przedplonami dla zbóż i rzepaku ozimego. Wpływają one korzystnie na glebę poprzez poprawę bilansu azotu w glebie, poprawę struktury gleby i polepszenie aktywności biologicznej gleby.

Uprawa roli pod strączkowe jare na zielonkę i na ziarno jest podobna i zależy od terminu zbioru przedplonu.

Po przedplonach wcześnie schodzących z pola (po zbożach, rzepaku) wykonuje się pełny zespół uprawek pożniwnych (podorywkę + kilkakrotne bronowanie), a następnie stosuje się orkę przed-zimową.

Po przedplonach późno schodzących z pola jesienią wykonuje się tylko orkę przedzimową.

Wiosną pole należy jak najszybciej zabronować, przed siewem zastosować dawkę startową azotu i agregat uprawowy na cięższych glebach lub kultywator z broną na glebach lżejszych.

Uprawę pod wykę ozimą wykonuje się podobnie jak pod zboża ozime.

9. Nawożenie

Ø    nawozić fosforem i potasem (30-60 kg P2O5 i 60-100 kg K2O na 1 ha). Nawozy fosforowe i potasowe na glebach zwięzłych stosuje się jesienią pod orkę przedzimową, natomiast na średnich i lekkich — jak najwcześniej wiosną pod kultywator.

Ø    nawożenie azotem, na słabszych glebach powinno się zastosować tzw. startową dawkę azotu (20 - 30 kg N/ha). Związane jest to z tym, że w początkowym okresie wzrostu, przed wytworzeniem się brodawek korzenio­wych, może występować niedobór tego składnika. Na żyznych glebach dawkę azotu mineralnego można pominąć.

Ø    wapnowanie, wskazane jest wapnowanie gleb, (z wyjątkiem łubinu żółtego) gdyż strączkowe mogą być uprawiane na glebie o pH powyżej 6,0.

10. Siew roślin strączkowych

Nasiona roślin strączkowych należy bardzo starannie przygotować do siewu. Powinny być one jednakowej wielkości, zaszczepione szczepionką bakteryjną, zaprawione zaprawami grzybobójczymi i owadobójczymi.

Obsada roślin na jednostce powierzchni zależy od gatunku i sposobu użytkowania. Uprawiając je na zielonkę wysiewa się ok. 20% więcej nasion w węższej rozstawie niż na nasiona i o 2 tygodnie później.