Podstawowe terminy.DOC

RDTWZiP batalion-kompania

PODSTAWOWE TERMINY

Bezpośrednia osłona (obrona) przeciwlotnicza - polega na użyciu naziemnych sił                i środków obrony przeciwlotniczej w celu osłony konkretnych elementów ugrupowania wojsk (obiektów), głównie przed atakiem przeciwnika powietrznego z małych wysokości                     i odległości.

Bezpośrednie wsparcie ogniowe - wykonanie zadań ogniowych organicznymi                       i przydzielonymi środkami rażenia, na korzyść walczących pododdziałów. Obejmuje ono rażenie celów znajdujących się w pobliżu linii styczności walczących wojsk, z zasady               w ugrupowaniu batalionów pierwszego rzutu przeciwnika, czyli tych, które mają największy wpływ na rezultaty walki pododdziałów i oddziałów. Realizowane jest ono ogniem artylerii       i śmigłowców bojowych. W bezpośrednim wsparciu ogniowym może być angażowana także artyleria wsparcia ogólnego wykonując wzmocnienie ogniem.

Bitwa - podstawowa część operacji. Jest to skoncentrowane w czasie i przestrzeni starcie sił głównych przeciwstawnych związków operacyjnych (taktycznych) mające istotne znaczenie dla osiągnięcia celów operacji. Walki toczone w ramach bitwy powinny być skoordynowane czasowo i przestrzennie. Mogą być także prowadzone niezależnie od siebie, lecz połączone powinny być wspólnym celem.

Bitwa graniczna - specyficzna forma bitwy obronnej. Jej szczególny charakter wynika          z faktu, że jest ona prowadzona w strefie przygranicznej, a jej treścią jest walka o uchwycenie inicjatywy strategicznej lub operacyjnej. Jest to więc starcie zbrojne sił głównych przeciwstawnych stron, w których jedna, prowadząc operację zaczepną, dąży do przekroczenia granicy innego państwa, druga zaś prowadzi operację obronną.

Bitwa obronna - podstawowa część operacji obronnej, prowadzona w celu odparcia zgrupowań uderzeniowych przeciwnika. Stanowi ją skupione w czasie i przestrzeni starcie sił głównych związków operacyjnych (związków taktycznych). 

Bitwa spotkaniowa - starcie głównych sił przeciwstawnych związków operacyjnych lub kilku związków taktycznych, które jednocześnie w sposób zaczepny dążą do osiągnięcia celów położonych poza rubieżą ich starcia. Bitwa spotkaniowa, w zależności od jej wyniku, przekształca się w bitwę zaczepną, bitwę obronną lub odwrót.

Bitwa zaczepna - podstawowa część operacji zaczepnej. Stanowi ją skupione w czasie           i przestrzeni uderzenie sił głównych związków operacyjnych (związków taktycznych)  w celu rozbicia zasadniczych sił przeciwnika i opanowania zajmowanego przez nie obszaru.

Broń biologiczna - rodzaj broni masowego rażenia wykorzystujący mikroorganizmy chorobotwórcze i ich toksyny w celu spowodowania śmierci, masowych zachorowań i innych skutków przez zatrucie lub wywołanie epidemii niebezpiecznych chorób zakaźnych.

Broń chemiczna - toksyczne substancje chemiczne oraz amunicja i urządzenia specjalnie zaprojektowane do spowodowania śmierci lub innej szkody organizmów żywych.

Broń jądrowa – rodzaj broni wykorzystujący wewnątrzjądrową energię wydzielającą się podczas reakcji rozszczepiania jąder ciężkich pierwiastków lub reakcji termojądrowej syntezy jąder lekkich pierwiastków promieniotwórczych.

Broń masowego rażenia - środki walki przeznaczone do masowego rażenia ludzi oraz niszczenia lub skażenia sprzętu bojowego, obiektów i pokrycia terenu na dużych obszarach.

Centrum (ośrodek) dowodzenia - miejsce (rejon, obiekt) wydzielone na stanowisku dowodzenia, z którego funkcje dowodzenia spełnia osobiście dowódca wraz z kierowniczymi osobami funkcyjnymi dowództwa.

Centrum komutacyjne, przeznaczone do zestawiania i rozłączania łączy dalekosiężnych      z przełożonym, sąsiadami i podwładnymi oraz wewnątrz stanowiska dowodzenia.

Czołówka materiałowa to zaopatrzenie (najczęściej amunicja i paliwa) wydzielone przez przełożonego wraz ze środkami transportu do wsparcia procesu zaopatrywania podwładnego. Jej dysponentem jest ten, kto ją zorganizował.

Decyzja - postanowienie, rozstrzygnięcie, uchwała; w sensie psychologicznym jest to czyn wewnętrzny, będący wolnym wyborem jednego z możliwych zachowań przyszłych podmiotów - zastanawiającego się, co robić, a czego nie robić; w sensie teorii organizacji decyzja jest swego rodzaju przetwarzaniem danych, czyli informacji.

Decyzja dowódcy - akt woli dowódcy, określający wybrany z wielu jeden wariant sposobu przygotowania i przeprowadzenia walki, bitwy lub operacji, zgodnie z koncepcją przełożonego i zapewniający wykonanie zadań przy jak najmniejszych stratach własnych. Decyzja dowódcy może dotyczyć zorganizowanego działania wojsk na cały okres wykonania zadania bojowego lub tylko pewnych jego fragmentów, może też ulegać zmianie pod wpływem nowych informacji. Decyzja dowódcy powinna opierać się na wyborze wariantu optymalnego. Dowódca podejmuje decyzję osobiście i w zależności od szczebla dowodzenia, maksymalnie wykorzystując wiedzę, doświadczenia i twórczą pracę oficerów sztabu, szefów rodzajów wojsk i służb, a niekiedy i podległych dowódców.

Desant morski to operacja wojsk lądowych lub piechoty morskiej przetransportowanych drogą morską w celu zajęcia odcinka wybrzeża zajętego przez przeciwnika.

Długość kolumny – długość drogi zajmowana przez kolumnę lub konwój w ruchu.

Dowodzenie - to całokształt celowej działalności dowódcy i jego organów dowodzenia realizowanej w ramach określonego systemu dowodzenia, zapewniającej wysoką gotowość bojową i właściwe przygotowanie wojsk do najlepszego osiągnięcia celów walki, bitwy lub operacji oraz kierowanie wojskami w czasie jej prowadzenia. Dowodzenie jest szczególnym rodzajem kierowania ze względu na strukturę organizacyjną sił zbrojnych i specyfikę realizowanych przez nie zadań, zwłaszcza w warunkach działań wojennych.

Dowództwo - zespół osób funkcyjnych i komórek organizacyjnych, przy których pomocy dowódca dowodzi podległymi wojskami (jednostkami).

Działania bojowe to uderzenia na wojsk przeciwnika bądź odparcie jego uderzeń. Ich rezultatem jest doprowadzenie do rozbicia (obezwładnienia) wojsk przeciwnika oraz opanowanie określonego rejonu lub utrzymania własnego.

Działania dywersyjne to akcje specjalne na zapleczu lub tyłach wojsk przeciwnika prowadzone przez odpowiednio zorganizowane i przygotowane zespoły ludzi lub pododdziały wojsk, tzw. pododdziały specjalne lub oddziały partyzanckie - głównie w celu zdezorganizowania życia politycznego i administracyjno-gospodarczego w kraju nieprzyjaciela i osłabienia jego potencjału militarnego,  a także dla utrudnienia mu prowadzenia działań na froncie i obniżenia wartości moralnej i bojowej jego wojsk. Akcje specjalne wykonywane w  ramach działań dywersyjnych skierowane są przede wszystkim przeciwko aparatowi władzy administracyjno-państwowej przeciwnika, jego komunikacji, transportom wojskowym, ważnym obiektom przemysłowym i politycznym, środkom                i systemom radioelektronicznym, wojskom itp.

Działania operacyjne to działania zgrupowań różnych rodzajów sił zbrojnych i rodzajów wojsk podejmowane dla osiągnięcia celu strategicznego podczas pokoju, kryzysu i wojny. Do działań operacyjnych zalicza się operacje realizowane w trakcie wojny i wojskowe operacje pokojowe oraz pogotowie i przegrupowanie operacyjne.  Działania te prowadzone są przez związki operacyjne, a w określonych warunkach również taktyczne (oddziały).

Dziennik działań bojowych - jeden z dokumentów sprawozdawczo-informacyjnych,          w którym zapisywane są w sposób chronologiczny najważniejsze wydarzenia związane            z przygotowaniem i prowadzeniem działań. Na stanowisku dowodzenia dziennik ten prowadzony jest przez dyżurnego operacyjnego oraz wyznaczonych oficerów poszczególnych komórek funkcjonalnych stanowiska dowodzenia.

Eksploatacja sprzętu to wszelkie działania (przedsięwzięcia) organizacyjne, techniczne i ekonomiczne dokonywane od chwili przejęcia uzbrojenia i sprzętu wojskowego przez  wojsko do wykorzystania zgodnie z przeznaczeniem, aż do czasu likwidacji tego sprzętu.

Ewakuacja medyczna to wyniesienie (wywiezienie) rannych i chorych z rejonu działań bojowych oraz dostarczenie ich do punktów opatrunkowych (szpitali).

Ewakuacja techniczna to wymuszone przemieszczenie niezdatnego do użycia lub pozostawionego sprawnego uzbrojenia i sprzętu wojskowego z obszaru zagrożonego na inne miejsce oraz z położeń nienaturalnych (przewrócenie, zatopienie, ugrząźnięcie) w położenie  użytkowe.

Fundusz remontowy to zgromadzone w określonym miejscu uzbrojenie i sprzęt wojskowy wymagający remontu. Przyczyną powstawania funduszu remontowego sprzętu może być jego normalne zużycie oraz uszkodzenia powstałe w wyniku działań bojowych lub awarii.

Funkcje dowodzenia - kompleks zadań i przedsięwzięć zakładanych lub rzeczywistych, realizowanych w ramach dowodzenia. Do zasadniczych funkcji dowodzenia zaliczane jest planowanie, organizowanie, przewodzenie (praca z ludźmi, motywowanie) i kontrolowanie. Natomiast do funkcji uzupełniających zaliczone jest decydowanie, koordynowanie                    i informowanie.

Funkcyjny - pełniący jakąś funkcję, odpowiadający jakimś potrzebom.

Graficzny dokument dowodzenia - rozkazy, zarządzenia, meldunki, sprawozdania i inne dokumenty sporządzane na mapie topograficznej lub podkładowej, folii lub kalce w formie schematu, szkicu, grafiku, wykresu lub tabeli.

Gromadzenie sprzętu - to jego przemieszczanie w zaplanowanie lub doraźnie wyznaczone rejony. Zadania gromadzone sprzętu realizowane są przez holowanie, połprzewóz i przewóz;

Grupa minowania i niszczeń (GMN), w działaniach bojowych tworzona doraźnie                z pododdziałów saperów lub minowania, przeznaczona do minowania pośpiesznego                  i wykonywania niszczeń zaporowych wzdłuż dróg na kierunkach włamania wojsk pancernych przeciwnika.

Grupa torująca (GT) jest doraźnie organizowana z pododdziału saperów (drużyny saperów) przydzielonej do pododdziału zmechanizowanego (czołgów), niekiedy wzmocniona sprzętem torującym (czołgi z trałami, mosty towarzyszące, maszyny do prac ziemnych               i drogowych) o przeznaczeniu podobnym jak OT.

Informacja - każdy czynnik, dzięki któremu odbierający go obiekt (np. człowiek, organizm żywy, organizacja, urządzenie automatyczne itp.) może polepszać swoją znajomość otoczenia i bardziej sprawnie przeprowadzać celowe działania.

Infrastruktura logistyczna - zespół podstawowych urządzeń i instytucji usługowych, niezbędnych do należytego funkcjonowania produkcyjnych działów gospodarki.

Jednostka eksploatacji – jednostka pracy uzbrojenia i sprzętu wojskowego wyrażona           w motogodzinach (mth), godzinach pracy (h), latach (l), kilometrach (km), cyklach (cykl), liczbie włączeń itp.

Jednostka kalkulacyjna to określona ilość środków bojowych i materiałowych ustalona na jeden egzemplarz uzbrojenia i sprzętu wojskowego lub dla jednego żołnierza wykorzystywana w procesie planowania zaopatrywania wojsk.

Jednostka napełnienia to ustalona ilość paliw, olejów, smarów i płynów specjalnych na pojazd mechaniczny, statek powietrzny, rakietę, okręt i agregat.

Jednostka ognia to: 1) ustalona normami ilość środków bojowych przypadająca na jednostkę uzbrojenia, pojedynczego żołnierza lub jednostkę organizacyjną;  2) określona średniodobowa norma zaopatrzenia w amunicję.

Kierowanie - jest do oddziaływanie jednego obiektu (kierownika, szefa) na inny obiekt, zmierzające do tego aby obiekt kierowany zachowywał się (działał, funkcjonował)                   w kierunku osiągnięcia postawionego przed nim celu. Kierowanie jest procesem, w którym można wyróżnić: podmiot kierowania (obiekt kierujący - kierownika, szefa); przedmiot kierowania (obiekt kierowany - podwładnego); stosunek nadrzędności i podporządkowania (podległości) pomiędzy nimi wraz z odpowiednimi kompetencjami (uprawnieniami, obowiązkami, prawami) oraz cel (cele) kierowania. Kierowanie obejmuje planowanie, organizowanie, pobudzanie (motywowanie) i kontrolowanie działalności członków danej organizacji oraz wykorzystanie wszystkich innych jej zasobów dla osiągnięcia ustalonych celów.

Kierowanie  systemem łączności - celowe działanie organów kierowania (zespołów                i pojedynczych osób funkcyjnych) ukierunkowane na przygotowanie sił i środków łączności do pracy w systemie, zapewnienie efektywnego funkcjonowania systemu łączności w okresie pokoju i wojny oraz jego wszechstronnego zabezpieczenia w operacji i walce.

Kierowanie zabezpieczeniem logistycznym wojsk w walce i operacji to sprawowanie funkcji związanych z planowaniem zabezpieczenia logistycznego wojsk, stawianiem zadań związanych z realizacją zabezpieczenia logistycznego wojsk (w okresie przygotowania oraz w toku walki i operacji) oraz kontrolowaniem realizacji zadań logistycznych na rzecz wojsk.

Kierunek natarcia (direction of attack, grand forces) – szczególny kierunek lub droga marszu, po którym przebiegać będzie zasadnicze natarcie (przerwanie się).

Klasy zaopatrzenia to jego podział wg asortymentu, przeznaczenia i wartości użytkowej.

Komendant stanowiska dowodzenia - jest to oficer odpowiedzialny za ochronę, obronę       i maskowanie stanowiska dowodzenia, utrzymanie ustalonego porządku i organizację regulacji ruchu w rejonie rozmieszczenia stanowiska dowodzenia oraz za terminowe urządzenie miejsc pracy i odpoczynku obsady danego stanowiska. Kieruje on realizacją wszystkich przedsięwzięć związanych z rozwijaniem, zwijaniem i przemieszczaniem stanowiska dowodzenia.

Komórka organizacyjna - zespół lub grupa osób dowództwa realizujących wspólnie określone zadania, spełniająca określone funkcje.

Komplet to ustalona tabelami należności ilość i rodzaj środków materiałowych dla jednego żołnierza, jednostkę uzbrojenia i sprzętu wojskowego lub pododdziału (oddziału).

Koncepcja - idea, myśl przewodnia osiągnięcia celu działania, sposób wykonania zadania bojowego formułowany przez dowódcę.

Kontrola - może być rozpatrywana jako jedna z funkcji kierowania (dowodzenia) lub jako jedna z faz czynności kierowniczych. Istota kontroli polega na ustaleniu stanu rzeczywistego, to jest warunków, sposobów, wyników lub stopnia realizacji postawionych zadań, porównaniu stanu rzeczywistego z obowiązującymi wyznaczeniami (celami) określonymi        w zadaniu (planie), wykryciu przyczyn niezgodności stanu rzeczywistego z wyznaczeniami, wskazaniu drogi do osiągnięcia sprawności i skuteczności działania przez: określenie sposobu usunięcia stwierdzonych niezgodności i niedociągnięć, ustalenie niezbędnych zmian                w przebiegu procesu realizacji zadania lub korekty zadań, wskazanie pozytywnych środków, czynności lub wyników działania, wpływających na realizację zadania. Kontrola może być realizowana w formie bezpośredniej lub pośredniej.

Koordynacja - uporządkowane współdziałanie elementów pewnej całości, zharmonizowanie, uzgodnienie wzajemnego działania.

Kryptonim - 1)  określenie słowne, słowno-cyfrowe lub inne, stanowiące umowną nazwę węzła łączności, radiostacji lub jednostki wojskowej, stosowane w korespondencji w celu zamaskowania nazwy (lub przynależności) rzeczywistej;   2)  umowna nazwa programów, planów operacji, ćwiczeń wojskowych itp.

Kryterium wyboru - wskaźnik, miernik, wyróżnik brany pod uwagę przy wyborze, hierarchizacji, ocenianiu, szacowaniu, podejmowaniu decyzji, narzucony lub dowolnie przyjęty przez dokonującego wybór.

Linia (rubież) rozwinięcia – występuje 1) w działaniach lądowych jako linia koordynacji wyjścia poszczególnych elementów nacierających; 2) w działaniach desantowo-morskich, odpowiednio zaznaczona w morzu linia koordynacyjna ułatwiająca pojazdom lądowanie na wyznaczonych plażach o wyznaczonym czasie.

Linia kontaktu bojowego – ogólne położenie jednostek bojowych przeciwstawnych stron walczących.

Linia koordynacji działań to linia faz operacji do kontroli i koordynacji działań wojskowych, zwykle powiązania z cechami terenu rozciągającego się w poprzek strefy działania.

Linia koordynacji rozpoznania i izolowania - jest to linia rozgraniczająca obszar odpowiedzialności dowódcy korpusu w działaniach bojowych i jego kompetencji do ustalania obiektów i celów działania sił powietrznych, bezpośrednio wpływających na prowadzenie działań bojowych przez siły lądowe. Linia ta rozdziela wojska pierwszego rzutu operacyjnego przeciwnika od pod...