Kurs_V8.pdf

K U R S

Niezbêdnik dla amatorów i profesjonalistów

W g³onikowym ¿ywiole, czêæ 8

Obudowy zamkniête - æwiczenia, czêæ 4

), dla

uzyskania tego samego poziomu Q tc =0,71

( rys. 32 ), g³onik 18W8535 potrzebuje ob-

jêtoci trzy i pó³ raza wiêkszej ni¿

18W8545! Przy prawie 20 litrach bêdzie

to ju¿ z pewnoci¹ obudowa wolnostoj¹ca.

Zgodnie z oczekiwaniami, charakterystyka

przetwarzania wykazuje nisko po³o¿one

spadki - przy 52 Hz mamy -3 dB, a -6 dB

nawet minimalnie poni¿ej 40 Hz! I wszys-

tko by³oby dobrze, gdyby nie charakterys-

tyka wytrzyma³oci... od poziomu 70 Hz

zaczyna ona odpadaæ ju¿ przy ok. 55

Hz i przy 20 Hz osi¹ga poziom tylko 30

W. Tak¹ konstrukcj¹ nie da siê poha³aso-

waæ, ale zdaj¹c sobie sprawê z tego ogra-

niczenia, mo¿na siê wiadomie zdecydowaæ

na s³uchanie z umiarkowanymi poziomami

g³onoci, za to z obecnoci¹ bardzo niskich

W dwóch poprzednich odcinkach stosowalimy w obudowie

zamkniêtej g³oniki firmy Peerless - o rednicach od 14 cm

do 30 cm. W ostatniej czêci æwiczeñ symulacyjnych

z wykorzystaniem obudowy zamkniêtej zapoznamy siê

z mo¿liwociami wykorzystania kilku typów g³oników nisko

-redniotonowych o rednicy 18 cm innych duñskich firm:

Scan-Speak i Vifa.

czêstotliwoci, wraz z dobrymi charakterys-

tykami impulsowymi basu. Oczywicie

z ni¿szymi wartociami Q tc tym razem nie

bêdziemy siê bawiæ, aby dalej nie pog³ê-

biaæ deficytu mocy.

Przejdmy wiêc wy¿ej, do Q tc =0,8

( rys. 33 ). Obudowa powinna mieæ objê-

toæ 13,6 litra - wracamy wiêc do kon-

strukcji podstawkowej. Najpierw spraw-

dzamy, co z charakterystyk¹ wytrzyma³o-

ci. Co prawda nie wyprostowa³a siê do

linii 70 W w ca³ym pasmie, ale utrzymu-

j¹c poziom 50 W w zakresie najni¿szych

czêstotliwoci, jest mo¿liwa do zaakcep-

a) charakterystyka przetwarzania

b) charakterystyka wytrzyma³oci

c) charakterystyka impulsowa

a) charakterystyka przetwarzania

b) charakterystyka wytrzyma³oci

c) charakterystyka impulsowa

a) charakterystyka przetwarzania

b) charakterystyka wytrzyma³oci

c) charakterystyka impulsowa

Elektronika Praktyczna 6/2004

Jak zwykle zaczniemy od Q tc =0,71,

a co dalej, zobaczymy...

Przy tej samej wartoci R g (0,5

Rys. 32. Charakterystyki g³onika

18W8535 przy Q tc =0,71 (f c =52 Hz,

V b =19,6 dm 3 , R g =0,5

Rys. 33. Charakterystyki g³onika

18W8535 przy Q tc =0,80 (f c =61 Hz,

V b =13,6 m 3 , R g =0,5

Rys. 34. Charakterystyki g³onika

18W8535 przy Q tc =0,9 (f c =70 Hz, V b =9,7

dm 3 , R g =0,5

K U R S

G³onik M18WH-08-08

towania. Spadek 3 dB pojawia siê przy

60 Hz, a 6 dB przy 43 Hz. Dok³adnie ta-

k¹ sam¹ objêtoæ otrzymalimy przy jed-

nym ze strojeñ 18W8545 - przy zwiêk-

szonej rezystancji R g . Mo¿na porównaæ -

18W8535 zaoferuje znacznie ni¿sz¹ czês-

totliwoæ graniczn¹, ale kosztem znacznie

ni¿szej mocy (przy 40 Hz/50 W vs 100

W) i nieco s³abszej odpowiedzi impulso-

wej (wy¿sza dobroæ).

