Spis treści

Spis treści              1

Szanowni Państwo!!!              2

Wstęp              3

Co to są rośliny energetyczne?              4

Uwarunkowania rozwoju plantacji energetycznych w Polsce              5

Uwarunkowania agrotechniczne              5

Uwarunkowania rynkowe              6

Uwarunkowania ekonomiczne              6

Dopłaty do roślin energetycznych              7

Krótki opis hodowanych przez „nas” roślin energetycznych              9

Sposoby pozyskiwania energii z roślin energetycznych              15

Spalanie              15

Zgazowanie              18

Fermentacja              21

Estryfikacja              23

Zalety i wady roślin energetycznych              27

Ciekawostka              28

              Szanowni Państwo!!!

Niniejszy materiał ma na celu przybliżenie działalności Spółdzielni Energorol.

Spółdzielnia działa od stycznia 2008 roku, zrzesza przedsiębiorców rolnych prowadzących uprawę roślin energetycznych na terenie województwa Wielkopolskiego. Siedziba firmy znajduje się w Gnieźnie na terenie województwa wielkopolskiego.

Spółdzielnia prowadzi dwa główne kierunki gospodarowania:

·         rolniczy

·         pozarolniczy.

W skład działalności pozarolniczej wchodzi przetwarzanie biomasy na brykiety i pelety.

Podstawową działalnością Spółdzielni jest skup i sprzedaż roślin energetycznych.

Spółdzielnia posiada również własny tabor transportowy. Jednak w obliczu rozwoju i poszerzania działalności korzysta także z transportu obcego.

Nasza firma postrzegana jest przez kontrahentów oraz współpracujące instytucje jako wiarygodny partner oraz rzetelny płatnik.

Nasza baza produkcyjna:

•         areał gruntów: 1452 ha

•         warsztaty mechaniczne

•         magazyny

•         stale unowocześniany park maszynowy

•         suszarnia i czyszczalnia do zbóż.

Główne kierunki produkcji rolniczej to uprawa:

•         rzepaku, słonecznika, lnu, konopi i innych roślin oleistych

•         kukurydzy zwyczajnej, zboża, ziemniaków,

•         buraków cukrowych, trzciny cukrowej,

•         ślazowca pensylwańskiego (tzw. malwa pensylwańska, Sida hermaphrodita),

•         wierzby wiciowej (Salix viminalis),

•         rdestu sachalińskiego (Polygonum sachalinense),

•         miskantu (Miscanthus spp.),

•         topinamburu (tzw. słonecznik bulwiasty) (Helianthus tuberosus),

•         róży wielokwiatowej (tzw. róża bezkolcowa) (Rosa multiflora)

•         topoli.

Wstęp

W Polsce według założeń "Strategia rozwoju energetyki odnawialnej" przyjętym przez Sejm w dniu 23.VIII. 2001 r. udział energii odnawialnej w bilansie energii pierwotnej w skali kraju powinien zwiększyć się z około 2,5% obecnie do 7,5% w roku 2010 i 14% w roku 2020.

Polska jest krajem bogatym w odnawialne źródła energii, mogące służyć zarówno do produkcji energii elektrycznej, ciepła, jak i paliw transportowych.

Przewiduje się (według danych Europejskiego Centrum Energii Odnawialnej) że aż 90 % energii odnawialnej wytwarzane będzie z biomasy. Z tego z uprawy energetycznych 70%, pozostałe 30% to biomasa, która już jest wytworzona, ale nie jest dostatecznie dobrze zagospodarowana.

Według spisu rolnego w kraju są coraz większe obszary ziemi odłogowej (2,3 mln ha w 2002 r.) oraz zdegradowanej ziemi uprawnej (645 tys. ha w 2002 r.), które powinny być wyłączone spod upraw rolnych. Zakładając, że tereny te przeznaczone zostaną na szybko rosnące plantacje energetyczne, można pozyskać ok. 424 PJ energii pierwotnej (zakładając średni plon 8 ton suchej masy z hektara).

Co to są rośliny energetyczne?

Uprawy energetyczne to takie, których płody wykorzystuje się do wytworzenia ciepła, energii elektrycznej, czy też paliwa, ciekłego lub gazowego. W europejskiej strefie klimatycznej pod pojęciem roślin energetycznych rozumiane są:

·         rośliny o dużym przyroście biomasy (np. miskantus, wierzba, ślazowiec), które mogą być stosowane m.in. w celach grzewczych,

·         rośliny jednoroczne, o dużej zawartości cukru i skrobi (zboża, ziemniaki, buraki, kukurydza na ziarno), wykorzystywane do produkcji etanolu,

·         rośliny oleiste (rzepak, słonecznik i len), z których wytłacza się olej roślinny.

Rośliny energetyczne, nadające się do upraw energetycznych to m.in.:

·         rzepak, słonecznik, len, konopie i inne rośliny oleiste

·         kukurydza zwyczajna, zboża, ziemniaki,

·         burak cukrowy, trzcina cukrowa,

·         ślazowiec pensylwański (tzw. malwa pensylwańska, Sida hermaphrodita),

·         wierzba wiciowa (Salix viminalis),

·         rdest sachaliński (Polygonum sachalinense),

·         miskant (Miscanthus spp.),

·         mozga trzcinowata (Phalaris arundinacea),

·         topinambur (tzw. słonecznik bulwiasty) (Helianthus tuberosus),

·         róża wielokwiatowa (tzw. róża bezkolcowa) (Rosa multiflora).

Uprawy energetyczne wykorzystywane są przez:

·         przedsiębiorstwa, których produktem finalnym jest biopaliwo i zakłady tłuszczowe, gorzelnie, cukrownie

·         przedsiębiorstwa, które wytwarzają ciepło i energię elektryczną, np. ciepłownie, elektrociepłownie.

Uwarunkowania rozwoju plantacji energetycznych w Polsce

Uwarunkowania agrotechniczne

Istniejący obecnie system produkcji rolnej opiera się głównie na uprawie roślin jednorocznych. Wprowadzanie upraw roślin wieloletnich, zwłaszcza drzewiastych, stanowi wyzwanie dla obecnego systemu produkcji rolnej, ponieważ ich zbiór wymaga zastosowania specjalnych maszyn do cięcia zdrewniałych pędów. Obecnie zdrewniałe pędy przeznaczone do spalania są zbierane ręcznie, ponieważ odpowiednie do tego maszyny nie są jeszcze powszechnie dostępne w Polsce.

Z punktu widzenia dostępnej dziś agrotechniki, dostosowanej do uprawy i zbioru roślin jednorocznych wdrażanie upraw energetycznych powinno mieć charakter trój etapowy – rysunek 1.

Rysunek 1.               Etapowość wdrażania upraw energetycznych w istniejącym systemie produkcji rolnej i agrotechniki, dostosowanych do upraw roślin jednoocznych

Jako pierwsze powinny być zakładane na cele energetyczne plantacje roślin jednorocznych, których uprawa i zbiór pozwala na wykorzystanie powszechnie używanych i znanych maszyn oraz technik rolniczych. Następnie powinny być wdrażane uprawy roślin wieloletnich, ale o jednorocznym cyklu zbioru. System zbioru tych roślin może odbywać się z wykorzystaniem dostępnych obecnie maszyn do zbioru siana, zbóż i kukurydzy. Wprowadzenie uprawy roślin drzewiastych powinno nastąpić w dłuższym horyzoncie czasowym, jako element końcowy systemu wdrażania upraw energetycznych.

Uwarunkowania rynkowe

Czynnikiem sprzyjającym szybkiemu rozwojowi rynku upraw energetycznych jest wprowadzony w Polsce obowiązek wytworzenia „zielonej” energii elektrycznej i ciepła.

Ponieważ największe jest zapotrzebowanie na biomasę drzewną, najszybciej będą rozwijać się uprawy roślin, takich jak wierzba czy topola, czyli upraw drzewiastych szybkorosnących.

Uwarunkowania ekonomiczne

Dla rolników najważniejszym czynnikiem decydującym o podjęciu produkcji upraw energetycznych będzie ich opłacalność i konkurencyjność w stosunku do dotychczas uprawianych roślin. W Polsce obowiązuje system dopłat do produkcji roślin energetycznych.

Dopłaty do roślin energetycznych

W celu zwiększenia zainteresowania uprawami energetycznymi, w grudniu 2006 roku Rada Wspólnot Europejskich wprowadziła:

•         dopłaty do uprawy roślin energetycznych z budżetu Unii Europejskiej w wysokości 45 euro/ha

•         zakwalifikowano uprawy wieloletnie do płatności bezpośrednich.

Podstawę prawną systemu dopłat do roślin energetycznych stanowi rozporządzenie Rady nr 2012/2006 z 19.12.2006 r. zmieniające i poprawiające rozporządzenie (WE) nr 1782/2003 ustanawiające wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego w ramach wspólnej polityki rolnej i ustanawiające określone systemy wsparcia dla rolników oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1698/2005 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW).Ustawa umożliwia stosowanie pomocy dla rolników uprawiających rośliny energetyczne w wysokości 45 euro/ha.

Płatności zostają przyznane pod warunkiem uzyskania plonów równych, co najmniej plonom reprezentatywnym. Rozwiązanie to jest krzywdzące dla właścicieli gruntów słabych, na których w zasadzie żadne rośliny uprawne nie dadzą zadowalających plonów.

W zależności od gatunku uprawianego na cele energetyczne rolnik może otrzymać jedną, dwie lub trzy płatności:

­            jednolita płatność obszarowa, krajowa płatność uzupełniająca oraz 45 euro/ha (np. zboża, rzepak);

­            jednolita płatność obszarowa do gruntów rolnych oraz 45 euro/ha (do wierzby, topoli, miskanta, ziemniaków, buraków cukrowych);

­            płatność z tytułu uprawy roślin energetycznych 45 euro/ha, jeżeli uprawa jest prowadzona na gruntach nie kwalifikujących się do płatności bezpośrednich, które nie spełniają warunków dobrej kultury rolnej zgodni z wymogami środowiska.

Rośliny przewidziane do przyznania płatności (źródło ARiMR)

1.     Rośliny uprawiane na gruntach rolnych, będące przedmiotem umowy dostarczenia roślin energetycznych przeznaczonych do przetworzenia na produkty energetyczne:

­            jednoroczne rośliny (np. rzepak, rzepik, żyto, kukurydza, len włóknisty, konopie włókniste),

­...