PEDAGOGIKA SPECJALNA – wykład
14.10.2005
Podręczniki:
· Al. Hulek – „Pedagogika rewalidacyjna”
· J. Doroszewski – „Pedagogika specjalna”
· Red. Wł. Dykcik – „Pedagogika specjalna”
· J. Sowa – „Pedagogika specjalna”
· Z. Sękowska – „Pedagogika specjalna”
Pedagogika specjalna jest nauką stosunkowo młodą – od 1821r. W tym czasie utworzono pierwszą katedrę pedagogiki leczniczej a potem następna w 1861r. w Lipsku.
Korzenie pedagogiki specjalnej nie wyrastają z pedagogiki, ale z medycyny. Pierwszymi, którzy się tym zajęli byli lekarze.
Pedagogika specjalna jest nauką szczegółową a jej przedmiotem jest opieka, terapia, kształcenie, wychowywanie osób z odchyleniami od normy, najczęściej osób mniej sprawnych lub niepełnosprawnych, ze względu na rodzaj, stopień, złożenia objawów, zaistniałych zaburzeń i ograniczeń.
Współczesną PS charakteryzuje CEL, którym jest rewalidacja społeczna osób chorych, niedostosowanych społecznie lub w inny sposób odchylonych od normy.
Specyfika przedmiotu polega na specjalnych przedmiotach, urządzeniach, pomocach dydaktycznych, przygotowaniu pedagogicznym opiekunów, wychowawców, terapeutów.
Podmiotem jest jednostka niepełnosprawna, odchylona od normy.
Niepełnosprawność = odchylenie od normy – nie można tej normy utożsamiać ze zdrowiem, bo nie każdy, kto nie jest zdrowy jest niepełnosprawny, ale istnieją inne normy:
· Norma statystyczna
· Norma rozwojowa
· Norma kulturowo – społeczna
NPR to odchylenie od normy statystycznej, rozwojowej – nie rozwija się tak jak typowa jednostka ludzka, od normy kulturowo – społecznej – występują trudności w realizacji zadań życiowych. NPR ma, więc charakter wielopłaszczyznowy.
Niepełnosprawność jest to ograniczenie spowodowane przeszkodą fizyczną, psychologiczną, społeczną, kulturową, prawną, inną, która uniemożliwia osobie npr. Zintegrowanie się w życiu rodzinnym i w ramach wspólnoty na tych samych warunkach, co każda inna osoba.
Pojęcie niepełnosprawności obejmuje:
· Wszelkie słabości i ułomności związane z:
o Poruszaniem się
o Wzrokiem
o Słuchem
o Zaburzeniami psychologicznymi
o Występowaniem więcej niż jednej z powyższych cech
NPR – STAN (Upośledzenie)
NPR jest jednym z czynników, które narażają osoby na ryzyko dotkliwego ubóstwa, tj. sytuacji, w której osoby te „nie są zdolne w pełni uczestniczyć w życiu gospodarczym i politycznym i/lub których dochód lub inne środki (osobiste, rodzinne, społeczne, kulturowe) nie są odpowiednie dla prowadzenia życia o standardzie uważanym za akceptowany w społeczeństwach w których żyją te osoby.
„Niepełnosprawną jest osoba, której stan zdrowia fizycznego lub psychicznego powoduje trwałe lub długotrwałe utrudnienie, ograniczenie lub uniemożliwienie udziału w stosunkach społecznych i wypełnianie ról wg przyjętych kryteriów i obowiązujących norm.”
KRYTERIA FUNKCJONOWANIA I BARIREY
Organiczna (somatyczna, psychologiczna społeczna
fizyczna)
choroba uszkodzenie niepełnosprawność ograniczenie, upośledzenie
uraz dysfunkcja zaburzenia aktywności funkcjonowania
zaburzenie odchylenie ograniczenie dośw. W rolach społecznych
w stanie i kompetencji
zdrowia
stan wewn. uzewnętrznienia socjalizacja:
-uszkodzenie -samodzielność fizyczna
sensoryczne -osłabienie orientacji w
wzroku i obiektywizacja otoczeniu
słuchu zaburzenie w zakresie: -zaburzenia komunikacji
-uszkodzenie -percepcji interpersonalnej
układu -myślenia -utrudnienie w
kostnego -komunikowania wykonywaniu
lub mięśniowego -ustosunkowanie zadań życiowych
-niedowłady (emocji) -zachowania społeczne
kończyn -motoryki i antyspołeczne
-uszkodzenie
mózgu lub
ośrodkowego
ukł. nerw
KLASYFIKACJA NPR
I. Kryterium kliniczne:
- etiologia npr., przyczyny:
a. czynniki wrodzone
b. czynniki nabyte
Ad. a. Wrodzone:
· Genetycznie
· Dziedzicznie
Ujawniają się od poczęcia do 3 roku życia
Kompetentny noworodek – przez 9 miesięcy człowiek został uwarunkowany we wszystkie umiejętności rozwojowe, np. dziecko bez słuchu nie uruchomi programu językowego, mimo, że go posiada, do 3 roku życia rozwinęły się wszystkie procesy rozwojowe potrzebne człowiekowi, później są już tylko doskonalone.
Szanse osób z wrodzoną niepełnosprawnością są gorsze, sytuacja jest trudniejsza im wcześniej zadziałał czynnik uszkadzający, zaburzający.
Ad. b. Nabyte
· Im później wystąpiła npr tym więcej struktur zostało rozwiniętych
· Etiologiczne miejsce uszkodzenia – lokalizacja może być bardzo różna, może dotyczyć narządów zmysłów, CUN, układów dokrewnych itd.
· Zakres i stopień – rozróżniamy 3 stopnie npr:
o Lekkie
o Ciężkie jednakowe dla wszystkich – dorosłych i dzieci
o Głębokie
§ Lekkie – może podejmować pracę w lekkich warunkach
§ Wymaga pomocy innej osoby, ale może podejmować lekką pracę
§ Wymaga ciągłej pomocy
II. Kryterium ze względu na czas trwania npr:
o Trwała npr – od momentu wystąpienia do śmierci
o Okresowa npr – istnieje szansa na powrót do zdrowia
III. Kryterium psychologiczne
Jest to stopień odczucia stanu npr – mój pogląd na moją npr
IV. Kryterium pedagogiczne
o Drogi i kanały informacyjne uszkodzone i zachowane
o Stopień wyuczalności
o Możliwość kontaktów społecznych, samodzielność, zaradność
Wg tego kryterium są różne placówki – dzieci głuche, niewidome, niedowidzące – szkoły dla lekko upośledzonych i szkoły życia – ciężkie upośledzenia
Uznanie dzieci głęboko upośledzonych za niwyuczalne – wyłączone z edukacji, podlegają opiece społecznej.
Możliwe jest indywidualne nauczanie od 2003r. tylko w domu ucznia.
V. Kryterium prawne
Czy są zdolni do odpowiedzialności prawnej lub ubezwłasnowolnień.
Zakres przedmiotu Pedagogiki specjalnej
Pedagogika jednostka powyżej normy
zdolnych
uzdolnionych
starcy
dorośli
Norma młodzież Pedagogika specjalna
dzieci
płód
korekcyjna
resocjalizacyjna jednostka powyżej normy
lecznicza
rewalidacyjna
28.10.2005
RODZINA...
pedagogika.uw