Gotyk.pdf

Gotyk

Gotyk – styl w architekturze i innych dziedzinach sztu k

plastycznych ( rzeźbie, malarstwie i sztuce sepulkralnej), który

powstał i rozwinął się w połowie XII wieku we Francji (Anglosasi

uważają że w Anglii) i swoim zasięgiem objął

zachodniochrześcijańską Europę.

Powstanie gotyku związane jest z rozwijającą się pod koniec

średniowiecza k ulturą dworską, rycerską i mieszczańską.

Gotyk dzieli się na trzy okresy, których czas trwania jest różny dla

poszczególnych państw:

• gotyk wczesny

• gotyk dojrzały

• gotyk późny zwany płomienistym ( flamboyant)

Fasada katedry w Reims , Francja

Ołtarz Mariacki Wita Stwosza

Architektura

Gotyk

W gotyku budowle odznaczały się dużą lekkością w stosunku do

budowli romańskich. Miały one wiele okien, wypełnianych

zazwyczaj witraż ami, strzeliste wieże , bogato zdobione portale .

Cechami charakterystycznymi dla architektury gotyckiej jest

stosowanie łuku o strego, sklepienia krzyżowo-żebrowego i

systemu łuków przyporowych , odciążających ściany budowli.

Lekkości dodawały sterczyny - wieńczące wieżyczki. Wnętrza

kościołów zdobiły często freski , przedstawiające sceny biblijne.

Kościoły b yły zazwyczaj na planie wydłużonym, o przekroju

bazylikowym lub hali. (3 nawowe , z jedną nawą główną i dwiema

bocznymi, bądź 5 nawowe z 4 nawami bocznymi). Spotyka się też

inne układy - kościoły salowe , pseudobazyliki, a nawet kościoły o układzie centralnym.

Kościół i klasztor pasjonistów w Przasnyszu

Rzeźba gotycka

Rzeźba gotycka narodziła się jako rzeźba architektoniczna w połowie XII wieku w regionie Île-de-France, gdy opat

Suger z budował bazylikę w St.-Denis ( ok. 1140), uważana za pierwszą gotycką budowlę, i wkrótce potem w

katedrze w Chartres ( ok. 1145). Wcześniej nie istniała w Île-de-France tradycja rzeźbiarska, tak więc rzeźbiarze byli

sprowadzani z Burgundii. Byli oni twórcami figur służących jako kolumny w zachodnim (tzw. Królewskim) portalu

katedry w Chartres, które zrewolucjonizowały rzeźbę. Był to całkowicie nowy wynalazek, który jednocześnie

posłużył jako model dla przyszłych pokoleń rzeźbiarzy. Istnieje jednak prawdopodobieństwo, że wzorem dla portalu

w Chartres był wcześniejszy, zniszczony w czasie XVIII i XIX wieku, portal zachodni kościoła opackiego w St.

Denis.

Z Francji n owy styl promieniował na Europę. W Niemczech od roku 1225 tworzono wystrój rzeźbiarski katedry w

Bambergu , największy zespół rzeźby gotyckiej XIII w., z kulminacją w 1240 r., gdy powstał Jeździec bamberski ,

pierwszy pomnik konny w sztuce zachodniej od VI wieku. W Anglii r zeźba była raczej ograniczona do rzeźby

nagrobkowej i dekoracji niefiguralnych, co częściowo było spowodowane niechęcią cystersów d o bogatej dekoracji

figuralnej. We Włoszech wciąż były żywe wpływy antyczne, ale gotyk został tam wprowadzony wraz z powstaniem

ambon w Pizie ( 1269) i Sienie . Późnymi arcydziełami włoskiej rzeźby gotyckiej są groby rodziny Scaligeri w

Weronie ( XIV w.).

Styl rzeźby gotyckiej ewoluował. Początkowo postacie były sztywne i wydłużone, częściowo jeszcze pod wpływem

tradycji romańskiej , w końcu XII i początku XIII w. zyskały na przestrzenności i realizmie. Wpływy rzeźby

antycznej Grecji i Rzymu były widoczne w traktowaniu szat, ekspresji twarzy i pozie.

Malarstwo

Rozwija się wówczas malarstwo o ostrym, wyrazistym rysunku. Artyści śmiało wydłużają postaci, dbając przede

wszystkim o ich siłę wyrazu- ekspresję. Wyobraźnia późnogotyckich artystów jest często okrutna. Z upodobaniem

prezentują oni sceny męki i tortur, okaleczone i zdeformowane cierpieniem ciała Zbawiciela i świętych.

Przedstawiciele

Większość dzieł z tego okresu jest anonimowa, niemniej jednak znane są nazwiska części artystów, takich jak Wit

Stwosz, Robert Campin, Peter Parler czy Martin Schongauer.

Gotyk

Literatura

• Sztuka Świata , z. 4, praca zbiorowa, Wydawnictwo Arkady, 1990 r.

• Sztuka gotyku , red. Rolf Toman, wyd. Könemann, 2000 r.

• Gothic Sculpture 1140-1300 , Paul Williamson, Yale University Press, New Haven and London 1995.

Zobacz też

• gotyk międzynarodowy

Źródła i autorzy artykułu

Gotyk Źródło : http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=20037012 Autorzy : ABach, Adoomer, Adziura, Amber, ArchAdaM, Beau, Beno, Bukaj, Cancre, Czarna2, Delimata, Dixi, Et cb199,

Flegmus, Grotesque, Gładka, Halibutt, Herr Kriss, Jersz, Jotempe, Ka.N, Kangel, Kpjas, Ludmiła Pilecka, LukKot, MBi, MK wars, MaciaHipHopOrzechyBambosze, Maikking, Maire, Masti,

Masur, Mathiasrex, McMonster, Micpol, Mix321, MonteChristof, Nowis, Organista1992, Paaliaq, Palladinus, Patrol110, Piastu, Picus viridis, Pimke, Pko, Polimerek, Radomil, Random, Roo72,

S99, Selena von Eichendorf, Shaqspeare, Sigurros, Sinus Pi, Stefaniak, Stig, Triskaidekafil, Tsca, Tvmsi, Welniany, Witia, Wlodek bykowski, Wlos, Xett, Xx236, Łukasz P., 86 anonimowych

edycji

Źródła, licencje i autorzy grafik

Plik:Cathedral Notre-Dame de Reims, France-PerCorr.jpg Źródło : http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Cathedral_Notre-Dame_de_Reims,_France-PerCorr.jpg Licencja : GNU

Free Documentation License Autorzy : User:Jocsboss, User:Olrick

Plik:Gothic altar veit stoss.jpg Źródło : http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Gothic_altar_veit_stoss.jpg Licencja : Creative Commons Attribution-Sharealike 2.0 Autorzy :

User:Henryart

Plik:Przasnysz. Kościół i klasztor pasjonistów.jpg Źródło : http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Przasnysz._Kościół_i_klasztor_pasjonistów.jpg Licencja : Creative Commons

Attribution 2.5 Autorzy : Jarosław Włodarczyk

Licencja

Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported

http:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: