Współczesna farmakoterapia osteoporozy.pdf

Tkanka kostna

Kość jest tkanką w której zachodzą stale dwa

Tkanka kostna

Kość jest tkanką w której zachodzą stale dwa

procesy pozostające ze sobą w stanie

dynamicznej równowagi:

Współczesna farmakoterapia

osteoporozy

dynamicznej równowagi:

osteoporozy

Osteogeneza ( kościotworzenie

kościotworzenie );

przeważa do

30 lat tzn. do osiągnięcia szczytowej masy kostnej

 Resorpcja kości;

Prof. dr hab. Barbara Filipek

Pracownia Wstępnych Badań Farmakologicznych CM UJ

kostnej dochodzi do przewagi procesów resorpcji

utrata m. kostnej w ilości ok. 1.5% rocznie.

Pracownia Wstępnych Badań Farmakologicznych CM UJ

utrata m. kostnej w ilości ok. 1.5% rocznie.

Definicja osteoporozy

Komórki kostne decydujące

o przebudowie kości

Osteoporoza jest układową chorobą

szkieletu charakteryzującą się :

 zmniejszoną masą kostną

Osteoklasty resorpcja kości

 Osteoblasty

zmniejszoną masą kostną

oraz

Osteoblasty osteogeneza

osteogeneza

oraz

 Osteocyty

wymianę składników

mineralnych

, wiodącą

do wzmożonej łamliwości kości”

mikroarchitekturą , wiodącą

mineralnych

do wzmożonej łamliwości kości”

( osteo

osteo – kość,

kość, poros

poros – otwór)

otwór)

Współczesna farmakoterapia

 Osteogeneza

); przeważa do

2- 30 lat tzn. do osiągnięcia szczytowej masy kostnej

Resorpcja kości; po osiągnięciu szczytowej masy

Prof. dr hab. Barbara Filipek

po osiągnięciu szczytowej masy

kostnej dochodzi do przewagi procesów resorpcji

Komórki kostne decydujące

o przebudowie kości

„ Osteoporoza jest układową chorobą

 Osteoklasty resorpcja kości

Osteocyty

wymianę składników

 zaburzoną jej

zaburzoną jej mikroarchitekturą

Komórki kostne decydujące

o przebudowie kości

Komórki kostne decydujące

o przebudowie kości

Osteoklasty - duże,

 Osteocyty

mają liczne długie wypustki, którymi łączą się między

sobą oraz z wypustkami osteoblastów i komórek wyścielających,

duże, wielojądrzaste

wielojądrzaste komórki o

komórki o śr

śr . 20

. 2-

sobą oraz z wypustkami osteoblastów i komórek wyścielających,

leżących na powierzchni kości;

warunkują wymianę

składników mineralnych pomiędzy krwią i kością

100  m, powstają z komórek monocytowo

m, powstają z komórek monocytow- makrofagowych

makrofagowych

niszczą tkankę kostną.

Resorbując starą kość, tworzą na powierzchni

składników mineralnych pomiędzy krwią i kością

W razie potrzeby mogą:

szpiku,

Resorbując starą kość, tworzą na powierzchni

kory podłużne zagłębienia, zwane zatokami

W razie potrzeby mogą:

 rozpuszczać kość ze swojego najbliższego otoczenia i

rozpuszczać kość ze swojego najbliższego otoczenia i

uwalniać wapń i fosfor do płynu pozakomórkowego i

kory podłużne zagłębienia, zwane zatokami

resorpcyjnymi

uwalniać wapń i fosfor do płynu pozakomórkowego i

krwi

, zaś we wnętrzu kości

zbitej cylindryczne kanały.

Howshipa , zaś we wnętrzu kości

krwi

 magazynować w szkielecie nadwyżki tych pierwiastków

zbitej cylindryczne kanały.

magazynować w szkielecie nadwyżki tych pierwiastków

Komórki kostne decydujące

o przebudowie kości

Fazy przebudowy kości

znacznie mniejsze od osteoklastów

jednojądrzaste komórki; wywodzą się z komórek

1. Faza aktywacji

komórki macierzyste

szpiku kostnego dla osteoklastów wędrują do

miejsca przebudowy kości, przekształcają się w

jednojądrzaste komórki; wywodzą się z komórek

mezenchymalnych

miejsca przebudowy kości, przekształcają się w

osteoklasty, przyłączają się do powierzchni

warunkują wytwarzanie kości.

Tworzą one część organiczną kości, czyli

osteoklasty, przyłączają się do powierzchni

resorpcji

Tworzą one część organiczną kości, czyli osteoid

osteoid , a następnie

, a następnie

resorpcji

Komórki te

układając kolejne warstwy kości grubości 5

2. Faza resorpcji

osteoklasty wnikają

wypustkami do kości i powodują resorpcję kości

m, ulegają

zatopieniu w wytworzonej przez siebie tkance i przekształcają

10  m, ulegają

wypustkami do kości i powodują resorpcję kości

w postaci lejkowego ubytku

zatopieniu w wytworzonej przez siebie tkance i przekształcają

się w osteocyty.

w postaci lejkowego ubytku (zatoka

(zatoka Howshipa

Howshipa ; 10

; 1-

100  m głębokości)

m głębokości)

Komórki kostne decydujące

Osteocyty – mają liczne długie wypustki, którymi łączą się między

 Osteoklasty

leżących na powierzchni kości; warunkują wymianę

100

szpiku, niszczą tkankę kostną

resorpcyjnymi Howshipa

Komórki kostne decydujące

o przebudowie kości

Faza aktywacji – komórki macierzyste

 Osteoblasty

Osteoblasty – znacznie mniejsze od osteoklastów

mezenchymalnych, warunkują wytwarzanie kości

decydują o jego właściwej mineralizacji.

decydują o jego właściwej mineralizacji. Komórki te

Faza resorpcji – osteoklasty wnikają

układając kolejne warstwy kości grubości 5 – 10

100

Fazy przebudowy kości

Komórki biorące udział w przebudowie kości

podlegają regulacji:

3. Faza odnowy

do lejkowatego ubytku

wnikają początkowo fagocyty, wygładzają

endokrynnej ( parathormon

parathormon , kalcytonina,

, kalcytonina,

, estrogeny, testosteron, hormon

wzrostu, aktywne postacie

wnikają początkowo fagocyty, wygładzają

powierzchnię (linia cementowa; ok. 3

wzrostu, aktywne postacie wit

wit . D

. D 3 )

5 dni),

na nich osiadają komórki macierzyste

parakrynnej (biologicznie czynne związki

na nich osiadają komórki macierzyste

mezenchymy,

(biologicznie czynne związki

produkowane przez określoną komórkę, działające na

komórki z najbliższego otoczenia)

mezenchymy, namnażają

namnażają się i przekształcają w

się i przekształcają w

komórki z najbliższego otoczenia)

 autokrynnej

i osteoblasty.

Osteoblasty wytwarzają

autokrynnej (biologicznie czynne związki

Osteoblasty wytwarzają osteoid

osteoid , który ulega

, który ulega

(biologicznie czynne związki

produkowane i wydzielane na zewnątrz przez określoną

mineralizacji w ciągu 5- 10 dni.

10 dni.

produkowane i wydzielane na zewnątrz przez określoną

komórkę i

komórkę i działajace

działajace na tę samą komórkę)

na tę samą komórkę)

W procesach regulacji parakrynnej

parakrynnej i

Przebudowa kości

autokrynnej biorą udział:

biorą udział:

 Proces odnowy kości 70

Proces odnowy kości 70 – 80 dni

80 dni

głównie serii E pobudzają

różnicowanie osteoblastów oraz wytwarzanie kolagenu,

pobudzają proces powstawania osteoklastów z komórek

macierzystych oraz zwiększają ich aktywność

Proces resorpcji kości i jej odnowy

trwa około 3

macierzystych oraz zwiększają ich aktywność resorpcyjną

resorpcyjną

trwa około 3 m- cy

Czynnik wzrostowy fibroblastów ( FGF

FGF –

); pobudza syntezę kolagenu typu I

 Transformujący czynnik wzrostowy

growth factor

factor ); pobudza syntezę kolagenu typu I

Transformujący czynnik wzrostowy  1 i

transforming growth

growth factor

factor ); pobudza resorpcję

); pobudza resorpcję

i  2

kości

Komórki biorące udział w przebudowie kości

 endokrynnej

Faza odnowy – do lejkowatego ubytku

glikokortykosteroidy

glikokortykosteroidy , estrogeny, testosteron, hormon

powierzchnię (linia cementowa; ok. 3- 5 dni),

 parakrynnej

preosteoblasty

preosteoblasty i osteoblasty.

mineralizacji w ciągu 5

W procesach regulacji

autokrynnej

 Prostaglandyny:

Prostaglandyny: głównie serii E pobudzają

 Proces resorpcji kości i jej odnowy

 Czynnik wzrostowy fibroblastów

fibroblast growth

fibroblast

( TGF

TGF-  – transforming

W procesach regulacji parakrynnej

parakrynnej i

hormon tarczycy regulujący poziom

zjonizowanego wapnia we krwi poprzez:

autokrynnej biorą udział:

biorą udział:

zjonizowanego wapnia we krwi poprzez:

  2 - makroglobulina

makroglobulina - pobudza syntezę kolagenu przez

pobudza syntezę kolagenu przez

Zwiększenie odkładania wapnia i fosforu w postaci

hydroksyapatytu

w kościach

 Przyspieszenie mineralizacji kości

osteoblasty

 Płytkowy czynnik wzrostowy

Przyspieszenie mineralizacji kości

 Zwiększenie wytwarzania 1,25(OH)

Płytkowy czynnik wzrostowy (PDGF

(PDGF – platelet

platelet derived

derived

Zwiększenie wytwarzania 1,25(OH) 2 D 3 w nerkach

w nerkach

growth factor

factor) ; pobudza

; pobudza osteogenezę

osteogenezę

Zwiększenie wchłaniania wapnia

 Hamowanie przemiany

Insulinopodobne czynniki wzrostowe

czynniki wzrostowe (IGF

(IGF – insulin

insulin-

pobudzają syntezę chrząstki oraz

podziały osteoblastów

growth factors

factors );

); pobudzają syntezę chrząstki oraz

Hamowanie przemiany preosteoklastów

preosteoklastów w osteoklasty

w osteoklasty

podziały osteoblastów

 Czynnik pobudzający aktywność osteoklastów

Hamowanie uwalniania wapnia z kości

 Zmniejszenie wydalania Ca

Czynnik pobudzający aktywność osteoklastów

wytwarzany przez limfocyty T

Zmniejszenie wydalania Ca +2

+2 z moczem

z moczem

wytwarzany przez limfocyty T ( OAF

OAF – osteoclast

osteoclast

Wzrost stęż. Ca +2

+2 we krwi prowadzi do wzrostu wydzielania

we krwi prowadzi do wzrostu wydzielania

activating factor

factor)

kalcytoniny.

Parathormon

Witamina D

aminokwasów

 Reguluje wspólnie z kalcytoniną i

Reguluje stężenie wapnia i fosforanów we krwi

 Pobudza biosyntezę białka wiążącego Ca

Reguluje wspólnie z kalcytoniną i wit

wit . D stęż. Ca

. D stęż. Ca +2

 Zwiększa wchłanianie wapnia i fosforanów

i poziom fosforanów w płynie pozakomórkowym

 Jest odpowiedzialny za zwiększenie:

Zwiększa wchłanianie wapnia i fosforanów

w jelicie i nerkach

Jest odpowiedzialny za zwiększenie:

 Uwalniania wapnia i fosforanów z kości do krwi

w jelicie i nerkach

 Zwiększa

Uwalniania wapnia i fosforanów z kości do krwi

 Liczby osteoklastów, a zmniejszenie liczby osteoblastów

osteoklastyczną

 Przyspiesza mineralizację chrząstki

osteolizę osteoklastyczną

Liczby osteoklastów, a zmniejszenie liczby osteoblastów

 Wchłaniania Ca

Przyspiesza mineralizację chrząstki

 Zwiększa resorpcję zwrotną wapnia i fosforanów

Wchłaniania Ca +2

+2 z jelita cienkiego; wspólnie z

z jelita cienkiego; wspólnie z wit

wit . D

. D

w cewkach nerkowych i wydalanie fosforanów

 Aktywację przemiany 25(OH)D

Ca +2

+2 w cewkach nerkowych i wydalanie fosforanów

Zwiększa resorpcję zwrotną wapnia i fosforanów

w nerkach

Aktywację przemiany 25(OH)D 3 do 1,25(OH)

do 1,25(OH) 2 D 3 w nerkach

w nerkach

Hipokalcemia wzmaga wydzielanie

wzmaga wydzielanie parathormonu

parathormonu

Kalcytonina

W procesach regulacji

Kalcytonina - hormon tarczycy regulujący poziom

autokrynnej

 Zwiększenie odkładania wapnia i fosforu w postaci

hydroksyapatytu w kościach

osteoblasty

growth

 Zwiększenie wchłaniania wapnia

 Insulinopodobne

like growth

 Hamowanie uwalniania wapnia z kości

Wzrost stęż. Ca

activating

kalcytoniny

 Hormon przytarczyc składający się z 84

 Reguluje stężenie wapnia i fosforanów we krwi

Hormon przytarczyc składający się z 84

aminokwasów

Pobudza biosyntezę białka wiążącego Ca +2

i poziom fosforanów w płynie pozakomórkowym

Zwiększa osteolizę

Reabsorpcji Ca

 Reabsorpcji

 Hipokalcemia

Hormon wzrostu

Estrogeny

Warunkuje wzrost kości na długość oraz wpływa

na procesy przebudowy

 Przyspiesza dojrzewanie osteoblastów i

Syntetyzowane głównie przez:

 Jajniki

Przyspiesza dojrzewanie osteoblastów i

osteoklastów

Jajniki

 Łożysko

osteoklastów

 Przyspiesza proces przemiany 25(OH)D

Łożysko

 Korę nadnerczy

Przyspiesza proces przemiany 25(OH)D 3 do

Korę nadnerczy

 Inne tkanki: wątrobową, tłuszczową, mięśnie

Inne tkanki: wątrobową, tłuszczową, mięśnie

poprzecznie prążkowane, mieszki włosowe

1,25(OH) 2 D 3

poprzecznie prążkowane, mieszki włosowe

mogą przekształcać

 Zwiększa wchłanianie wapnia w jelitach

mogą przekształcać prekursory

prekursory steroidów w

steroidów w

estrogeny

Hormony gruczołu tarczowego

 Pobudzają proces przebudowy kości i uczestniczą

Estrogeny

w dojrzewaniu szkieletu kostnego

 Bezpośrednio pobudzają aktywność osteoklastów

Naturalne:

 17

najsilniejszy, wytwarzany z

cholesterolu w jajnikach, w wątrobie ulega

Bezpośrednio pobudzają aktywność osteoklastów

oraz zwiększają wydalanie Ca

cholesterolu w jajnikach, w wątrobie ulega

przekształceniu do estronu

z moczem

u chorych z nadczynnością tarczycy skłonność do kamicy

z moczem

przekształceniu do estronu

 Estron

u chorych z nadczynnością tarczycy skłonność do kamicy

nerkowej

wytwarzany w jajnikach i w tkankach

obwodowych (tkanka tłuszczowa) może ulegać

nerkowej

 Niedoczynność tarczycy opóźnienie rozwoju

obwodowych (tkanka tłuszczowa) może ulegać

konwersji do estriolu

Niedoczynność tarczycy opóźnienie rozwoju

układu kostnego

konwersji do estriolu

układu kostnego

 Nadczynność tarczycy

estrogen wtórny, wytwarzany w tkankach

obwodowych, związek o krótszym czasie działania

ujemny

bilans wapniowy na skutek zmniejszenia wchłaniania wapnia

osteopenia; ujemny

bilans wapniowy na skutek zmniejszenia wchłaniania wapnia

w jelitach i przyspieszenia procesu resorpcji kości.

 Warunkuje wzrost kości na długość oraz wpływa

Syntetyzowane głównie przez:

1,25(OH)

Zwiększa wchłanianie wapnia w jelitach

Hormony gruczołu tarczowego

Naturalne:

Pobudzają proces przebudowy kości i uczestniczą

w dojrzewaniu szkieletu kostnego

17  - estradiol

estradiol – najsilniejszy, wytwarzany z

oraz zwiększają wydalanie Ca +2

Estron – wytwarzany w jajnikach i w tkankach

 Estriol

Estriol – estrogen wtórny, wytwarzany w tkankach

Nadczynność tarczycy osteopenia

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: