„Uporczywość pamięci”
Salvador Dali
Na wstępie warto wspomnieć kilka słów o twórcy tego obrazu czyli Salvadore Dalim.
Salvador Dali urodzony 11 maja 1904r. , zmarł 23 stycznia 1989r.
Należał on do najbardziej znanych malarzy surrealistów i jest jednym z najciekawszych artystów dwudziestego wieku. Postrzegany był jako skrajny ekscentryk, wymyślił własną metodę paranoiczno-krytyczną. Jego postępowanie budziło wiele kontrowersji nawet po śmierci. Współcześnie można odnotować dużą popularność Dalego w Polsce. Krytycy sztuki osądzają jego twórczość w kontekście innych twórców surrealizmu takich jak: Giorgio de Chircio, Max Ernest czy Oscar Dominigeuez.
W 1931r. Salvador Dali namalował obraz „Uporczywość pamięci” którym chciałbym się zająć. Obraz ten na pierwszy rzut oka jest bardzo dziwny i niezrozumiały.
Wzbudza on w odbiorcy chęć zatrzymania się i głębszych refleksji nad nim.
Myślę iż ten obraz jest szczególny ponieważ potrafi przyciągnąć wzrok odbiorcy, można nawet powiedzieć że ma magię przyciągania.
Obraz Salvadora Dalego nie jest łatwy do wytłumaczenia. Jego interpretacja zależy od indywidualnego odbioru.
Na pierwszym planie przedstawione są cztery zegarki. Ich kształt znacznie odbiega od rzeczywistości. Są ukazane jako wiotkie, nietrwałe, topniejące czy miękkie. Jeden z nich zwisa z gałęzi uschniętego drzewka. Drugi zdeformowany leży na kawałku twarzy położonej na skalistym podłożu. Oba te zegarki mają kolor szary. Trzeci zegarek o tarczy niebieskiej częściowo leży a częściowo zwisa z półki skalnej. Wyjątek stanowi czwarty zegarek o barwie czerwonej, gdyż ma zachowany normalny kształt. Spoczywa on obok trzeciego na półce skalnej. Charakterystyczne dla niego jest to że leży tarczą do skały. W oddali pejzażu widać góry skaliste oraz morze. Nad nimi rozciąga się niebo o barwie żółto – niebieskiej.
Całość przedstawia pejzaż nadmorski zbliżający się ku końcowi dnia.
Dominują barwy ciemne: brązowe, czarne, szare, nadając przez to ponury, smutny nastrój. Taka tonacja barw podkreśla charakter pustej przestrzeni, przez nikogo nie zamieszkałej, inaczej mówiąc martwej. Jedyny ślad życia ukazuje mała mucha oraz zbiorowisko mrówek spoczywających na dwóch zegarkach.
Wizja twórcy pokazuje iż czas nie odgrywa żadnej roli w przeciwieństwie do czasu współczesnego gdzie szybko biegnący czas jest istotnym elementem naszego życia. Zegary Dalego wyglądają jak martwe, jakby straciły swoją moc, jakby już nie miały po co wskazywać czasu. Bezsens funkcjonowania zegarków podkreśla ponury nastrój obrazu, skaliste wybrzeże dające wrażenie pustkowia. Martwe elementy obrazu takie jak skały, kamienie, uschnięte drzewo sugerują że w świecie pokazanym przez Dalego nie ma prawie wogóle życia, nic się nie rozwija, wszystko przeminęło, dąży do unicestwienia. Wizję tą można zinterpretować jako aluzję do roli upływu czasu i odmiana czasu we współczesnym świecie. Umierające na pustkowiu zegary mogą sygnalizować ich ścisły związek z życiem ludzkim. Tam gdzie nie ma ludzi zegary są niepotrzebne i dlatego na obrazie Dalego rozpływają się. Wzajemne uzależnienie zegarów i człowieka podkreśla centralą część obrazu w której topniejący zegar jakby wtapia się w zniekształcony kawałek twarzy. Wśród tej martwej scenerii obrazu można znaleźć pewne elementy życia. Jak już wcześniej wspomniałem jest ukazana mała mucha oraz zbiorowisko mrówek. Można rozumieć to jako resztki życia zachowane w tym pejzażu. Odbiorcy wizji Dalego zastanawiają się nad upływem czasu i rolą pamięci. Zniekształcone zegary Dalego mogą być rozumiane jako wspomnienia ludzkie które chciałyby żyć w ludzkiej pamięci. Jednak że często jest tak że wiele ze wspomnień staramy się usunąć z pamięci i wtedy muszą zniknąć. Czasami wraz z upływem czasu nasze wspomnienia zmieniają się i może dla tego zegarki Dalego są zdeformowane. Część tych wspomnień chodź w pewnym stopniu zmienione powracają w naszej pamięci. Te żywe w naszej pamięci wspomnienia mogą wyobrażać kolorowe zegarki zdaje się tlić życie.
Surrealistyczny obraz może uaktualnić ludzkie doświadczenie upływającego czasu, świadomość przemijania, rozpadu i śmierci, wzbudzać przerażające poczucie nieuchronnego zmierzania ku niebytowi. Ale może także skłonić do refleksji nad naturą rzeczywistości doświadczenia zmysłowego, nad istotą materialnych składników świata, a własnego ciała w szczególności. Wyobrażenie tych osobliwych miękkich zegarków zderza się z naszą ideą mechanizmu, idea miękkiej tkanki zostaje skontrastowana z ideą twardego metalu. To zderzenie może wzbudzić refleksje nad pojmowaniem organizmu jako maszyny
Dlatego obraz surrealistyczny nie zmusza umysłu do myślenia w jakiś jeden określony sposób, nie narzuca jednej określonej interpretacji; jedynie daje umysłowi okazję do uruchomienia toku myślenia, ale o jakości tego myślenia, o jego zakresie i rodzaju przywoływanych skojarzeń decyduje sam odbiorca.
Franz3xxi