Aby uzyskaæ pe³ne znamionowe 70

W w ca³ym pasmie, nale¿y 18W8535 za-

mkn¹æ w obudowie ok. 10 litrów. Do-

k³adnie przy 9,7 litra uzyskujemy Q tc =0,9

( rys. 34 ). Mog³oby siê wydawaæ, ¿e

idziemy na du¿y kompromis w dziedzi-

nie charakterystyk impulsowych, ale war-

to wiedzieæ, ¿e nadal s¹ to rezultaty nie

gorsze ni¿ z wiêkszoci dobrze strojonych

bass-refleksów . Spadek -3dB wystêpuje

poni¿ej 60 Hz, a -6 dB wyranie poni¿ej

50 Hz - mimo ma³ej obudowy, pod tym

wzglêdem wyniki s¹ bardzo dobre. W do-

datku niespe³na 10-litrowa obudowa kusi

perspektyw¹ zaprojektowania ma³ego,

a jak¿e sprawnego na basie monitora.

Wnioski: z 18W8535 mo¿emy, w ra-

mach obudowy zamkniêtej zrobiæ dwie

doæ ró¿ne rzeczy - albo zaaplikowaæ mu

relatywnie du¿¹ objêtoæ (ale jednak nie

wiêksz¹ ni¿ 21 litrów), aby maksymalnie

rozci¹gn¹æ pasmo kosztem wytrzyma³oci,

albo zastosowaæ 10-litrowy monitor, któ-

ry co prawda nie zejdzie tak ekstre-

malnie nisko, ale i tak osi¹gnie nisk¹

czêstotliwoæ graniczn¹, jednoczenie bê-

d¹c znacznie lepiej zabezpieczonym przed

przesterowaniem. Oczywicie ka¿de roz-

wi¹zanie porednie te¿ jest dopuszczalne.

Porównuj¹c konstrukcje i parametry

g³oników 18W8535 i 18W8545, jak i rezul-

taty wraz z nimi uzyskiwane w ró¿nych

obudowach zamkniêtych, mo¿na dojæ do

wniosku, ¿e g³onik idealny do tego celu

³¹czy³by wy¿sz¹ dobroæ Q ts charakterys-

tyczn¹ dla 18W8535, i wiêksze mo¿liwoci

amplitudowe, charakterystyczne dla

18W8545.

G³onik taki powsta³ w rzeczywistoci

- jest nim 18W8531G. Nazwê Revelator no-

si³ przez kilka lat tylko najlepszy g³onik

wysokotonowy Scan-Speaka - D2905/9900.

Z czasem jednak referencyjna seria zaczê³a

siê rozszerzaæ o nowe g³oniki nisko-red-

niotonowe, redniotonowe, a ostatnio zosta-

³a skompletowana za pomoc¹ dwóch nis-

kotonowych. Nowa generacja g³oników

Scan-Speaka ma zupe³nie inne kosze

ni¿ wczeniejsze modele - równie¿ odlewa-

ne, ale ze znacznie chudszymi ¿ebrami.

Zastosowano wentylacjê pod dolnym za-

wieszeniem, które z kolei ma niespotykan¹

gdzie indziej formê - sk³ada siê z fa³d

o zró¿nicowanej gruboci, aby rozproszyæ

jego rezonanse w³asne. Tak jak dla wêg-

lowych znakiem rozpoznawczym s¹ po-

18-centymetrowy M18WH-08-08 ma

nastêpuj¹ce parametry:

F s [Hz] 29

Q es 0,44

Q ms 1,48

Q ts 0,34

V as [dm 3 ]63

R e [ W ] 5,6

S d [cm 2 ] 136

X lin [cm] 1

a) charakterystyka przetwarzania

b) charakterystyka wytrzyma³oci

c) charakterystyka impulsowa

a) charakterystyka przetwarzania

b) charakterystyka wytrzyma³oci

c) charakterystyka impulsowa

a) charakterystyka przetwarzania

b) charakterystyka wytrzyma³oci

c) charakterystyka impulsowa

Elektronika Praktyczna 6/2004

Rys. 35. Charakterystyki g³onika

18W8531G przy Q tc =0,71 (f c =59 Hz,

V b =14,3 dm 3 , R g =0,5

Rys. 36. Charakterystyki g³onika

18W8531G przy Q tc =0,75 (f c =63 Hz,

V b =12 m 3 , R g =0,5

Rys. 37. Charakterystyki g³onika

18W8531G przy Q tc =0,65 (f c =53 Hz,

V b =18,6 dm 3 , R g =0,5

K U R S

marszczone membrany, tak nisko-rednioto-

nowe i redniotonowe Revelatory mo¿na od

razu poznaæ po membranach nacinanych -

naciêcia te maj¹ za zadanie rozbijaæ fale

biegn¹ce promienicie od cewki ku zawie-

szeniu. W uk³adach magnetycznych znajdu-

j¹ siê systemy Symmetric Drive.

W parametrach Thiele'a-Smalla nowa

18-tka przypomina 18W8535, chocia¿

przy nieco ni¿szych wartociach paramet-

rów Q tc i V as bêdzie potrzebowa³a - dla

uzyskania zadanej wartoci Q tc - mniej-

szej objêtoci. Najwa¿niejsza zaleta polega

jednak na tym, ¿e te korzystne dla obu-

dowy zamkniêtej parametry zwi¹zano

z wiêksz¹ amplitud¹ liniow¹, jak¹ pochwa-

liæ siê móg³ 18W8545. Na marginesie

mo¿na zwróciæ uwagê, ¿e dla tego g³oni-

ka wyranie wy¿sza jest wartoæ dobroci

mechanicznej Q ms , wynikaj¹ca z mniej-

szych strat R m , na skutek zastosowania

karkasu z nieprzewodz¹cego w³ókna szkla-

nego, w miejsce karkasów aluminiowych,

stosowanych w 18W8535 i 18W8545.

Próba zastosowania 18W8531 w obudowie

zamkniêtej o dobroci Q tc =0,71 koñczy siê pe³-

nym sukcesem. Charakterystyka przetwarzania

siêga nisko - spadki -3 dB i -6 dB notujemy

odpowiednio przy 59 Hz i 44 Hz, a wyra-

nie os³abiona w przypadku 18W8535 charak-

a) charakterystyka przetwarzania

b) charakterystyka wytrzyma³oci

c) charakterystyka impulsowa

a) charakterystyka przetwarzania

b) charakterystyka wytrzyma³oci

c) charakterystyka impulsowa

a) charakterystyka przetwarzania

b) charakterystyka wytrzyma³oci

c) charakterystyka impulsowa

Elektronika Praktyczna 6/2004

Rys. 38. Charakterystyki g³onika M18WH-

08-08 przy Q tc =0,71 (f c =67 Hz, V b =12,6

dm 3 , R g =0,5

Rys. 39. Charakterystyki g³onika M18WH-

08-08 przy Q tc =0,80 (f c =78 Hz, V b =8,9

m 3 , R g =0,5

Rys. 40. Charakterystyki g³onika M18WH-

08-08 przy Q tc =0,58 (f c =53 Hz, V b =23,3

dm 3 , R g =0,5

K U R S

terystyka wytrzyma³oci prezentuje siê teraz

znacznie lepiej - spadek od nominalnego po-

ziomu 80 W jest poni¿ej 40 Hz bardzo nie-

wielki - w zakresie 20...30 Hz mamy ok. 70

W ( rys. 35 ). Wymagana do tego objêtoæ jest

umiarkowana - 14 litrów mo¿na zmieciæ

w konstrukcji podstawkowej.

Zmniejszenie objêtoci do 12 litrów

prowadzi do wyrównania charakterystyki

wytrzyma³oci na poziomie 80 W w ca³ym

pasmie kosztem minimalnego przesuniêcia

czêstotliwoci granicznej. Dobroæ Qtc wyno-

si wówczas 0,75 ( rys. 36 ).

Podobnie ma³y krok, ale w drug¹ stro-

nê, prowadzi do uzyskania Q tc =0,65 przy

objêtoci 18,6 litra ( rys. 37 ). Przede

wszystkim trzeba zdaæ sobie sprawê,

¿e wielkoæ taka bêdzie ju¿ najprawdopo-

dobniej wymagaæ obudowy wolnostoj¹cej.

Spadek - 6 dB pojawia siê przy 52...53

Hz, charakterystyka wytrzyma³oci spada

do poziomu 50 W przy 20 Hz.

W trzech rozpatrywanych przypadkach

ró¿nice s¹ niewielkie, ale wiadomie ekspe-

rymentowalimy z le¿¹cymi blisko siebie

wartociami Q tc , poniewa¿ rezultaty dla

wyjciowego Q tc =0,71 okaza³y siê bardzo sa-

tysfakcjonuj¹ce. Mo¿na by posun¹æ siê od-

wa¿niej w kierunku wiêkszych objêtoci (p-

onad 20 litrów), aby obni¿aæ czêstotliwoæ

graniczn¹, ale wiadomo, ¿e skoñczy³oby siê

to du¿ym spadkiem wytrzyma³oci na sa-

mym skraju pasma. Z kolei zmniejszanie

objêtoci (poni¿ej 12 litrów) nie daje ¿ad-

nych korzyci, bowiem ju¿ w 12 litrach

osi¹gamy wytrzyma³oæ na poziomie mocy

znamionowej w ca³ym pasmie.

Wypada przyznaæ, ¿e w obudowie za-

mkniêtej 18W8531G udowadnia swoj¹

przewagê nad obydwoma wêglowymi,

dziêki... po³¹czeniu ich zalet. Nie jest to

jednak zas³uga revelatorowej technolo-

gii - niepotrzebny jest do tego ani nowy

kosz, ani nowa membrana, ale odpowied-

nie zrównowa¿enie parametrów uk³adu

magnetycznego i cewki. Teoretycznie z ³at-

woci¹ mo¿na by³o opracowaæ kolejn¹

wersjê wêglowego w³anie o takich pa-

rametrach, jakie posiad³ 18W8531G.

Ostatnim g³onikiem przetestowanym

w obudowie zamkniêtej jest Vifa M18WH-

08-08. Ma on odlewany kosz, celulozow¹

powlekan¹ membranê i 9 cm uk³ad mag-

netyczny.

Parametrami T-S g³onik ten przypo-

mina 18W8535, z tym ¿e M18WH-08-08

ma nieco ni¿sz¹ dobroæ Q ts i nieco wy-

¿sz¹ czêstotliwoæ rezonansow¹ f s , przez

co nie uzyskuje tak korzystnego EBP, ale

dziêki temu powinien wykazaæ siê nieco

lepszymi charakterystykami wytrzyma³oci,

mimo takiej samej amplitudy liniowej.

W standardowym rozwi¹zaniu - czyli

z dobroci¹ Q tc =0,71 - M18WH-08-08 za-

chowuje siê poprawnie ( rys. 38 ). Spadek

-3 dB mamy przy 67 Hz, -6 dB przy 51

Hz, nie s¹ to rekordy wiata, ale rzecz

dzieje siê w niewielkiej objêtoci 12,6 lit-

ra - idealnej dla redniej wielkoci mo-

nitora. Charakterystyka wytrzyma³oci de-

likatnie spada z pu³apu 70 Hz do ok. 50

W w zakresie najni¿szych czêstotliwoci -

sytuacja jest akceptowalna. Dobre wyniki,

³atwa realizacja.

D¹¿¹c do wyrównanej charakterystyki

wytrzyma³oci na poziomie znamionowych

70 W, musimy zmniejszyæ obudowê do

9 litrów ( rys. 39 ). Wartoæ Q tc wynosi

wówczas 0,8, odpowied impulsowa ma

nieco wiêksz¹ oscylacjê, spadek -6 dB

przesuwa siê do 55 Hz. Straty niewiel-

kie. Je¿eli kto boi siê, ¿e 50 W przy 20

Hz mu nie wystarczy, ³atwo siê z nimi

pogodzi.

Natomiast dla odwa¿niejszych, którzy

jednak bêd¹ g³oniki oszczêdzaæ, jest

propozycja Q tc =0,58 ( rys. 40 ). Spadek -

6 dB przesuwamy wówczas wyranie

w dó³, do 46 Hz, charakterystyka impul-

sowa jest wymienita, tylko... jak siê

mo¿na by³o spodziewaæ, charakterystyka

mocy nie ma siê czym pochwaliæ - ju¿

przy 60 Hz zaczyna spadaæ, osi¹ga-

j¹c niewiele ponad 20 W przy 20 Hz.

Zanotujemy jeszcze, ¿e przy 42 Hz,

gdzie koñczy siê spektrum gitary baso-

wej, mamy jednak przyzwoite 40 W. Ale

trzeba uwa¿aæ z odkrêcaniem ga³ki

wzmocnienia. Potrzebna te¿ bêdzie obu-

dowa wolnostoj¹ca - objêtoæ dla g³oni-

ka powinna wynosiæ 23 litry.

Podsumowanie

Przeanalizowalimy 40 przypadków

ró¿nych strojeñ obudowy zamkniêtej,

przedstawionych w trzech ostatnich nu-

merach EP. Powinno to z nawi¹zk¹ wy-

starczyæ do opanowania tematu. Za mie-

si¹c rozpoczniemy prace nad obudowami

z otworem ( bass-reflex ).

Andrzej Kisiel

Elektronika Praktyczna 6/2004

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: