Sujkowski Bogusław ''Miasto Przebudzone''.pdf

Bogusþaw Sujkowski

Miasto przebudzone

Keriza, córka Makassusa, zatrzymaa si na ocienionej stronie placu i przez chwil

rozgldaa si ciekawie. Przychodzia tu prawie co dzie , bo tdy wioda najbli"sza droga do

portu, a ryby kupowane wprost z odzi byy naj#wie"sze i najta sze. Poza tym zawsze dziao

si tu co# ciekawego.

Ot i teraz. Jaki# Etiop sprzedaje wyroby ze skóry sonia – baty, rzemienie, wysuszon

przedziwnym sposobem tarcz, l"ejsz od metalowych i odporniejsz. Jaki# Syryjczyk

wypytuje o drog do #wityni bogini Atargatis, a dwaj chopcy usiuj mu wytumaczy*, "e

nale"y i#* przez plac Hannona ku bramie Thewesta skiej. Tam stoi ta #witynia, w

niepozornej uliczce, jak wszystkie przybytki obcych bogów. Kapani miejscowych

opieku czych bóstw zgadzaj si na ich istnienie, bo to dobrze usposabia przybyszów, ale

pozwalaj je budowa* tylko w zaukach. Dwóch klinabarów, czonków uprzywilejowanego

ochotniczego oddziau gwardii, jedynego, w którym su" rodowici Punijczycy, przechodzi

powoli i dumnie, nie raczc dostrzega* plebsu. Numida sprzedajcy modego, mo"e

dwuletniego konia zachwala go zbyt wrzaskliwie, zapewniajc, "e wyhodowa go od /rebaka

na najlepszych pastwiskach w dolinie rzeki Bagradas. Egipcjanin w czepcu, przepasce na

biodrach i barwnym fartuszku, wyró"niajcy si zotawym kolorem skóry, przechodzi powoli,

u#miechnity, jakby niczego nie widzc i nie syszc. Dwóch kapanów Molocha szepce co#,

pochylajc ku sobie ogolone gowy. Chopi z okolic miasta rozkadaj na bruku sterty

owoców, kozich serów, kosze z drobiem. Garncarze ustawiaj misy i dzbany, inni – górale

chyba – usiuj sprzeda* grube, domowego wyrobu sukno.

Wszystko to przybysze, bo miejscowi rzemie#lnicy sprzedaj swoje wyroby albo wprost

w warsztatach, albo w kramach. Tu, na placu jest wszystko ta sze, wikszy wybór, wiksza

rozmaito#*. Tote" w#ród porozkadanych towarów, we wrzawie – bo ka"dy sprzedajcy

nawouje, zachwala swój towar, targuje si wrzaskliwie – kr" tumy kobiet. Wielka to

przyjemno#* pokrci* si tu, potargowa*, cho*by nie miao si zamiaru niczego kupi*.

Keriza lubia gwar targowiska, jak wszystkie jej ssiadki i znajome, ale tego dnia nie

zatrzymywaa si du"ej, lecz skrcia koo #wityni Apollina i po#pieszya do portu. Bya to

jedyna #witynia po#wicona obcemu bogowi, wystawiona na tak wa"nym i widocznym

miejscu, ale Greków "yo w mie#cie wielu, statków greckich zawijao do portu wicej nawet

ni" egipskich, a kult boga muzyki i poezji znajdowa coraz wicej wyznawców w Kartaginie.

Dziewczyna obejrzaa si raz i drugi. Ujrzawszy, "e od strony Malki, dzielnicy zej sawy,

nadchodzi kilku pijanych marynarzy, oddalia si szybko z placu. Marynarze pochodzili

zapewne z numidyjskiej galery. Wiele mówiono o niej w mie#cie. Przybia przy skadach

Klejtomachosa, wyadowali j w nocy niewolnicy bogacza, a zaoga, gdy zesza na ld na

zwyk hulank, rzucaa srebrem i zachowywaa si jak zwycizcy w podbitym mie#cie.

Pijani marynarze rozpychali tum, wrzeszczc, #piewajc, zaczepiajc ordynarnie

dziewczta. Stra" rabduchów patrzaa ponuro, ale majc zapewne odpowiednie rozkazy i

wskazówki – nie wtrcaa si.

Keriza wolaa odej#* jak najdalej. Tego wymaga i tak poucza ojciec, a czste wypadki

zaginicia bez #ladu dziewczt i kobiet potwierdzay konieczno#* zachowywania ostro"no#ci.

W ogromnym mie#cie tyle byo zauków, zakamarków, kryjówek, "e handlarze niewolników

mogli zawsze znikn* z upem. A opu#ci* miasto cho*by na której# z galer, wci"

wpywajcych do portu – nie byo trudno. Par srebrnych sykli, wsunitych we wa#ciw

do , lub zota moneta – gdy zdobycz bya lepsza – usuwao wszelkie trudno#ci.

Uliczka bya cicha i pusta, nikt dziewczyny nie goni, wic zwolnia kroku. Lubia takie

miejsca ze wzgldu na panujc tu cisz, o któr w ogromnym, tocznym i ruchliwym mie#cie

byo tak trudno. Spokój panowa tylko na Byrsie, na zadrzewionych obszarach midzy

#wityni Eszmuna i paacem suffetów, tylko w piknych ogrodach bogini Astarte,

otwierajcych si raz do roku dla wszystkich w #wit noc mio#ci... Keriza na wspomnienie

to zaczerwienia si i przy#pieszya kroku.

Matka jej, Greczynka, oburzaa si na ten zwyczaj i wpoia w córk obrzydzenie i wstrt

do niego. Cho* umara ju" dwa lata temu, nauki jej zostawiy w pamici dziewczyny trway

#lad.

Domieszce krwi helle skiej zawdziczaa zapewne Keriza i swoj „odmienno#*”, któr

ojciec czasem jej wymawia, zwaszcza gdy sobie podpi. Ot, cho*by to umiowanie ciszy.

„Ciszy bd mia do#* w grobie – gniewa si Makassus. – A póki "yj, chc mie* du"o

gwaru.”

Keriza, gdy tylko moga, wyszukiwaa ciche zaktki, jak na przykad t uliczk przy

#wityni Apollina, i tylko tam czua si dobrze. Apollinowi te" skadaa najcz#ciej ofiary, a

gdy miaa czas, przygrywaa sobie na salselinie, lirze o agodnym, delikatnym d/wiku,

nucia piosenki lub recytowaa wiersze poetów greckich.

I teraz, chcc odegna* my#l o Astarte i #witej nocy, pocza skandowa* pógosem:

Trafi mnie Eros zotowosy, may

Purpurow pik, podrzucon w doni,

I z dziewczyn w barwne przybran sanday

Do zabawy wspólnej "ywo mnie nakoni.

Ze smutkiem spojrzaa na swoje stopy. Nie, nie miaa barwnych sandaów, lecz

najzwyklejsze, bardzo ju" nawet podniszczone, wzorowane na rzymskich. Ma wprawdzie

inne, zdobne, ale na #wita tylko.

Przypomniay jej si nagle sowa matki, gdy podra"niona kócia si z m"em, "e

Kartagina nie wytworzya niczego wasnego. Odzie" wzorowana na greckiej, obuwie

rzymskie, szka fenickie, domy w stylu budowli egipskich, "onierze najemni, instrumenty

muzyczne libijskie lub numidyjskie, a wasnych poezji i pie#ni nie ma wcale.

Na to Makassus odpowiada spokojnie, "e owszem, Kart Hadaszt (nigdy nie u"ywa

greckiej, przyjtej i przez Rzymian, nazwy „Kartagina”) posiada co# wasnego: pienidz.

Pienidz? Keriza zatrzymaa si na chwil. Kartagina uchodzi za pa stwo bardzo bogate.

Tak wci" powtarzaj mówcy na zebraniach ludowych, tak ka" wierzy*. Czy bogactwem s

pot"ne, pono najmocniejsze na #wiecie mury, które otaczaj miasto? Czy wspaniae

#witynie? Na #wityni Eszmuna na Byrsie dach jest cay zocony. Czy paace suffetów, paac

Rady Trzystu, Rady Stu? A mo"e paace bogaczy? Dlaczego mówi si, "e pa stwo jest

bogate, gdy przecie" jej ojciec, zdolny i uznany mistrz kamieniarski, tak ci"ko musi

pracowa*, aby jako# wy"y*? Takich jak on jest wielu. Mieszkaj w obrzydliwych,

zatoczonych, picio – lub sze#ciopitrowych domach, gdzie panuje haas, krzyki, pacze,

cigy ruch...

Jak"e czsto domy te zawalaj si nagle i tylu, tylu ludzi ginie. A paace bogaczów na

Megarze nie zawalaj si jako# nigdy. I "adna z tych piknych, wypielgnowanych dam nie

nosi wody na szóste pitro po stromych, niewygodnych schodach, umieszczonych na

zewntrznej stronie domu. Schodach, z których ka"dy przechodzcy zaglda do mieszkania.

Zwaszcza tacy zuchwalcy jak ten mody Matho. Niezno#ny natrt!

Ach, gdyby tak mie* niewolnic... Jedn niewolnic, która by speniaa najci"sze,

najbardziej dokuczliwe prace. Keriza z westchnieniem wymówia pógosem to "yczenie,

szczyt pragnie wszystkich rzemie#lników kartagi skich, ale zaraz w my#lach dodaa, "e na

rynek, po zakupy chodziaby jednak sama. To... to bardzo przyjemne zajcie. Niewolnica

nosiaby wod i wykonywaa najci"sze prace... Có", kiedy ojciec nie chce nawet sysze* o

czym# takim. Owszem, kupiby, ale raczej niewolnika, silnego i zdrowego pomocnika do

swego warsztatu. Jej, Kerizie, nic to by nie ul"yo. Musiaaby jeszcze pamita* o jedzeniu dla

tego czowieka.

Ale ojciec nie ma racji. Niewolnic mo"na czsto naby* okazyjnie, bardzo tanio. Ot, par

dni temu stara Domarata sprzedawaa jedn ze swoich dziewczt, Murzynk, jeszcze niestar

i zdatn do pracy, tyle tylko, "e pijany „go#*” rozci jej no"em policzek i staa si tak

brzydka, "e nikt ju" na ni nie chcia nawet spojrze*. Ale do posug domowych by si

nadawaa.

Ojciec wci" si waha. Mówi, kupi* niewolnika mo"na. Owszem, jego pomoc bardzo by

si przydaa. Ale trzeba pamita*, co potem? Zestarzeje si i co? Nikt go nie kupi, a "ywi*

trzeba. Wygna* lub zabi* – nie pozwala prawo. O tym trzeba pamita*.

Keriza niechtnie wzruszya ramionami. Ze zwyk beztrosk modo#ci odsuwaa od

siebie wszelkie rozwa"ania o przyszo#ci, a my#l o staro#ci, jako co# przykrego, odrzucaa bez

namysu. To byo co# nierealnego, wymy#lonego, jak za bajka, któr straszy si dzieci.

Wszystkie rozwa"ania porzucia natychmiast, gdy znalaza si w porcie. I tu znaa ka"dy

kamie , i tu zawsze dziao si co# ciekawego. Statki ze wszystkich stron #wiata, ludzie w

dziwacznych strojach, mówicy niezrozumiaymi jzykami, egzotyczne towary...

Westchna, przypomniawszy sobie zdarzenie sprzed paru tygodni. Przygldaa si

wówczas wyadowywaniu towarów z jakiego# egipskiego statku. Kupiec by Etiopem. Ju" na

brzegu, tu" przy niej, pokazywa nabywcy przywiezione materiay. Jeden zwój rozwin si.

Od tej pory Keriza wzdycha ci"ko na wspomnienie tej chwili. Ach, "eby mie* kiedy peplos z

takiego materiau – cienkiego, mienicego, cudnie si ukadajcego. Kapanka Labitu, któr

czasem czesaa, miaa taki wa#nie szal i mówia, "e to z krajów, dokd nie dotar nawet

Aleksander, król macedo ski. A ten przecie" podbi nieomal cay #wiat... Ale peplos, peplos z

takiego materiau – to byo marzenie odbierajce nawet sen. Ile" on jednak musi kosztowa*?

Strach pomy#le*. Ten kupujcy, cho* wyglda na bogacza, przecie" zdawa si waha*.

W porcie jaka# wielka pentera pontyjska wychodzia wa#nie na morze, ale to bya rzecz

zwyka. Wiadomo te" byo, "e wioza adunek purpurowego materiau, poszukiwanego i

bardzo cenionego na wschodzie. Dawniej materiay barwiono we wszystkich miastach

fenickich. Teraz ten dochodowy przemys przeniós si do Kartaginy, bo jedynie w jej

okolicach zachoway si cenne ma"e, dajce purpur.

Pontyjczyka wyprowadza wojenna birema. Po co? Piraci nie zbli"aj si do Kartaginy,

gdy" boj si rzymskiej floty. Przecie" nie Kartagi czyków. Ojciec mówi, "e z kartagi skiej

floty #mieje si ka"dy zuchwalszy wódz piratów. Bo i co zostao po ostatnim pokoju z

Rzymem dawnej wadczyni mórz? Dziesi* birem. I to tak ju" starych, "e wa#ciwie wielka to

odwaga wypywa* na tym na morze.

I te my#li porzucia Keriza, gdy dosza do cz#ci portu naprzeciwko #wityni Melkarta,

opiekuna "eglarzy, gdzie przybijay odzie rybackie. Stao ich tego dnia tylko par, ale Keriza

poznaa pierwsz z nich ju" z daleka. To ód/ Kadmosa; zaledwie miesic temu reperowa

burt i nie poczerniay jeszcze kawa drewna odcina si wyra/nie. Nazwa sw ód/ „Kalait” –

turkus. Cho* przecie" jest szara, jak inne, nie malowana i nic na niej nie ma turkusowego. Ale

w ubiegym roku, gdy si przypadkiem poznali, ona, Keriza, miaa turkusowe zauszniki.

Jedyne swe klejnoty. A Kadmos przyglda si im i spyta, czy ona lubi turkusy.

Odpowiedziaa zmieszana, "e tak, cho* to nie bya prawda. Woli korale, a nade wszystko ów

tajemniczy, zocisty, lekki elektron, przywo"ony gdzie# z pónocy. Ale sama nie bardzo

wiedziaa wówczas, co mówi, a gdy nastpnym razem ujrzaa ód/ Kadmosa, ju" bya na niej

wymalowana nowa nazwa. Rzucaa si w oczy, bo litera aleph bya jako# dziwnie wykrcona.

Keriza udaa, "e nie widzi napisu i nigdy o tej zmianie nazwy nie wspominaa. Cho*

uprzednio ód/ zwaa si „Metamira”, a to na pewno imi jakiej# podej greckiej hetery,

prostibuli, ndznicy, któr... och, któr trzeba by...

Bardzo trudno byo si uspokoi* po takiej my#li, "e Kadmos musia wida* dobrze zna*

jak# Metamir.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: