Sklad dymu tytoniowego.doc

Dym tytoniowy

p       Dym tytoniowy jest pojęciem szerszym, niż dym papierosowy, gdyż obejmuje również dym z cygar, cygaretek, fajki. Jednak terminy te często stosuje się zamiennie.

p       Składa się z prawie 4000 związków chemicznych, w tym ponad czterdziestu substancji o działaniu rakotwórczym. Jego działanie nie jest ograniczone jedynie do, osób palących, ale dotyczy każdej z osób (mężczyzn, kobiet i dzieci), przebywających w pomieszczeniach, gdzie występuje dym tytoniowy („palenie bierne").

p       Składniki dymu tytoniowego wchłaniane są głównie w układzie oddechowym i częściowo w przewodzie pokarmowym, jako rezultat, połykania śliny zanieczyszczonej tymi składnikami. 

Skład chemiczny dymu tytoniowego

p       Zależy od:

n        Rodzaju tytoniu (Jego gatunku, odmiany i jakości, długości oraz szerokości włókna krajanki tytoniowej.)

n        Temperatury żarzenia (Ma największy wpływ na skład chemiczny dymu. Im wyższa temperatura tym większa emisji substancji szkodliwych),

n        Typu papierosa (Z ustnikiem, czy bez, gruby, czy cienki, zawierający bibułę barwioną, bądź nie, rodzaj opakowania tzw. wałka tytoniowego papierosa - przepuszczalnych dla powietrza bibułki i filtry mogą powodować obniżenie ilości emitowanych szkodliwych substancji.)

n        Sposobu zaciągania się (podczas szybkiego i głębokiego - tzw. nerwowego zaciągania się temperatura ognika przekracza nawet 900°C.)

n        Wilgotności (suche papierosy emitują co najmniej dwa razy więcej nikotyny niż wilgotne)

n        Substancji chemicznych dodawanych do tytoniu

Podział substancji zawartych w dymie tytoniowym

p       Substancje radioaktywne

p       Substancje toksyczne

p       Substancje drażniące

p       Substancje ciliotoksyczne

p       Kokancerogeny

p       Kancerogeny

Substancje radioaktywne

p       Po60

p       K40

p       Pb210

p       Ra226

p       Ra228

p       C14

Substancje radioaktywne

p       Trafiają do atmosfery jako produkty rozpadu promieniotwórczego, a następnie opadają na powierzchnię, ulegając kumulacji w roślinach, również tytoniu. Większość izotopów promieniotwórczych gromadzi się w liściach.

p       Filtry papierosowe są nieskuteczne wobec działania tych substancji. Ponad połowa izotopów promieniotwórczych zawartych w tytoniu trafia do organizmu palacza zwiększając ryzyko chorób nowotworowych.

p       Osoba wypalająca 1,5 paczki papierosów  dziennie otrzymuje w ciągu 1 roku dawkę promieniowania jonizującego, odpowiadającą dawce wykonania na danej osobie około 300 zdjęć rentgenowskich.

Substancje toksyczne

p       Alkaloidy

n        Nikotyna (C10H14N2)

n        Nikoteina

n        Nikotamina

n        Nikotelina

n        Anabazyna

n        Anatabina

n        Nikotyryna

p       Składniki fazy gazowej

n        Tlenek węgla

n        Tlenki azotu

n        Cyjanowodór

n        Akroleina

n        Amoniak

p       Składniki fazy cząsteczkowej (substancje smoliste)

n        Węglowodory alifatyczne

n        Węglowodory aromatyczne

n        Fenole i ich estry

n        Kwasy karboksylowe

n        Aldehydy

n        Ketony

n        Alkohole (np. metanol)

n        Estry alifatyczne

n        Związków azotu i siarki

n        Arsen

Nikotyna

p       z farmakologicznego punktu widzenia jest najbardziej czynnym składnikiem dymu tytoniowego

p       jest odpowiedzialna za powstanie uzależnienia

p       działa stymulująco na OUN, zwoje wegetatywne, rdzeń nadnerczy i zakończenia nerwów naczyniowych

p       działa obkurczająco na ściany naczyń krwionośnych (w tym także naczyń wieńcowych), zwiększa ciśnienie krwi i opory naczyniowe upośledzając ukrwienie wszystkich narządów

Nikotyna

n        powoduje niefizjologiczne przyspieszenie akcji serca oraz zaburzenia rytmu serca, wzrost objętości wyrzutowej i minutowej serca prowadząc do wzrostu zużycia tlenu przez mięsień sercowy oraz zwiększając przepływ krwi przez lewą komorę serca i jego naczynia wieńcowe

n        hamuje wydzielanie trzustkowe, prowadząc do zmniejszenia objętości i stężenia dwuwęglanów w dwunastnicy; hamuje przepływ krwi przez trzustkę i dwunastnicę; wpływa negatywnie na ruchliwość robaczkową przewodu pokarmowego, co wyraża się zwolnieniem opróżniania żołądka z treści pokarmowej; może prowadzić do powstania wrzodu trawiennego żołądka i dwunastnicy 

n        wpływa negatywnie na gen p53 (odgrywający kluczową rolę w regulacji podziałów komórkowych)

Substancje toksyczne

p       Tlenek węgla - dym tytoniowy zawiera od 1 do 5% CO i jest uważany za jeden z bardziej niebezpiecznych czynników; w wyniku łączenia CO z hemoglobiną  powstaje karboksyhemoglobina (COHb), co w dużym stopniu upośledza transport tlenu; nałogowych palaczy stężenie COHb we krwi dochodzi do 15%, co może prowadzić do niedotlenienia wielu tkanek i narządów wrażliwych na brak tlenu

p       Tlenki azotu - powstają z azotanu obecnego w surowym tytoniu w trakcie jego spalania; NO jest wolnym rodnikiem, natomiast dwutlenek azotu (NO2 lub N2O4) jest trującym gazem, który uszkadza błony wyściełające drogi oddechowe; w połączeniu z aminami, tlenki azotu są źródłem rakotwórczych nitrozoamin

p       Cyjanowodór - (HCN, kwas pruski, Cyklon B) jest czynnikiem bardzo toksycznym, łatwo wchłanianym przez śluzówkę i skórę; jego źródłem w dymie są białka i aminokwasy liści tytoniowych; blokuje oddychanie komórkowe, a także ruch rzęsek wyściełających drogi oddechowe, czyli wykazuje działanie ciliotoksyczne

p       Akroleina - (aldehyd akrylowy, propenal) o właściwościach szczególnie drażniących; wykazuje działanie ciliotoksyczne

p       Amoniak - (NH3), pochodzi głównie z białek i azotanów liści tytoniowych; drażni receptory górnych i dolnych dróg oddechowych i razem z akroleiną jest uznany za wyznacznik smakowego odczucia ostrości dymu tytoniowego

Substancje drażniące

p       Są odpowiedzialne za wywoływanie stanów zapalnych w nabłonku dróg układu oddechowego, oraz bezpośrednie drażnienie i uszkadzanie jego komórek; powodują zwężanie oskrzeli, kaszel, oraz wzmożone wydzielanie śluzu co może doprowadzić do zamknięcia światła oskrzeli

p       Należą do nich:

n        Akroleina

n        Tlenek siarki

n        Amoniak

n        Formaldehyd

Substancje ciliotoksyczne

p       Blokują aktywność szeregu enzymów oddechowych, a także ruch rzęsek wyściełających drogi oddechowe

p       Należą do nich:

n        Cyjanowodór

n        Akroleina

n        Aldehyd octowy

n        Formaldehyd

n        Fenole

Kokancerogeny

p       Substancje te nie mają właściwości rakotwórczych, lecz wzmacniają ten proces w przypadku wystąpienia śladowych ilości właściwych kancerogenów

p       Należą do nich:

n        Formaldehyd

n        Piren

n        Fluoranten

n        Naftalen

n        Katechol

Kancerogeny

p       Benzen

p       Dwumetylonitrozoamina

p       Etylometylonitrozoamina

p       Dwuetylonitrozoamina

p       Nitrozopirolidyna

p       N-Nitrozonornikotyna

p       Nitrozopiperydyna

p       Nitrozopirolidyna

p       Hydrazyna

p       Chlorek winylu

p       Uretan

p       B-naftyloamina

p       x-aminofluoren

p       x-aminostylben

p       o-toluidyna

p       n-nitrotoluen

p       Di-N-butylonitrozoamina

p       Dibeznoakrydyna

p       Inden

p       Fluoren

p       Benzo(f)inden

p       Benzo(a)antracen

p       Benzo(a)piren

p       Perylen

p       Związki kadmu

Kancerogeny

p       Substancje zawarte w dymie tytoniowym działają bezpośrednio i pośrednio uszkadzająco na materiał genetyczny oraz hamująco na procesy naprawy uszkodzonego DNA.

p       Substancje chemiczne o działaniu rakotwórczym tworzą addukty z DNA w wyniku powinowactwa chemicznego do jego grup nukleofilowych.

p       Najczęstsze nowotwory wywołane paleniem tytoniu to rak przełyku, płuc, trzustki, nerek i pęcherza moczowego