Kinezjologia edukacyjna, zwana inaczej gimnastyką mózgu, jest metodą pracy z dziećmi, która opracował ponad 30 lat temu Paul Dennison, dr filozofii edukacji, pracownik uniwersytetu w Stanach Zjednoczonych. Sam będąc dyslektykiem poszukiwał związków między rozwojem fizycznym, sprawnością ruchową, a rozwojem mowy oraz zdolnością czytania i pisania. Wynikiem jego badań jest opracowanie 26 prostych ćwiczeń fizycznych, których stosowanie przynosi korzyści każdemu uczącemu się. Ich stosowanie powoduje uaktywnienie obu półkul mózgowych z ich wszystkimi funkcjami jednocześnie.
Jak wiemy mózg składa się z dwóch półkul mózgowych, które różnią się od siebie. Jedna z tych półkul jest dominująca. Są na przykład ludzie lewo- i praworęczni, u których dominujące może być oko prawe lub lewe, tak samo jedna z półkul mózgowych może być sprawniejsza. Mówimy wtedy o ludziach prawo- lub lewo mózgowych.
Oto funkcje przypisane obu półkulom:
Lewa półkula: Prawa półkula:
· Analiza
· Części składowe języka
· Litery, zdania
· Liczby
· Planowanie, organizacja
· Ukierunkowanie na przyszłość
· Percepcja słuchowa
· Reakcje świadome (kontrola)
· Przekaz informacji
· Skupienie
· Synteza
· Zrozumienie języka
· Rytm, płynność
· Obrazy, intuicja
· Spontaniczność
· Myślenie o wielu rzeczach w tym samym czasie
· Percepcja wzrokowa
· Reakcje automatyczne (odruchy)
· Odbiór informacji
· Rozproszenie
Prawa półkula bywa nazywana artystyczną, zwykle związana jest z intuicją i emocjami, lewa zaś logiczną (naukową), odpowiadającą z przyswojenie sobie gramatyki, ortografii, nauk ścisłych. Aby człowiek mógł dobrze wykorzystać swój potencjał, półkule muszą ze sobą współpracować.
Ćwiczenia zaproponowane przez Dennisona poprawiają koncentrację i pozwalają uruchomić obie te półkule. Dzięki ćwiczeniom można rozciągnąć mięśnie i niwelować ich napięcie. Gdy człowiek odczuwa stres, mięśnie są skurczone, nie pracują, blokują przepływ bodźców i uniemożliwiają uczenie się. Zlikwidowanie napięcia mięśniowego sprawi, że mózg może wykorzystać całą energię do przyswajania i przetwarzania nowych informacji. Wykonywanie odpowiednich ćwiczeń ułatwia ludziom w każdym wieku naukę na przykład obsługi komputera, czy naukę języków obcych. Bardzo wielu ludziom wydaję się mało prawdopodobne, że ćwiczenia fizyczne mogą pomóc w myśleniu. A jednak uczenie się nie jest procesem odbywającym się wyłącznie w głowie. Myślenie zależne jest od całego, zintegrowanego układu: umysł – ciało. Uczenie się i myślenie to proces tworzenia sieci komórek nerwowych. W miarę, jak wzrastamy, poruszamy się, uczymy komórki układu nerwowego łączą się w bardzo skomplikowane wzory dróg nerwowych. Ruch fizyczny ułatwia uczenie się, ponieważ uaktywnia połączenia nerwowe w organizmie. Zamiast pisania dyktand w przypadku popełniania błędów można wykonywać ćwiczenia, np. „Kapturek myśliciela” czy „Sowa”. Aby usprawnić rozwój myślenia matematycznego wykonujemy „Luźne skłony” czy „Wahadło”, aby przyspieszyć technikę czytania „Leniwe ósemki”, „Ćwiczenia naprzemienne” itp.
Wykonywanie ćwiczeń rozpoczyna się od przygotowania, na które składa się:
Ø picie wody,
Ø punkty na myślenie,
Ø ruchy naprzemienne,
Ø pozycję Dennisona (Cooka).
Te ćwiczenia muszą mieć zachowana kolejność ponieważ przygotowują do podjęcia jakiegokolwiek działania: pobudza, dotlenia mózg, integruje działanie obu półkul mózgowych, łączy emocje z myśleniem.
Woda (niegazowana, bez dodatków) w metodzie Dennisona odgrywa podstawową rolę jako substancja warunkująca i wspomagająca proces uczenia się i myślenia. Woda jako uniwersalny rozpuszczalnik, jest konieczna do transportu układzie nerwowym i utrzymania w naszym ciele właściwego potencjału elektrycznego. Dzieciom podaje się odpowiednią ilość płynów (ok.2 l dziennie), dbając o to zwłaszcza w okresie upałów, ale rzadko jest to zwykła, czysta woda. Najczęściej serwujemy milusińskim herbatę, kompot, soczki, napoje gazowane, itp. Napoje te mają dużą zawartość cukru i soli, które wiążą wodę w organizmie. Najbardziej rozsądnym napojem jest woda. Posiadanie „pod ręką” wody w butelkach ułatwia regularne picie małymi łykami i utrzymuje ciało nawodnionym i pracującym z optymalną efektywnością. Dlatego tak ważny utrzymywanie w salach przedszkolnych pojemników z wodą.
Kolejnym czynnikiem warunkującym sprawne myślenie jest dotlenienie organizmu. Przeprowadzenie poniższego ćwiczenia powoduje dotlenienie mózgu, podwyższają gotowość do myślenia.
Jedna rękę kładziemy na pępku, podczas, gdy druga masuje ok. 30 s zagłębienia pomiędzy mostkiem a pierwszym żebrem. Następnie zmieniamy ręce i powtarzamy ćwiczenie, pamiętając, by podczas masowania wykonywać ruchy koliste, zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Masując te punkty stymulujemy utlenianie komórek mózgowych, niwelując uczucie zmęczenia i blokadę w uczeniu się.
Ruchy naprzemienne
Celem wykonywania tych ruchów jest zintegrowanie obu półkul mózgowych. Najprostszy ruch naprzemienny to jednocześnie odstawienie lewej nogi na palce i uniesienie do góry prawej ręki, za którą wznosimy oczy. Następnie zmieniamy strony, odwodząc w bok prawą nogę i unosząc lewą rękę. Ruchy te wykonujemy płynnie, w jak najwolniejszym tempie.
Pozycja Cook`a
Zadaniem tego ćwiczenia jest odblokowanie emocji i umożliwienie kontaktu z płatami czołowymi mózgu, gromadzącymi zdobytą wiedzę. Wykonujemy je dwuetapowo:
Część pierwsza
Ułożenie na plecach, skrzyżowanie nóg w kostkach, włożenie czterech palców dłoni (bez kciuka) pod pachy, język ułożony na podniebieniu ( na głosce n), oczy zamknięte i oddech przeponowy.
Część druga
Sprawdzenie, czy ćwiczenie zostało wykonane prawidłowo. Sprawdzian polega na rozkrzyżowaniu nóg, otwarciu oczu i delikatnym połączeniu opuszków palców obu rąk.
Ćwiczenie wykonujemy ok.15 minut i daje uczucie zrównoważenia z godzinną drzemką.
Aby ćwiczenia przyniosły nam pozytywne zmiany – powinny być wykonywane przez 6 tygodni 3 razy w tygodniu.
Opracowała Elżbieta Niedbała
maryla20