Warunki pracy w rolnictwie z uwzglednieniem bezpieczeństwa dzieci.pdf

WARUNKI PRACY W ROLNICTWIE Z UWZGLĘDNIENIEM BEZPIECZEŃSTWA DZIECI

W GOSPODARSTWACH ROLNYCH

Warunki pracy w rolnictwie, pomimo rozwoju mechanizacji, chemizacji i nowoczesnej

agrotechniki wciąż należą do najgorszych w całej gospodarce narodowej. Sezonowość prac

prowadzonych często przy niesprzyjającej pogodzie, przestarzały i mało wydajny sprzęt rolniczy

oraz miejsca wykonywania pracy bez możliwości kontaktu z innymi ludźmi – to niemal codzienne

elementy środowiska pracy rolniczej. Niska dochodowość produkcji rolnej większości gospodarstw

nie sprzyja poprawie poziomu bezpieczeństwa. Ukształtowane wśród starszych rolników nawyki i

metody pracy utrudniają korzystanie z dokonującego się rozwoju wiedzy i techniki. Taki stan

skutkuje licznymi wypadkami przy pracy rolniczej, chorobami zawodowymi oraz innymi

schorzeniami związanymi z pracą, z których znaczna część nie jest ujmowana w statystykach

publicznych. Najtrudniejszą i najboleśniejszą sprawą są wypadki, którym ulegają dzieci,

pomagające w pracy lub przebywające w pobliżu pracujących rodziców. Poniżej przedstawiono

wymowny wykres, obrazujący skalę zjawiska na podstawie danych statystycznych

odnotowywanych przez placówki i oddziały regionalne KRUS w latach 1996-2003.

2 000

WYPADKI PRZY PRACY ROLNICZEJ WŚRÓD DZIECI*

W LATACH 1996 - 2003

1 500

1 445 1 434

1 397

1 456

1 432

1 257

1 397

1 000

1 071

* - wypadki zgłoszone, w których poszkodowanymi były dzieci do lat 15

500

Państwowa Inspekcja Pracy ze względu na ustawowo określony zakres działania i

kompetencje prowadzi działalność nadzorczo-kontrolną w stosunku do pracodawców (zakłady

rolne) oraz inicjuje przedsięwzięcia na rzecz ochrony pracy rolników indywidualnych. Działaniom

tym towarzyszy długofalowa promocja programów poprawy bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w

rolnictwie, w szczególności uwzględniających bezpieczeństwo dzieci na wsi. Opracowanie

niniejsze przedstawia stan bezpieczeństwa pracy w rolnictwie, z uwzględnieniem specyfiki

zakładów rolnych jako podmiotów, na rzecz których wykonywana jest praca oraz gospodarstw

indywidualnych, z których większość charakteryzuje się brakiem wyraźnej granicy między

wykonywaniem pracy, a zamieszkaniem i życiem na wsi. Opracowanie zawiera również efekty

działalności Państwowej Inspekcji Pracy związane z zapobieganiem skutkom czynników

niebezpiecznych, szkodliwych lub uciążliwych, występujących w rolnictwie – zarówno w wymiarze

określonych miejsc pracy, jak również budowania świadomości w dziedzinie bezpiecznych i

higienicznych warunków pracy na wsi.

1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

Warunki bezpieczeństwa pracy w rolnictwie w świetle wyników kontroli zakładów

rolnych w 2005 r.

Zakres kontroli

Skontrolowano 161 gospodarstw rolnych, wśród których dominowały gospodarstwa prywatne

(80%). Łączne zatrudnienie w kontrolowanych gospodarstwach wynosiło 3283 pracowników, w tym

742 kobiety. Poddano ocenie stan bhp przy: wiosennych i jesiennych pracach polowych (w 59

gospodarstwach), podczas prac żniwnych (w 43 gospodarstwach), przy pracach związanych z

hodowlą zwierząt (w 62 gospodarstwach). W 144 gospodarstwach skontrolowano dodatkowo

przestrzeganie przepisów dotyczących przygotowania pracowników do pracy, czasu pracy,

wynagrodzeń i innych świadczeń z tytułu stosunku pracy.

Wiosenne i jesienne prace polowe

Wyniki kontroli wskazują, że stan warunków pracy w zakładach rolnych nie uległ poprawie.

Przy wiosennych i jesiennych pracach polowych nastąpił znaczny wzrost nieprawidłowości przy

pracach związanych ze stosowaniem środków chemicznych w rolnictwie.

Odsetek zakładów, których

Zagadnienia objęte kontrolą

dotyczą stwierdzone

nieprawidłowości

2003 2004 2005

Wiosenne i jesienne prace polowe

- magazynowanie środków ochrony roślin i nawozów

28 26 21

min.

- stosowanie środków ochrony roślin i nawozów

12 10 36

- stosowanie środków ochrony indywidualnej przy

pracach z pestycydami i nawozami

17 16 18

- stan techniczny:

√ ciągników

17 21 22

√ przyczep

13 17 20

√ maszyn do nawożenia

12 10 25

√ sprzętu do zabiegów ochronnych

14 14 8

Odsetek gospodarstw, w których stwierdzono nieprawidłowości przy zabiegach ochrony roślin

i nawożeniu wzrósł z 10 w 2004 do 36 w roku 2005. Równie znacząco, z 10 do 25% zwiększył się

udział gospodarstw, w których stwierdzono stosowanie sprzętu do nawożenia gleb w złym stanie

technicznym. Na przykład w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Nowej Wsi Ujskiej /OIP

Poznań/ gdzie z uwagi na charakter gospodarstwa, stan bhp powinien być wzorowy, podczas

kontroli stwierdzono m.in.:

• prowadzenie oprysku rzepaku środkami ochrony roślin przez pracownika niewyposażonego w

odpowiednie środki ochrony indywidualnej,

• eksploatowanie ciągników zagregowanych z rozsiewaczem nawozów Rauch i agregatem

uprawowym Privat z uszkodzonymi urządzeniami sygnalizacyjnymi oraz niewyposażenie

kierowców obsługujących te agregaty w warunkach dużego zapylenia w ochrony dróg

oddechowych,

• brak na terenie gospodarstwa myjni sprzętu używanego do prac ze środkami ochrony roślin,

• eksploatowanie magazynu środków ochrony roślin bez zapewnienia w nim odpowiedniej

wentylacji, łatwozmywalnej posadzki, instalacji elektrycznej w wykonaniu gazo i pyłoszczelnym.

Od kilku lat prawie na tym poziomie utrzymuje się odsetek gospodarstw, w których

stwierdzono nieprawidłowości w zakresie stosowania środków ochrony indywidualnej przy pracach

z chemikaliami. O 6% zmniejszył się odsetek zakładów, w których stwierdzono zły stan sprzętu do

zabiegów ochronnych, przy większym o 15% odsetku zakładów użytkujących maszyny do

nawożenia w złym stanie technicznym.

Są także przykłady pozytywne. Np. właściciel gospodarstwa Szkółkarstwo Sadownicze „AR-

NO” R. Nowakowski w Belsku Dużym (OIP Warszawa) w ostatnich latach wymienił park

maszynowy, w tym kilkudziesięcioletnie ciągniki. Rozwiązano w tym gospodarstwie trudny problem

magazynowania środków ochrony roślin i nawozów mineralnych, a także utylizacji opakowań po

tych środkach. Pracodawca zapewnił pracownikom odpowiednie pomieszczenia i urządzenia

higienicznosanitarme i posiłki profilaktyczne. Jest to równocześnie przykład umiejętnego

wykorzystania różnych, dostępnych form funduszy unijnych do modernizacji gospodarstwa.

Ponadto stwierdzono:

• u 22% pracodawców zły stan techniczny 16% maszyn do prac siewno-uprawowych,

• u co piątego pracodawcy niebezpieczne sposoby agregowania maszyn z ciągnikiem w

odniesieniu do 17% kontrolowanych agregatów,

• 9 z 29 maszyn do zbioru zielonek i roślin okopowych u 4 pracodawców (19%) było w złym

stanie technicznym.

Prace żniwne

Kontrole stanu bhp przy pracach żniwnych wskazują, że bardzo znacznie wzrósł odsetek

zakładów, w których stwierdzono eksploatację kombajnów w nieodpowiednim stanie technicznym;

z 17% w roku 2004 do 57% w 2005 r.

Zagadnienia objęte kontrolą

Odsetek zakładów,

których dotyczą

stwierdzone

nieprawidłowości

2003 2004 2005

Prace żniwne

- stan techniczny:

√ kombajnów i maszyn żniwnych

21 17 57 1/

√ ciągników

23 14 10

√ przyczep

14 20 15

√ wałów przegubowo-teleskopowych

11 11 37

√ urządzeń do załadunku i transportu zbóż

29 30 10

√ magazynów i silosów zbożowych

26 20 18

√ zabezpieczeń zagłębień i otworów technologicznych

18 24 8

1/ w 2005 r. w porównaniu do lat poprzednich, poszerzono zakres kontroli o grupę maszyn

żniwnych (w tym kosiarki, snopowiązałki, inne)

Znacząco zwiększył się również odsetek gospodarstw, w których przy agregowaniu maszyn

rolniczych stosowano wały przegubowo-teleskopowe bez osłon lub z osłonami niekompletnymi (z

11% w latach 2003 –2004 do 37% w roku sprawozdawczym). Znacznie mniejszy odsetek

gospodarstw użytkujących podczas żniw ciągniki w niezadowalającym stanie technicznym (10%),

niż podczas prac polowych (22%) i prac związanych z obsługą zwierząt (33%), wynika z tego, że

ciągniki, używane wówczas głownie jako środek transportu poruszający się po drogach

publicznych mogą podlegać kontrolom Policji. Takiej kontroli nie podlegają ciągniki poruszające się

w obrębie gospodarstwa. Dlatego pracodawcy użytkują tu często ciągniki oraz przyczepy

stosowane do przewozu zboża i słomy w złym stanie technicznym.

Pozytywnym przykładem jest Gospodarstwo Rolne „Bory”, gdzie podczas ubiegłorocznej

kontroli stanu bhp przy pracach żniwnych nie stwierdzono nieprawidłowości zarówno w zakresie

technicznego wyposażenia (m.in. 8 kombajnów zbożowych, 5 zestawów transportowych) jak i

organizacji robót, a także w zakresie wyposażenia pracowników w odzież i obuwie robocze, środki

ochrony indywidualnej oraz przygotowania pracowników. Warto dodać, że gospodarstwo to było

kontrolowane w latach ubiegłych przez inspektorów OIP Olsztyn.

Warunki bhp w hodowli zwierząt

Poziom nieprawidłowości w zakresie bhp w produkcji zwierzęcej kształtował się przeciętnie na

poziomie zbliżonym do roku poprzedniego. Dane w tym zakresie przedstawiono poniżej w tabeli.

Zagadnienia objęte kontrolą

Odsetek zakładów, których

dotyczą stwierdzone

nieprawidłowości

2003 2004 2005

Produkcja zwierzęca

- stan techniczny obiektów inwentarskich

36 37 27

- zabezpieczenie zagłębień, kanałów, studzienek

ściekowych

26 26 61

- ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym 34 24 35

- stan techniczny maszyn i urządzeń do:

√ przygotowywania pasz i karmienia zwierząt

23 24 21

√ usuwania odchodów

12 14 23

W sposób rażący wzrósł natomiast odsetek gospodarstw, w których stwierdzono

niezabezpieczone (odkryte) zbiorniki, studzienki i kanały technologiczne. To poważne zagrożenie

bezpieczeństwa występowało w 78 spośród 199 kontrolowanych obiektów hodowlanych u 61%

pracodawców. Ponadto:

• w 27% obiektów inwentarskich stwierdzono niewłaściwy stan techniczny m.in. konstrukcji

nośnych, dachów i stropów, a także schodów i pomostów technologicznych,

• w 8 gospodarstwach stwierdzono niestosowanie się pracowników do zasad bhp przy

obsłudze zwierząt na 29 (14%) stanowiskach pracy,

• nie zapewniono skutecznej ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym przy 196

maszynach i urządzeniach elektrycznych, a przy 300 skuteczności tej ochrony nie

potwierdzono pomiarami,

• ujawniono niewłaściwy stan techniczny 91 maszyn i urządzeń do przygotowywania i

zadawania pasz ( rozdrabniaczy pasz, gniotowników, sieczkarni, parników, przyczep itp.) u

21% pracodawców oraz do usuwania odchodów (59 urządzeń) w 23% kontrolowanych

gospodarstw.

Przykładem negatywnym może być Przedsiębiorstwo Produkcji Rolno-Spożywczej „TURNA” w

Korytnicy, gdzie stwierdzono m.in.: prowizoryczne przykrycia studzienki kanalizacyjnej oraz

otworów zrzutowych w stropie stodoły (luźno ułożonymi deskami), zdemontowane osłony napędu

pompy beczkowozu, przenośników ślimakowych i taśmowego w magazynie pasz, nie prowadzenie

pomiarów skuteczności ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym, niezadowalający stan

pomieszczeń higienicznosanitarnych /wszystkie te zaniedbania dotyczące 16 zatrudnionych

usunięto w wyniku realizacji decyzji pokontrolnych/.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: