Masaż w terapii cellulite

Na łamach prasy, szczególnie kobiecej, możemy przeczytać wiele artykułów dotyczących cellulitu, jak go zwalczać, pozbywać się, co najlepiej stosować. Ale każdy z nich pisany jest z innej perspektywy. Wydawałoby się , iż z powodu ciągłych zmian w opiniach na temat patologii i etiologii cellulitu, trudno problem przedstawić jednolicie, z medycznego punktu widzenia. Nawet jeśli niektóre opinie różnią się nieco, podstawowy punkt widzenia jest bardzo krystaliczny, zarówno pod względem diagnostyki i podstawowych metod profilaktyki i leczenia. Leczenia - bo pomimo, iż cellulit przedstawiany jest w mediach wizualnie jako "defekt estetyczny / kosmetyczny" zwłaszcza jako tzw. "skórka pomarańczy", powodowany jest patologicznymi czynnikami wewnętrznymi.
Mamy do czynienia ze schorzeniem o charakterze postępującym, a profilaktyczne i terapeutyczne działania aby przyniosły optymalny skutek, muszą być podjęte przy współudziale wielu środowisk, zarówno lekarskich, fizjoterapeutycznych (zwłaszcza masażystów) oraz kosmetycznych. Ponadto wymaga to dużego zaangażowania samego zainteresowanego pacjenta, w tym przypadku, oczywiście w 90% kobiet.

Nie wystarczy idąc za sugestiami reklam wsmarować krem czy sporadycznie poćwiczyć na siłowni, wymagane jest ukierunkowane działanie. Choć w leczeniu i profilaktyce można korzystać dodatkowo z wielu urządzeń, to podstawowe zabiegi wymagają raczej regularności i sukcesywnego korzystania z nich oraz odpowiedniej dyscypliny, niż dużych nakładów finansowych na zakup sprzętu.

Jednym z podstawowych zabiegów o potwierdzonej skuteczności w leczeniu cellulitu jest masaż, a szczególnie Manualny Drenaż Limfatyczny. Nie jest on jedyną skuteczną metodą masażu, ale podstawową i stosowaną w różnych etapach terapii. Drenaż limfatyczny jest zabiegiem fizykalnym, specjalistyczną metodą masażu wykonywanego ręcznie. Jest naturalnym i przyjaznym dla organizmu, a zarazem medycznym zabiegiem. W pierwszej części artykułu skupimy się na samej istocie cellulitu oraz zastosowaniu drenażu.

Z czym mamy do czynienia?

Cellulite - obrazowo - to zmiana ukształtowania skóry okolicy: kończyn dolnych szczególnie ud, miednicy, brzucha, rzadziej biustu i ramion, o charakterze tzw. "skórki pomarańczy" lub wyglądu materaca. Jest to obraz zmian które widzimy gołym okiem, powodujący wiele frustracji z powodów "estetycznych defektów", ale efekt ten jest rezultatem zmian metabolicznych i powinien być traktowany jako schorzenie.

Terminologia zmieniała się diametralnie zwłaszcza w ostatniej dekadzie, po raz pierwszy użyto tego określenia w latach 20-tych, obecnie najczęściej stosowane są terminy:
- GLD (gynoid lipodystrophy - lipodystrofia typu kobiecego) lub
- Oedemato-fibrosclerotic paniculopathy (obrzękowo-włókniejące zwyrodnienie tkanki podskórnej).
Ale terminy te nie w pełni oddają znaczenie zjawiska z jakim mamy do czynienia.

Z punktu medycznego - cellulit rozpatrywany jest jako choroba o charakterze metabolicznym tkanki podskórnej, dotycząca patologii komórek tłuszczowych, tkanki łącznej oraz mikrokrążenia skóry i tkanki podskórnej. W związku z etiologią schorzenia, masaż dobieramy tak, aby przede wszystkim usprawnić krążenie całego organizmu a zwłaszcza miejsc, gdzie zmiany nastąpiły. Na poziomie skórnym ważne jest więc stymulowanie krążenia żylnego ale przede wszystkim limfatycznego, odpowiedzialnego za odprowadzanie toksyn oraz odporność organizmu. Dlatego też, nie ma tu miejsca na mocny, silny masaż wpływający także na mięśnie, ale wykonujemy masaż ukierunkowany na poprawę krążenia, szczególnie limfatycznego. Ponadto nie powinniśmy ograniczać masażu jedynie do miejsc gdzie ściśle występują zmiany, ale do całej partii ciała.

Rodzaje cellulitu

Postać twarda - występuje najczęściej u młodych kobiet, aktywnych, sprawnych fizycznie, ćwiczących, także i szczupłych. W pierwszym momencie cellulit jest mało widoczny, często w korelacji z występującymi rozstępami. Podczas przesuwania tkanek wyczuwa się płaskie ułożenie zmian i przesuwanie tkanek odbywa się łatwiej w poziomie. Nieleczony może przechodzić w bardziej zaawansowaną, ciężką postać.

W tym przypadku masaż powinien być aplikowany najpierw wokół zmienionych miejsc, nad nimi, a dopiero potem w zmienionych już partiach skóry.

Postać wiotka - występuje najczęściej u kobiet po 40 rokiem życia. Skórze i mięśniom towarzyszy spadek napięcia i wiotkość tkanek. Zauważalne są zmiany relacji pomiędzy zanikającą tkanką mięśniową, a powiększającą się tkanką tłuszczową. Odnotowuje się także ogólną różnicę masy ciała.

W tym przypadku dużą wartość ma masaż najpierw ogólny, usprawniający krążenie i stymulujący oraz ujędrniający skórę, a dopiero potem w miejscach gdzie występuje cellulit. Jeśli pacjentka ma tendencje do ograniczonych obrzęków, najpierw powinien być wykonany drenaż limfatyczny.

Postać obrzękowa - najcięższa, rzadko występuje - zalecana bezwzględnie terapia kliniczna.
Wspomaganie leczenia - poprzez masaż - jedynie po konsultacji lekarskiej.

Podział Palpacyjny

Ze względu na odczucia palpacyjne podczas diagnostyki, można się spotkać także z pojęciami: cellulit płynny lub zbity, twardy. Dotyczą one struktury wyczuwalnych w tkankach zmian oraz samych różnic w fizjologii i budowie tkanek a także patologii. Są to raczej pomocne dla celów diagnostycznych i różnicowych opisy cellulitu, niż właściwa medyczna ocena stanu skóry.

Stopnie rozwoju cellulitu
Stopnie 0-3 ustala się min na podstawie badania klinicznego, USG i termograficznego, duże znaczenie ma także diagnostyka palpacyjna.

1.       Skóra o gładkiej powierzchni, po ujęciu skóry w fałd widoczne nieznaczne pobruzdowania. Obraz nadmiernej przepuszczalności naczyń włosowatych.

2.       o gładkiej powierzchni, po ujęciu jej w fałd widoczne zagłębienia. Obszary przekrwienia otoczone obszarami niedokrwienia. (Efekt ten może być także widoczny gołym okiem podczas diagnostycznego rozcierania)

3.       Zagłębienia występują podczas napinania mięśni (np. w pozycji stojącej). Wyczuwalne grudki i bardzo drobne guzki. Obraz grudek i drobnych guzków określany jest jako skóra leoparda.

4.       Zagłębienia widoczne są w spoczynku (np. w pozycji leżącej). Guzki większych rozmiarów, rozdzielone tkanką włóknistą. Duże obszary niedokrwienia o obniżonej temperaturze. Podczas zgięć kończyny w stawach możliwe reakcje bólowe.

Częste pomyłki

Pomyłki dotyczą zarówno oczekiwań co do terapii samych zainteresowanych, a także podjęcia leczenia, które nie byłoby w tych wypadkach optymalnym.

1.       Nie powinno się mylić cellulite z otyłością. Owszem są to procesy często występujące razem, ale absolutnie nie oznaczają tego samego zjawiska. Otyłość to przerost tkanki tłuszczowej, cellulite to zaburzenie budowy tkanki i zaburzenie mikrokrążenia.
Dlatego głównym celem masażu w terapii cellulitu jest stymulacja mikrokrążenia i uelastycznienie tkanki łącznej, natomiast w otyłości lub lokalnym nadmiarze tkanki tłuszczowej, głównym celem jest rozbicie miejscowych zmian w postaci "złogów tłuszczowych" i stymulacja nagromadzonej lokalnej tkanki tłuszczowej, najpierw pracując w celu jej stopniowego wyrównania a potem zmniejszenia objętości.

2.       Pseudocellulit. Pomyłki dotyczą również tzw. pseudocellulitu, czyli zwiotczenia i opadania pośladków, powodujące nagromadzenie opadającej, najczęściej nieco zwiodczałej tkanki pod pośladkami, jednak bez zmian w jej budowie. Jest także duże prawdopodobieństwo, iż w przypadku dłuższego takiego stanu rzeczy, może dojść i w tym przypadku do nieznacznego, miejscowego, zaburzenia krążenia.

Masaż w tym przypadku ma na celu stymulację mięśni i skóry w celu "liftingu pośladków" oraz profilaktyczne stymulowanie krążenia na tym obszarze, ponieważ osłabienie mięśni i skóry w tym miejscu, pociąga za sobą dysfunkcje krążenia i zmniejszenie elastyczności skóry. Na wstępie pomocny będzie drenaż limfatyczny, ponadto później czasowo także można zastosować masaż izometrycznym, nigdy jednak w jednej sesji z drenażem.

3.       Cellulitis - to rodzaj stanu zapalnego tkanki podskórnej. Choć do dziś termin ten widnieje np. na wielu kosmetykach nie powinien być dłużej używany. Podobnie do niedawna miało to miejsce w przypadku szkoleń czy publikowanych artykułów. Dziś środowisko lekarskie jest zgodne - nazwa cellulitis nie powinna być używana do określenia właściwego cellulitu. Cellulitis - podlega leczeniu klinicznemu

Podstawowe wskazania do profilaktyki i leczenia celluilitu

Ruch - wypoczynek

Podstawowe zalecenia ruchowe to regularne ćwiczenia fizyczne - głównie aerobowe, doprowadzenie do poprawy ogólnego krążenia, a nie jedynie praca na rzecz modelowania i aktywizacji tkanek gdzie występuje cellulit. Nie do przyjęcia jest już modelowanie jedynie wybranych partii, np. poszczególnych mięśni.

Ostatnio coraz częściej stwierdza się korelacje występowania cellulitu z początkowymi objawami niewydolności żylnej, tym bardziej zaleca się jak najczęstsze zmiany pozycji podczas pracy siedzącej, podróżowania, wypoczynku.
W profilaktyce główne wskazania dotyczą i tu regularnego uprawiania sportu oraz popularnych prac domowych zwłaszcza na świeżym powietrzu, np. ogród, działka. Zajęcia w fitnesie często postrzega się jedynie jako formę substytutu względem faktycznej potrzeby wolniejszego ale regularnego spożytkowania energii w zdrowym organizmie.

Dla osób pragnących jednocześnie odpoczynku a także medytacji w ruchu, dobrym rozwiązaniem może być qigong lub tai-chi. W tych orientalnych ćwiczeniach duży nacisk kładzie się na odpowiednie przeniesienie środka ciężkości ciała oraz gracje i elastyczność.

Ustalenie właściwie zbilansowanej diety.
Poprawa krążenia żylnego przez unikanie czynników wywołujących - np. ubranie, siedzenie.
Odstawienie na pewien czas leków antykoncepcyjnych, obserwacja organizmu oraz ewentualnie po przeprowadzeniu dodatkowych badań, ponowne ich indywidualne ustawienie.
Unikanie stresu - poszukiwanie najlepszych sposobów relaksacji, jeśli to możliwe na świeżym powietrzu.

Masaż i manualny drenaż limfatyczny (podstawa fizykoterapii!)
Presoterapia "masaż pneumatyczny" jako uzupełnienie terapii.

Mezoterapia lipolityczna
Karboksyterapia (wprowadzanie dwutlenku wegla)

Masaż aparaturowy np. endermologia.
Jontoforeza, elektrolipoforeza
Ultradźwięki + odsysanie tkanki tłuszczowej /warunkowo - nie jest to podstawowa terapia ale w wielu sytuacjach gdzie występuje cellulit z jednoczesnym lokalnym nagromadzeniem tkanki tłuszczowej liposukcja może być bardzo pomocna.

Wspomaganie terapii środkami kosmetycznymi w celu poprawy stanu skóry i krążenia. Ogólna relaksacja organizmu - szczególnie partii ciała w miejscu występowania zmian - zalecenia pośrednie.

Rozpoznanie następuje na podstawie kilku badań:

·         Badania palpacyjne. Wzrost grubości tkanki podskórnej, wzrost jej spoistości, nadwrażliwość na dotyk, ból, zwiększenie ruchomości względem podłoża.

·         Badania antropometryczne, min. pomiary obwodów ciała w ustalonych miejscach.

·         Pomiar oporu elektrycznego skóry.

·         Badania termograficzne i badania ultrasonograficzne.

Etiologia

Przyczyny są złożone, nie do końca jasne i istnieje wiele czynników predysponujących do wystąpienia zmian. Głównie to zaburzenia mikrokrążenia, wadliwa tkanka łączna i pierwotne zmiany w tkance tłuszczowej.

Czynniki predysponujące to najczęściej: genetyczne, hormonalne (wzrost poziomu estrogenów, okres ciąży - również wpływa przez ucisk macicy na naczynia żylne, okres karmienia) brak odpowiedniego ruchu.
Ponadto niezbilansowana dieta z nadmiarem spożycia pokarmów (głównie tłuszczów i węglowodanów), nadmierne spożycie soli oraz ostrych przypraw (powodowanie zatrzymania wody i wzrostu obrzęków tkanek).
Nieregularna dieta, zwłaszcza późne obiado-kolacje przed samym snem

Różne choroby współistniejące, zażywanie niektórych leków, stres. Płeć oraz typ biologiczny (niemal wyłącznie kobiety), rasa (częściej biała), (latynoamerykański - obejmuje zwłaszcza biodra, natomiast anglosaski i nordycki - brzuch).

Siedzący tryb życia - powoduje nie tylko spadek masy mięśniowej i wzrost tkanki tłuszczowej, ale zwiotczenie ścięgien i mięśni, brak działania pompy mięśniowej na układ żylny, zaparcia (również przez ucisk na układ żylny). Noszenie obcisłych ubrań (ucisk miejscowy i na układ żylny).

Chodzenie na wysokim obcasie stale - nie okazjonalnie - wyłącza pompę mięśniową łydki.
Długotrwałe pozostawanie w jednej pozycji ciała, zwłaszcza siedzenie (powoduje przewlekły ucisk pośladków zatrzymuje odpływ żylny).

Palenie tytoniu - powoduje zaburzenia w mikrokrążeniu i osłabia dotlenianie tkanek.
Alkohol - nasila lipogenezę, sprzyja odkładaniu tkanki tłuszczowej.
Zaburzenia psychosomatyczne (przewlekły stres, depresja, lęk, złość) - wpływają na układ krążenia i mechanizmy hormonalne. Nadmierny stres poprzez napięcie wybranych grup mięśniowych blokuje krążenie.

Reasumując

Podczas przystąpienia do masażu musimy najpierw ustalić z jakim problemem mamy naprawdę do czynienia i jaki masaż optymalnie możemy zastosować. Po ustaleniu priorytetów w terapii oraz faktu z czym naprawdę mamy do czynienia: z właściwym cellulitem, nadmiarem tkanki tłuszczowej, pseudocellulitem - w postaci zwiotczenia mięśni i skóry czy z cellulitis czyli stanem zapalnym skóry, przystępujemy do odpowiedniej terapii.Bardzo ważnym elementem jest także odpowiednie, dokładne i szczere poinformowanie o stanie skóry oraz możliwościach i ograniczeniach danej metody terapeutycznej u samego zainteresowanego, ponieważ nie ma nic gorszego jak frustracja i brak osiągnięć w wypadku z trudem podjętej już terapii.Podczas terapii cellulit i w modelowaniu sylwetki możemy wykorzystać kilka metod masażu, podstawową jest drenaż limfatyczny. Zastosować możemy także klasyczne modyfikacje, masaże firmowe, czy znany także w Polsce dynamiczny masaż antycellulit, ale o tym w następnym odcinku.

Manualny Drenaż Limfatyczny - Masaż w terapii Cellulite

Manualny drenaż limfatyczny - medyczny punkt widzenia. Pierwsze pytanie jakie zadajemy pacjentowi czy pacjentce przed planowanymi zabiegami dotyczy jego oczekiwań względem danego zabiegu, wykonywanego bądź w celu zdrowotnym, kosmetyczno-estetycznym lub relaksacyjnym. Ale oczywiście wiemy, iż pomimo różnych celów, każdy masaż ma charakter przede wszystkim leczniczy, co wiąże się z medycznym punktem widzenia.

Kiedy słyszymy odpowiedz w stylu: chciałabym pozbyć się cellulitu, trochę wyszczuplić ciało oraz ujędrnić je - chcąc wybrać optymalne rozwiązanie powinniśmy najpierw szczerze porozmawiać, wyłożyć medyczny punktu widzenia i przede wszystkim ustalić priorytety. Następnie chociaż w kilku słowach terapeuta/masażysta, powinien omówić dane techniki które może wykorzystać.

Tak dobieramy zabiegi aby nie tylko pomóc pacjentowi, ale aby masaż wykonywany w jednym celu nie kolidował z innymi estetycznymi problemami.

Podstawowy problem.

Jeżeli np. pacjentka ma jedynie ograniczony, lokalny przyrost tkanki tłuszczowej, niewielką nadwagę, ale zdrowe tkanki i skórę bez pękających naczyń, sprawa jest prosta. Możemy zastosować np. klasyczny masaż - jeśli innego nie znamy - lub jego modyfikacje, ale najlepiej na wstępie wykonać manualny drenaż limfatyczny. Potem możemy wykonać inny, np. " firmowy '' masaż, w Polsce znany jest także dynamiczny masaż antycellulit.

Złożony problem.

Jeżeli natomiast oprócz nadmiernej, lokalnie występującej tkanki tłuszczowej występuje także cellulit i zauważamy pękające naczyńka, postępowanie nie jest już takie proste i musimy odpowiednio dozować masaż oraz inne zabiegi. W takim przypadku najlepiej rozpocząć jednak od drenażu limfatycznego wykonywanego ręcznie czyli manualnego.

Kontynuujemy go przez serię 10-15 zabiegów, które powinny być zaplanowane np.:
co drugi dzień lub przynajmniej co trzeci, aż uzyskamy zadowalającą poprawę stanu tkanek. Potem dopiero możemy kontynuować masaż w celu modelującym, wykorzystując nieco głębsze techniki, ale wykonywanie drenażu powinniśmy na pewien czas przerwać (przynajmniej na kilka tygodni).

Jeśli dalej zdecydujemy się na wykonywanie od czasu do czasu także drenażu, to pamiętajmy, iż w trakcie jednej sesji nie może być wykonywany z innymi metodami masażu.

Kilka podstawowych informacji o drenażu limfatycznym.

Uwaga! W artykule przedstawiony zostaje tylko jeden z aspektów drenażu, a mianowicie możliwość zastosowania go w celach kosmetycznych lub medycyny estetycznej.

Manualny Drenaż Limfatyczny, jest dziś jedną z podstawowych metod manualnego - czyli wykonywanego ręcznie masażu - wykorzystywaną zarówno w lecznictwie, rehabilitacji oraz w kosmetyce a także w medycynie estetycznej i chirurgii plastycznej.

Faktem jest, iż rosnąca popularność drenażu limfatycznego powoduje nagminne używanie tego terminu w przypadku masaży, których wykonanie niestety daleko odbiega od idei jej twórcy Emila Voddera i jego następców. Dlatego też w wielu krajach metoda manualnego drenażu limfatycznego (MDL) wg. opracowania Emila Voddera w celach klinicznych, leczniczych wykonywana może być jedynie przez odpowiednio wyszkolonych masażystów, fizjoterapeutów, terapeutów.

Nie chodzi bynajmniej o fakt złego wykonania drenażu, ale o to, aby był on optymalnie zastosowany i wykonany. Poza tym o ile w kosmetyce i medycynie estetycznej drenaż limfatyczny wykonujemy w zdrowotnych, profilaktycznych i kosmetycznych celach, o tyle w terapii, np. po mastektomi, masaż musi być wykonany ściśle według odpowiednich, zgodnych z medycznymi regułami procedur.

Obecnie termin "drenaż limfatyczny" jest także nagminnie nadużywany w reklamach sprzętu mechanicznego i elektronicznego, np. w przypadku różnych podręcznych aparatów do automasażu.

Pokrewne terminy jak: "drenaż", "ruchy drenujące", "masaż odprowadzający" nie zawsze odnoszą się do właściwego manualnego drenażu limfatycznego. Możemy także zauważyć, iż stosowany "wybiórczo" w kosmetyce drenaż limfatyczny twarzy i szyi, jest uproszczoną wersją MDL, zaadaptowaną do potrzeb pracy w gabinetach kosmetycznym.

Początki metody.

Od początku stosowania drenażu limfatycznego - mija prawie wiek. Drenaż limfatyczny jako metoda ciągle rozwija się, jest badana i udoskonalana, ale teoretyczne i praktyczne podstawy tej metody pozostają niezmienione. W roku 1934 Emil Vodder (Duńczyk) opublikował wyniki wieloletnich prac i doświadczeń związanych z zastosowaniem drenażu limfatycznego. W owym czasie równolegle wielu terapeutów, lekarzy, masażystów prowadziło podobne badania, jednak nikt na taką skalę jak Vodder.

Dzisiaj w praktyce MDL i badaniach klinicznych prym wiodą: Dania, Niemcy, Francja, Włochy, olbrzymią popularność MDL cieszy się także w USA. Co prawda niewielkie różnice występują w praktyce masażu, ale podstawą Manualnego Drenażu Limfatycznego jest zrozumienie znaczenia układu limfatycznego i roli jaką pełni chłonka w organizmie człowieka.

Niezmienny fundament to także odpowiedni kierunek, cykle, siła nacisku, rytm oraz kolejność opracowywanych głównych pni limfatycznych, głównych węzłów chłonnych i odprowadzających - zbiorczych naczyń chłonnych oraz drobnych naczyń włosowatych.

Techniki wykorzystywane obecnie w Metodzie Drenażu Limfatycznego:

- a) MDL - Manualny Drenaż Limfatyczny (technika stosowana najczęściej)

- b) bandażowanie,

- c) specjalistyczne ćwiczenia aplikowane podczas terapii,

- d) masaż pneumatyczny - stosowany dodatkowo,

MDL polega na stymulacji układu limfatycznego poprzez specjalistyczne ruchy, techniki powodujące udrożnienie, przepychanie limfy. Dla celów szkoleniowych, ruchy te opisuje się jako: głaskanie, rozcieranie spiralne, rozcieranie koliste, ugniatanie, uciski. Jednak w drenażu, podstawowymi i właściwymi chwytami dla tej manualnej metody terapeutycznej są chwyty polegające na przepychania limfy w odpowiednim rytmie, kierunku, sile oraz cyklu, a techniki mają swoje odrębne nazwy także w zależności od miejsca wykonywanego masażu.

MDL zarówno w terapii jak i w celach kosmetycznych, w medycynie estetycznej wykonywany jest zawsze w oparciu o te same zasady. Drenaż limfatyczny może być co prawda wykonywany jako masaż częściowy - tzn. ze szczególnym skupieniem się na danej partii ciała - z tym że najpierw następuje udrożnienie głównych pni, naczyń i kolejnych węzłów chłonnych, a dopiero potem następuje opracowanie danej partii ciała, np.; kończyn dolnych.

MDL - główne zasady

- Na wstępie opracowywane są główne pnie: szyjne i okolice podobojczykowe, następnie przechodzimy do opracowania brzucha, potem okolic głównych węzłów chłonnych.
- Masaż kończyn, rozpoczyna się od części proksymalnych (bliższych), a kończy na dystalnych (dalszych), ale poszczególne ruchy odbywają się zgodnie z przepływem limfy w układzie limfatycznym i krążeniem żylnym. Oznacza to, iż masaż rozpoczynamy od węzłów i naczyń limfatycznych najbliższych ujść żylnych, a dopiero potem - zachowując odpowiedni kierunek - pracujemy z odcinkami dystalnymi.
- Masaż wykonujemy zgodnie z zasadą podwójnego opracowania stawów.
- Jeżeli masujemy np. kończynę dolną, to dopiero na końcu opracowywana jest cała kończyna.
- Fizjologiczny przepływ chłonki wymaga, wolnego, ale stanowczego tempa masażu.
- Masujemy płynnie i miękko, stosując w ruchu tzw. punkt zerowy, czyli przerwę pomiędzy danym impulsem ale bez odrywania rąk od skóry.
- Techniki wykonujemy z umiarkowaną siłą unikając nadmiernego rozgrzania tkanek.
- MDL podczas danej sesji nie można łączyć z innymi metodami lub technikami masażu szczególnie dotyczy to technik silnie rozgrzewających.

Jeżeli z terapeutycznych powodów musimy przeplatać drenaż z innymi zabiegami, pamiętajmy aby nie nastąpiło to w dniu wykonywania drenażu limfatycznego.

W przypadku wielu schorzeń nie stosujemy obok drenażu innych zabiegów, np. rozgrzewających, hydroterapii, ćwiczeń - zajęć wysiłkowych.

Podczas drenażu limfatycznego osoba masowana powinna być ułożona w pozycji powodującej ułatwienie przepływu chłonki, jak rozluźnione stawy, podkładki pod łydki itd. Ważnym czynnikiem jest także zrelaksowanie pacjenta przed masażem.

Główne działanie drenażu limfatycznego:

a. Zmniejsza zastoje limfatyczne oraz wysięki (to jedna z podstawowych metod fizykalnego leczenia schorzeń w których występują zaburzenia przepływu limfy, obrzęki limfatyczne o znanej etiologii)

b. Wspomaga prawidłową wymianę składników przemiany materii (usuwa szkodliwe substancje powstałe w wyniku przemiany materii)

c. Oczyszcza organizm z toksyn i wzmacnia jego odporność.

Wskazania:

a. Terapia.

Podstawowe wskazania do drenażu limfatycznego są podobne jak do masażu klasycznego, ale w szczególności: obrzęki o znanej etiologii, stany pourazowe, traumatologia sportowa, schorzenia przebiegające ze stanami zapalnymi (po przejściu stanu ostrego), przebyte choroby zakaźne (po wyleczeniu w celu wzmocnienia organizmu i usunięcia toksyn), łagodne stany nowotworowe (jedynie pod kontrolą i na zlecenie lekarskie), przyśpieszenie absorbcji siniaków, krwiaków. Dobre rezultaty daje drenaż przeprowadzony kilka tygodni po porodzie (przede wszystkim w przypadku osłabienia organizmu po dłuższym leżeniu).

b. Kosmetyka.

Drenaż limfatyczny jest często stosowany w kosmetyce w celu oczyszczenia i stymulacji skóry twarzy, dekoltu oraz górnej części klatki piersiowej. Najczęściej dotyczy to zastoju limfy w górnej i środkowej części twarzy, okolicy oczodołów oraz fałdów wargowo-nosowych. Elementy Drenaż limfatyczny są włączony często do zabiegów estetycznych z innymi zabiegami kosmetycznymi okolic szyi i dekoltu. MDL pomaga w zwalczaniu cellulitu wraz z innymi zabiegami oraz wspomaga procesy odchudzania i ogólnego oczyszczania organizmu z toksyn. Jest niezbędny także we wstępnej fazie podczas wykonywania masaży modelujących ciało.

c. Medycyna estetyczna i chirurgia plastyczna.

1. Medycyna estetyczna. Drenaż limfatyczny - jak wspomniałem wyżej - jest jednym z podstawowych fizykalnych zabiegów w terapii cellulitu, zwłaszcza wtedy kiedy terapia jest kierowana przez lekarza i polega na zastosowaniu kilku metod. Drenaż może służyć także jako metoda przygotowawcza do niektórych zabiegów wykonywanych w okolicy twarzy, np.: peelingów, przed zastosowaniem wypełniaczy, a także przed i po drobnych zabiegach chirurgicznych.

2. W chirurgii plastycznej, drenaż limfatyczny znajduje coraz większe uznanie jako metoda rewitalizacyjna po zabiegach: liposukcji, plastyce powłok brzusznych oraz po liftingu twarzy a także w niektórych przypadkach korekcji biustu. Przy bezpośredniej współpracy masażysty z chirurgami, drenaż limfatyczny - podobnie jak masaże oparte na pracy z tkanką łączną - jest bardzo przydatny w przypadku przeprowadzania zabiegów rekonstrukcyjnych oraz przeszczepów skóry np. po oparzeniach zwłaszcza gdy zabiegi takie wykonywane są w kilku etapach. Drenaż pomocny jest w zmiękczaniu i uelastycznianiu blizn, szczególnie po trudno gojących się ranach.

d. Relaksacja

Drenaż nie jest celowym zabiegiem wykonywanym w celu relaksacji, ale spokojny przebieg masażu odpręża i relaksuje. Choć jest to zupełnie subiektywne i subtelne odczucie, to pozytywnie uzupełnia terapeutyczne działanie Manualnego Drenażu Limfatycznego.

Zapewne ta ostatnia cecha jak i niepodważalne walory terapeutyczne i kosmetyczne powodują wzrastanie popularności drenażu limfatycznego także w naszym kraju.

Paradoks działania drenażu limfatycznego.

Wielu masażystów, terapeutów, kosmetyczek, na całym świecie ma nie mały problem jak pacjentowi lub klientowi wytłumaczyć, iż taki łagodny w odczuciach masaż, może tak głęboko i pozytywnie i skutecznie wpływać na organizm ludzki. Paradoks ten jest trudny do zrozumienia szczególnie dla osób mających do czynienia z głębszymi, siłowymi a czasem i bolesnymi technikami stosowanymi w modelowaniu sylwetki, sporcie lub terapii manualnej.

Aby było jeszcze ciekawiej, drenaż może być także trudny do wykonania dla masażystów którzy na co dzień stosują intensywne techniki masażu, np. w rehabilitacji lub w sporcie czy fitnesie, ponieważ w odróżnieniu od drenażu limfatycznego pracują na poziomie głębszych powięzi i całych grup mięśniowych. W zrozumieniu pomocne będzie kilka poniższych uwag.

Kierunek i stopień impulsu.

Większość naczyń limfatycznych na które mamy wpływ podczas masażu znajduje się tuż pod skórą. Naczynia te mają delikatną strukturę, tak więc stymulacja ich wymaga precyzyjnych, ukierunkowanych, delikatnych ale pewnych ruchów. Tkanki które tworzą budulec naczyń limfatycznych są podtrzymywane / osadzone w tkance łącznej a o ich stabilności decydują włókna kolagenowe i elastynowe. Same naczynia włosowate mają dużą elastyczność co ułatwia przechodzenie produktów z naczyń do przestrzeni pozanaczyniowej jak i przenikanie produktów przemiany materii, z przestrzeni pozanaczyniowej z powrotem do krwiobiegu. Podczas lekkiego naciski i rozciągania dochodzi do odkształcania tych drobnych struktur i otwierania naczyń co pomaga w procesie filtracji.

Dlatego - zbyt silny impuls nie pomaga w przepychaniu chłonki a może jedynie uszkodzić włókna podtrzymujące naczynia limfatyczne.

Działanie układu limfatycznego można porównać do wewnętrznego przemywania organizmu podczas którego zabierane zostają cząsteczki zbyt duże aby mogły wrócić drogą poprzez drobne naczynia żylne. Odprowadzając zbędne proteiny zmniejszamy ryzyko występowania obrzęku, ponieważ występująca w nich woda powoduje rozrost i obrzęk. Odprowadzanie produktów przemiany materii, bakterii, substancji nieorganicznych, komórek tłuszczowych - odbywa się cyklicznie.

W ciągu doby dochodzi do filtracji i przepływu od 2-4 litrów limfy, możliwe jest to dzięki odpowiedniej elastyczności tkanek oraz różnicom w ciśnieniu płynów wewnątrz i poza naczyniami. Proces przepływu limfy jest podobny do fali o odpowiednim cyklu i częstotliwości. Impuls podczas drenażu limfatycznego porównać możemy do fali, której jedynie pomagamy a nie przyśpieszamy jej.

Masaż jest płynny, o odpowiednim rytmie bez zbędnego naciskania naczyń o podłoże czyli o tkanki głębiej leżące, powięź i mięśnie.

W terapii cellulite, mamy do czynienia z patologią tkanki podskórnej - zaburzeniem mikrokrążenia - a nie z jej wielkością, przerostem czy ilością. Problemy metaboliczne dotyczą tkanki podskórnej w tym komórek tłuszczowych. Biorąc pod uwagę, iż cellulite jest rodzajem paniculopatii - Oedemato-fibrosclerotic panniculopathy (obrzękowo- wlókniejące zwyrodnienie tkanki podskórnej) - głównym celem zwłaszcza w pierwszych etapach jest leczenie zmniejszające obrzęk i rzecz jasna uniknięcie komplikacji występujących w wyniku dłużej utrzymującego się obrzęku.

Masaż jest więc skupiony na skórze, a zwłaszcza na stymulacji krążenia w drobnych naczyniach limfatycznych oraz krwionośnych. W wyniku obrzęku osłabiony układ naczyniowy leczymy za pomocą precyzyjnych impulsów a nie silnych bodźców.

Artykuł dotyczy zastosowania jednej z najskuteczniejszej fizykalnych metod - Manualnego Drenażu Limfatycznego w: kosmetyce, medycynie estetycznej oraz chirurgii plastycznej. Szczególną wartość ma drenaż w leczeniu cellulitu, ale rzecz jasna nie jest to jedyna fizykalna metoda mająca takie zastosowanie. W artykule skupiłem się na manualnej metodzie mającej różne zastosowanie w powyższych dziedzinach, ale nawet jeśli korzystamy w terapii z innych medycznych, fizykalnych metod, drenaż limfatyczny powinien być wykonany przed rozpoczęciem dodatkowych zabiegów z wykorzystaniem np. presoterapii, sprzętu elektronicznego czy też mechanicznego.

Jak wspomniałem na wstępie w terapii cellulite i modelowaniu sylwetki możemy zastosować także inne metody. Ostatnio zwraca się uwagę na techniki masażu oparte na pracy warstwowej.

W następnej części artykuł o Dynamicznym Masażu Antycelulit możliwym do zastosowania w modelowaniu sylwetki, rewitalizacji po porodzie i j.w. w niektórych przypadkach cellulitu.