Vademecum tłumacza.pdf
(
955 KB
)
Pobierz
VADEMECUM TŁUMACZA
VADEMECUM
TŁUMACZA
Wskazówki redakcyjne dla tłumaczy
wersja 7 (styczeń 2011 r.)
Departament Języka Polskiego
Dyrekcja Generalna ds. Tłumaczeń Pisemnych
Komisja Europejska
Luksemburg 2007-2011
1
SPIS
TREŚCI
VADEMECUM TŁUMACZA -------------------------------------------------------------------------
1
SPIS TREŚCI ---------------------------------------------------------------------------------------------
2
WSTĘP ----------------------------------------------------------------------------------------------------
5
1. JĘZYK POLSKI W PRACY TŁUMACZA ----------------------------------------------------
6
1.1. ZASADY ORTOGRAFII -------------------------------------------------------------------
6
1.1.1. Wielkie i małe litery -------------------------------------------------------------------
6
1.1.1.1. Traktaty, porozumienia, konwencje, karty, protokoły, umowy ------------
6
1.1.1.2. Akty prawne UE ------------------------------------------------------------------
8
1.1.1.3. Krajowe akty prawne ------------------------------------------------------------
9
1.1.1.4. Konstytucja----------------------------------------------------------------------
- 10
1.1.1.5. Części aktów prawnych -------------------------------------------------------
- 10
1.1.1.6. Plany, programy, pakty, działania--------------------------------------------
- 10
1.1.1.7. Taryfy, nomenklatury itp. -----------------------------------------------------
- 11
1.1.1.8. Cele, instrumenty, fundusze---------------------------------------------------
- 11
1.1.1.9. Strategie, unie-------------------------------------------------------------------
- 11
1.1.1.10. Konferencje ---------------------------------------------------------------------
- 12
1.1.1.11. Forum ----------------------------------------------------------------------------
- 12
1.1.1.12. Wspólnoty, instytucje, organy, komitety, urzędy, władze ----------------
- 13
1.1.1.13. Rok, dzień-----------------------------------------------------------------------
- 14
1.1.1.14. Komunikaty, sprawozdania, białe i zielone księgi, dokumenty robocze
- 14
1.1.1.15. Nazwy publikatorów -----------------------------------------------------------
- 15
1.1.1.16. Przykłady użycia małych liter ------------------------------------------------
- 15
1.1.1.17. Polityka --------------------------------------------------------------------------
- 16
1.1.1.18. Obszary, przestrzenie ----------------------------------------------------------
- 16
1.1.2. Inne reguły ortograficzne------------------------------------------------------------
- 16
1.1.2.1. Odmiana nazwisk obcych -----------------------------------------------------
- 16
1.1.2.2. Odmiana nazw zakończonych na X (typu Eurlex, N-Lex)----------------
- 17
1.1.2.3. Transkrypcja nazwisk i nazw bułgarskich ----------------------------------
- 17
1.1.3. Wyrażenia w języku obcym w polskim tekście ----------------------------------
- 19
1.2. ZASADY INTERPUNKCJI --------------------------------------------------------------
- 20
1.2.1. Uwagi ogólne -------------------------------------------------------------------------
- 20
1.2.2. Użycie przecinka – wybrane zasady szczegółowe -------------------------------
- 20
1.2.2.1. Nie stawiamy przecinka -------------------------------------------------------
- 20
1.2.2.2. Stawiamy przecinek------------------------------------------------------------
- 24
1.2.2.3. Stawiamy lub nie ---------------------------------------------------------------
- 28
1.2.3. Inne znaki interpunkcyjne -----------------------------------------------------------
- 30
1.2.3.1. Kropka ---------------------------------------------------------------------------
- 30
1.2.3.2. Dwukropek ----------------------------------------------------------------------
- 31
1.2.3.3. Średnik---------------------------------------------------------------------------
- 31
1.2.3.4. Cudzysłów-----------------------------------------------------------------------
- 31
1.2.3.5. Myślnik, półpauza, łącznik----------------------------------------------------
- 32
1.2.3.6. Wielokropek --------------------------------------------------------------------
- 34
1.2.3.7. Ukośnik prawy------------------------------------------------------------------
- 34
1.2.3.8. Znak zapytania------------------------------------------------------------------
- 34
1.2.3.9. Podział wyrazów w tabeli -----------------------------------------------------
- 34
1.3. PORADY STYLISTYCZNE -------------------------------------------------------------
- 35
1.3.1. Wstęp ----------------------------------------------------------------------------------
- 35
1.3.2. Kolejność podawania znanych i nowych informacji-----------------------------
- 35
2
1.3.3. Sformułowania idiomatyczne i przenośne ----------------------------------------
- 35
1.3.4. Strona bierna --------------------------------------------------------------------------
- 36
1.3.5. Liczba pojedyncza i mnoga ---------------------------------------------------------
- 37
1.3.6. Zgodność przypadku w związkach rządu -----------------------------------------
- 38
1.3.7. Logika spójników --------------------------------------------------------------------
- 39
1.3.7.1.
and/or
a różnica między
lub
i
albo
-------------------------------------------
- 39
1.3.7.2.
lub
i
ani
w wyrażeniach z przeczeniem -------------------------------------
- 39
1.3.8. Przyimek for wyrażający cel--------------------------------------------------------
- 40
1.3.9. Spójnik however na początku zdania ----------------------------------------------
- 40
1.3.10. Następstwo czasów-------------------------------------------------------------------
- 41
1.3.11. Wykonawca czynności --------------------------------------------------------------
- 41
1.3.12. Posiedzenia Rady Europejskiej -----------------------------------------------------
- 42
1.3.13. dwa lub więcej ------------------------------------------------------------------------
- 42
1.3.14. may not --------------------------------------------------------------------------------
- 42
1.3.15. Inne problematyczne słowa i wyrażenia-------------------------------------------
- 43
1.3.15.1.
strengthen
-----------------------------------------------------------------------
- 43
1.3.15.2.
ensure that
-----------------------------------------------------------------------
- 44
1.3.15.3.
relevant
--------------------------------------------------------------------------
- 44
1.3.15.4.
na rzecz, w zakresie, w celu
---------------------------------------------------
- 45
1.4. INNE ZASADY ----------------------------------------------------------------------------
- 47
1.4.1. Skróty i skrótowce -------------------------------------------------------------------
- 47
1.4.1.1. Skrótowce angielskie czy polskie? -------------------------------------------
- 47
1.4.1.2. Skróty i skrótowce - użycie i gramatyka ------------------------------------
- 47
1.4.1.3. Skrótowce instytucji i organów wspólnotowych ---------------------------
- 48
1.4.1.4. Odpowiednik angielskiego skrótu „see” ------------------------------------
- 48
1.4.2. Liczby i daty --------------------------------------------------------------------------
- 48
1.4.2.1. Pisownia liczb-------------------------------------------------------------------
- 48
1.4.2.2. Pisownia dat---------------------------------------------------------------------
- 48
1.4.2.3. Zapis walut ----------------------------------------------------------------------
- 49
1.4.3. Symbole -------------------------------------------------------------------------------
- 49
1.4.4. Adresy i listy --------------------------------------------------------------------------
- 50
1.4.4.1. Tłumaczenie adresów ----------------------------------------------------------
- 50
1.4.4.2. Adres przedstawiciela RP -----------------------------------------------------
- 50
1.4.4.3. Adresy elektroniczne-----------------------------------------------------------
- 50
1.4.4.4. Listy ------------------------------------------------------------------------------
- 51
1.4.4.5. Numery telefonów--------------------------------------------------------------
- 51
1.4.5. Nazwy geograficzne -----------------------------------------------------------------
- 51
1.4.5.1. Nazwy państw ------------------------------------------------------------------
- 51
1.4.5.2. Kolejność alfabetyczna wymieniania krajów -------------------------------
- 52
1.4.5.3. Nazwy miejscowości i ich spolszczanie-------------------------------------
- 53
1.4.5.4. Nazwy miejscowości pojawiające się w tekście oryginalnym w języku
innym niż miejscowy -------------------------------------------------------------------------
- 53
1.4.5.5. Nazwy kategorii jednostek terytorialnych-----------------------------------
- 54
1.4.5.6. Nazwy własne jednostek terytorialnych -------------------------------------
- 54
1.4.5.7. Klasyfikacja NUTS a nazwy własne jednostek terytorialnych -----------
- 54
1.4.6. Użycie kursywy ----------------------------------------------------------------------
- 55
1.4.7. Czego nie należy tłumaczyć? -------------------------------------------------------
- 55
2. SPECYFIKA TŁUMACZENIA AKTÓW PRAWNYCH UE -----------------------------
- 56
2.1. STRUKTURA AKTU PRAWNEGO ---------------------------------------------------
- 56
2.1.1.
3
Rodzaje aktów prawnych i ich podział--------------------------------------------
- 56
2.1.1.1. Rodzaje aktów prawnych------------------------------------------------------
- 56
2.1.1.2. Numeracja aktów prawnych --------------------------------------------------
- 56
2.1.1.3. Oznaczenia dokumentów------------------------------------------------------
- 57
2.1.1.4. Struktura aktu prawnego ------------------------------------------------------
- 58
2.1.1.5. Komitologia i procedura regulacyjna połączona z kontrolą --------------
- 67
2.1.2. Zmiany aktów prawnych ------------------------------------------------------------
- 68
2.1.2.1. Zmiana, zastąpienie, dodanie, skreślenie, uchylenie, zmiana numeracji
- 68
2.1.2.2. Sprostowania i odesłania do sprostowanych aktów------------------------
- 72
2.1.2.3. Przekształcenie, ujednolicenie, konsolidacja -------------------------------
- 72
2.1.2.4. Amended proposal -------------------------------------------------------------
- 73
2.1.2.5. Tytuły aktów zmieniających --------------------------------------------------
- 73
2.1.2.6. Zmiany niemające wpływu na polski tekst----------------------------------
- 74
2.1.3. Odesłania w tekście ------------------------------------------------------------------
- 75
2.1.3.1. Odesłanie a odniesienie--------------------------------------------------------
- 75
2.1.3.2. Odesłania wewnętrzne i zewnętrzne -----------------------------------------
- 75
2.1.3.3. Odesłania do Dziennika Urzędowego ---------------------------------------
- 75
2.1.3.4. Odesłania do części aktów prawnych----------------------------------------
- 76
2.1.3.5. „
Zwany dalej
”-------------------------------------------------------------------
- 78
2.1.3.6. Definicje w aktach prawnych -------------------------------------------------
- 79
2.1.3.7. Spójność formalna i materialna-----------------------------------------------
- 79
2.2. ZAGADNIENIA LEKSYKALNO-PRAWNE -----------------------------------------
- 81
2.2.1. Repeal vs. Delete ---------------------------------------------------------------------
- 81
2.2.2. Legislation-----------------------------------------------------------------------------
- 81
2.2.3. Enter into force vs. application vs. take effect------------------------------------
- 81
2.2.4. Transpose vs. implement ------------------------------------------------------------
- 82
2.2.5. Established in vs. nationality -------------------------------------------------------
- 83
2.2.6. na mocy rozporządzenia, rozporządzeniem, w drodze rozporządzenia, zgodnie
z rozporządzeniem itp.---------------------------------------------------------------------------
- 84
2.2.7. Przepisy vs. postanowienia----------------------------------------------------------
- 85
2.2.8. Umowa o coś czy o czymś----------------------------------------------------------
- 85
2.2.9. Without prejudice --------------------------------------------------------------------
- 86
2.2.10. If appropriate--------------------------------------------------------------------------
- 86
2.2.11. Delegation, (permanent) representation, mission --------------------------------
- 86
2.2.12. Export & import ----------------------------------------------------------------------
- 87
2.2.13. Legislative-----------------------------------------------------------------------------
- 87
2.2.14. Shall ------------------------------------------------------------------------------------
- 87
3. MATERIAŁY I POMOCE ---------------------------------------------------------------------
- 89
3.1. GDZIE ZNALEŹĆ AKTY PRAWNE I INNE DOKUMENTY? -------------------
- 89
3.1.1. Eurlex ----------------------------------------------------------------------------------
- 89
3.1.1.1. Podstawowe informacje -------------------------------------------------------
- 89
3.1.1.2. Wybrane dokumenty -----------------------------------------------------------
- 90
3.1.1.3. Formex---------------------------------------------------------------------------
- 90
3.1.2. Bazy dokumentacyjne poszczególnych instytucji--------------------------------
- 91
3.1.3. Jednostki organizacyjne w poszczególnych instytucjach -----------------------
- 91
3.2. GDZIE ZNALEŹĆ POTRZEBNĄ TERMINOLOGIĘ?------------------------------
- 92
4
WSTĘP
Celem niniejszego opracowania jest zebranie w formie przewodnika szeregu istotnych zasad,
wskazówek i zaleceń dla tłumaczy przygotowujących tłumaczenia na język polski w Komisji
Europejskiej.
Niniejszy informator jest wynikiem naszego kilkuletniego dorobku, zdobytych doświadczeń,
wewnętrznych ustaleń oraz konsultacji z ekspertami w dziedzinie poprawnej polszczyzny,
prawa krajowego i wspólnotowego.
Adresatami vademecum są przede wszystkim tłumacze etatowi Komisji Europejskiej i
zewnętrzni dostawcy tłumaczeń. Informator może być także przydatnym źródłem informacji
dla osób przygotowujących w języku polskim opracowania, dokumenty i inne teksty
dotyczące problematyki prawa wspólnotowego, jak też osób odpowiedzialnych za ostateczny
kształt tekstu.
Vademecum zostało przygotowane na podstawie wielu dostępnych źródeł, w tym materiałów
sporządzonych przez inne komórki w obrębie Komisji (OPOCE, Służba Prawna) i poza nią
(UKIE). Zawiera również wybrane materiały uzyskane podczas szkoleń przeprowadzonych
przez Radę Języka Polskiego oraz przyjęte wewnętrznie ustalenia.
Większość zasad opisanych w niniejszym vademecum dotyczy aktów prawnych i innych
dokumentów publikowanych w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (m.in. wniosków
legislacyjnych, rozporządzeń, dyrektyw, decyzji, sprawozdań i komunikatów, jak również ich
części i załączników). Stosowanie opisanych zasad, a zwłaszcza językowych i
terminologicznych, zalecane jest również w innego rodzaju tekstach, z uwzględnieniem
specyfiki poszczególnych form (listy urzędowe, strony internetowe, komunikaty prasowe).
Mamy nadzieję, że vademecum okaże się skutecznym narzędziem zapewnienia spójności,
poprawności językowej i terminologicznej, podnosząc tym samym jakość tekstów w języku
polskim sporządzonych w Komisji. Nie bez znaczenia jest przy tym aspekt praktyczny
niniejszego opracowania, tj. korzyści, jakie płyną z uporządkowania w przejrzystą całość
ogółu informacji, które powinien znać każdy tłumacz przekładający na język polski
dokumenty unijne.
Zebrane wiadomości podzielone zostały na działy tematyczne zebrane w trzech zasadniczych
rozdziałach traktujących o wybranych aspektach językowych, kwestiach wynikających ze
szczególnej natury wspólnotowych aktów prawnych i w końcu – najważniejszych
informacjach na temat dostępnych baz danych.
Vademecum ma uprościć dostęp do instrukcji i ustaleń dzięki zgromadzeniu ich w jednym
miejscu. Zmiany i uzupełnienia na tym etapie są jednak nieuniknione, dlatego też vademecum
będzie co jakiś czas aktualizowane.
Zespół redakcyjny życzy wszystkim odbiorcom miłej lektury.
5
Plik z chomika:
janmod
Inne pliki z tego folderu:
Basic Concepts and Models for Interpreter and Translator Training.pdf
(4535 KB)
Less Translated Languages.pdf
(4153 KB)
Fundamental Aspects of Interpreter Education; Curriculum and Assessment.pdf
(3634 KB)
The discourse of court interpreting.pdf
(3383 KB)
Fuctional Approaches to Culture and Translation.pdf
(2790 KB)
Inne foldery tego chomika:
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin