50. Systemy rządów
System rządów – sposób określenia relacji (organizacyjnych, funkcjonalnych, materialnych) między centralnymi organami państwa, w szczególności władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej, do jakich dochodzi między nimi na płaszczyźnie procesów sprawowania władzy.
System komitetowy:
-system oparty na nadrzędnej roli parlamentu, któremu podporządkowane są pozostałe organy państwa,
-nic się nie dzieje bez woli parlamentu,
-w żadnej procedurze nie można wzruszyć decyzji parlamentu,
-rozdział na poziomie gmin, kantonów i całej federacji,
-zasada nadrzędnej pozycji parlamentu (zastępuje zasadę podziału władz),
-zasada domniemania kompetencji na rzecz parlamentu (w zakresie polityki i innych spraw),
-zasada podporządkowania dotycząca relacji rząd-parlament. Rząd jest podporządkowany parlamentowi przy jednoczesnym braku możliwości odwołania rządu w drodze wotum nieufności,
-parlament posiada i realizuje kompetencje klasyczne należące do organów władzy wykonawczej (kierowanie siłami zbrojnymi, akty indywidualne),
-parlament posiada kompetencje należące klasycznie do organów władzy sądowniczej – np. rozstrzyganie sporów kompetencyjnych,
-rząd jest wybierany przez parlament spośród jego członków,
-rząd jest wewnętrznym organem parlamentu (zasada scalenia władzy wykonawczej i ustawodawczej),
-nadrzędność parlamentu wyklucza możliwość kontroli konstytucyjności ustaw przez organ pozaparlamentarny oraz wyłącza możliwość przedterminowego rozwiązania parlamentu.
System parlamentarno-gabinetowy:
-zasada podziału i równoważenia władz,
-odpowiedzialność rządu przed parlamentem,
-prawo egzekutywy do rozwiązania parlamentu przed upływem kadencji,
-dualistyczna egzekutywa,
-rząd rządzi,
-zasada odpowiedzialności konstytucyjnej członków egzekutywy,
-brak bezwzględnej separacji personalnej,
-zasada zinstytucjonalizowania opozycji politycznej,
-rząd pojmowany jako administracja rządowa, gabinet jest właściwą radą ministrów.
Prezydencki:
-separacja władz w sensie funkcjonalnym i personalnym,
-prezydent jako głowa państwa i praktyczny szef rządu,
-głowa państwa wybierana w wyborach powszechnych,
- brak odpowiedzialności politycznej głowy państwa (odpowiedzialność konstytucyjna),
-głowa państwa nie posiada prawa do rozwiązania parlamentu,
-brak inicjatywy ustawodawczej głowy państwa,
-brak rady ministrów (doradcy jako ciało opiniodawcze),
-parlament nie posiada możliwości odwołania doradców prezydenta w drodze wotum nieufności. Doradcy nie mogą być parlamentarzystami,
-prawo weta prezydenckiego,
-orędzia,
-prawo do zwoływania nadzwyczajnych sesji parlamentu (w tym odraczania obrad),
-prawo przewodniczenia przez wiceprezydenta,
-zatwierdzanie umów zawieranych przez prezydenta, dodatkowe wydatki budżetowe (kompetencja Senatu),
-prezydent jako zwierzchnik sił zbrojnych.
Polska:
-parlamentarno-gabinetowy/zracjonalizowany parlamentaryzm,
-prezydent wobec rządu – charakter deklaratoryjny,
-rozwiązania mające zapewnić ciągłość funkcjonowania organów państwowych (procedura powoływania rządu art.154-155 – celem wyłonienie stabilnej większości; zawsze mamy rząd większościowy),
-nie ma wotum nieufności tylko występuje konstruktywne wotum nieufności,
-rozdzielenie kompetencji między rządem a prezydentem,
-uprawnienia opozycji o konstruktywne wotum nieufności i indywidualne wotum nieufności,
-ciągłość władzy, głównie prezydenta,
-skrócenie i przedłużenie kadencji Sejmu,
-czasowe przejmowanie kompetencji (np. marszałek w wypadku prezydenta).
weronia155