Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolnosci.pdf

Data generacji: 2009-6-1 13:40

ID aktu: 22672

brzmienie od 2003-03-01

Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolno Ļ ci

z dnia 4 listopada 1950 r. (Dz.U. 1993 Nr 61, poz. 284)

W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

podaje do powszechnej wiadomo Ļ ci:

W dniu 4 listopada 1950 r. została sporzĢdzona w Rzymie Konwencja o ochronie praw człowieka i

podstawowych wolnoĻci, zmieniona nastħpnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2, w

nastħpujĢcym brzmieniu:

Przekład 1

Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolno Ļ ci

RzĢdy Paıstw-Sygnatariuszy niniejszej konwencji, członkowie Rady Europy,

zwaŇywszy na PowszechnĢ Deklaracjħ Praw Człowieka, uchwalonĢ 10 grudnia 1948 r. przez

Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych;

zwaŇywszy, Ňe owa Deklaracja zmierza do zapewnienia powszechnego i efektywnego stosowania

zawartych w niej praw;

zwaŇywszy, Ňe celem Rady Europy jest osiĢgniħcie wiħkszej jednoĻci jej członków i Ňe jednym ze

sposobów osiĢgniħcia tego celu jest ochrona oraz rozwój praw człowieka i podstawowych wolnoĻci;

potwierdzajĢc swojĢ głħbokĢ wiarħ w te podstawowe wolnoĻci, które sĢ fundamentem sprawiedliwoĻci i

pokoju na Ļwiecie i których zachowanie opiera siħ głównie z jednej strony na rzeczywiĻcie

demokratycznym ustroju politycznym, a z drugiej - na jednolitym pojmowaniu i wspólnym poszanowaniu

praw człowieka, do których siħ one odwołujĢ;

zdecydowane jako RzĢdy paıstw europejskich, działajĢcych w tym samym duchu i posiadajĢcych

wspólne dziedzictwo ideałów i tradycji politycznych, poszanowania wolnoĻci i rzĢdów prawa, podjĢę

pierwsze kroki w celu zbiorowego zagwarantowania niektórych praw wymienionych w Powszechnej

Deklaracji,

uzgodniły, co nastħpuje:

Artykuł 1. [Obowi Ģ zek przestrzegania praw człowieka] Wysokie UkładajĢce siħ Strony zapewniajĢ

kaŇdemu człowiekowi, podlegajĢcemu ich jurysdykcji, prawa i wolnoĻci okreĻlone w rozdziale I niniejszej

konwencji.

Rozdział I. Prawa i wolno Ļ ci

Artykuł 2. [Prawo do Ň ycia] 1. Prawo kaŇdego człowieka do Ňycia jest chronione przez ustawħ. Nikt nie

moŇe byę umyĻlnie pozbawiony Ňycia, wyjĢwszy przypadki wykonania wyroku sĢdowego, skazujĢcego za

przestħpstwo, za które ustawa przewiduje takĢ karħ.

2. Pozbawienie Ňycia nie bħdzie uznane za sprzeczne z tym artykułem, jeŇeli nastĢpi w wyniku

bezwzglħdnie koniecznego uŇycia siły:

a) w obronie jakiejkolwiek osoby przed bezprawnĢ przemocĢ;

b) w celu wykonania zgodnego z prawem zatrzymania lub uniemoŇliwienia ucieczki osobie

pozbawionej wolnoĻci zgodnie z prawem,

c) w działaniach podjħtych zgodnie z prawem w celu stłumienia zamieszek lub powstania.

1 Przypisy w jħzyku polskim pochodzĢ z wczeĻniejszego wydania tekstu angielskiego konwencji.

Artykuł 3. [Zakaz tortur] Nikt nie moŇe byę poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniŇajĢcemu

traktowaniu albo karaniu.

Artykuł 4. [Zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej] 1. Nikt nie moŇe byę trzymany w niewoli lub w

poddaıstwie.

2. Nikt nie moŇe byę zmuszony do Ļwiadczenia pracy przymusowej lub obowiĢzkowej.

3. W rozumieniu tego artykułu pojħcie "praca przymusowa lub obowiĢzkowa" nie obejmuje:

a) Ňadnej pracy, jakiej wymaga siħ zwykle w ramach wykonywania kary pozbawienia wolnoĻci

orzeczonej zgodnie z postanowieniami artykułu 5 niniejszej konwencji lub w okresie warunkowego

zwolnienia;

b) Ňadnej słuŇby o charakterze wojskowym bĢdŅ słuŇby wymaganej zamiast obowiĢzkowej słuŇby

wojskowej w tych krajach, które uznajĢ odmowħ słuŇby wojskowej ze wzglħdu na przekonania;

c) Ňadnych Ļwiadczeı wymaganych w stanach nadzwyczajnych lub klħsk zagraŇajĢcych Ňyciu lub

dobru społeczeıstwa;

d) Ňadnej pracy ani Ļwiadczeı stanowiĢcych czħĻę zwykłych obowiĢzków obywatelskich.

Artykuł 5. [Prawo do wolno Ļ ci i bezpiecze ı stwa osobistego] 1. KaŇdy ma prawo do wolnoĻci i

bezpieczeıstwa osobistego. Nikt nie moŇe byę pozbawiony wolnoĻci, z wyjĢtkiem nastħpujĢcych

przypadków i w trybie ustalonym przez prawo;

a) zgodnego z prawem pozbawienia wolnoĻci w wyniku skazania przez właĻciwy sĢd;

b) zgodnego z prawem zatrzymania lub aresztowania w przypadku niepodporzĢdkowania siħ

wydanemu zgodnie z prawem orzeczeniu sĢdu lub w celu zapewnienia wykonania okreĻlonego w

ustawie obowiĢzku;

c) zgodnego z prawem zatrzymania lub aresztowania w celu postawienia przed właĻciwym

organem, jeŇeli istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia czynu zagroŇonego karĢ, lub, jeĻli

jest to konieczne, w celu zapobieŇenia popełnieniu takiego czynu lub uniemoŇliwienia ucieczki po

jego dokonaniu;

d) pozbawienia nieletniego wolnoĻci na podstawie zgodnego z prawem orzeczenia w celu

ustanowienia nadzoru wychowawczego lub zgodnego z prawem pozbawienia nieletniego

wolnoĻci w celu postawienia go przed właĻciwym organem;

e) zgodnego z prawem pozbawienia wolnoĻci osoby w celu zapobieŇenia szerzeniu przez niĢ

choroby zakaŅnej, osoby umysłowo chorej, alkoholika, narkomana lub włóczħgi;

f) zgodnego z prawem zatrzymania lub aresztowania osoby, w celu zapobieŇenia jej nielegalnemu

wkroczeniu na terytorium paıstwa, lub osoby, przeciwko której toczy siħ postħpowanie o

wydalenie lub ekstradycjħ.

2. KaŇdy, kto został zatrzymany, powinien zostaę niezwłocznie i w zrozumiałym dla niego jħzyku

poinformowany o przyczynach zatrzymania i o stawianych mu zarzutach.

3. KaŇdy zatrzymany lub aresztowany zgodnie z postanowieniami ustħpu 1 lit. c) niniejszego artykułu

powinien zostaę niezwłocznie postawiony przed sħdziĢ lub innym urzħdnikiem uprawnionym przez ustawħ

do wykonywania władzy sĢdowej i ma prawo byę sĢdzony w rozsĢdnym terminie albo zwolniony na czas

postħpowania. Zwolnienie moŇe zostaę uzaleŇnione od udzielenia gwarancji zapewniajĢcych stawienie siħ

na rozprawħ.

4. KaŇdy, kto został pozbawiony wolnoĻci przez zatrzymanie lub aresztowanie, ma prawo odwołania siħ

do sĢdu w celu ustalenia bezzwłocznie przez sĢd legalnoĻci pozbawienia wolnoĻci i zarzĢdzenia

zwolnienia, jeŇeli pozbawienie wolnoĻci jest niezgodne z prawem.

5. KaŇdy, kto został pokrzywdzony przez niezgodne z treĻciĢ tego artykułu zatrzymanie lub aresztowanie,

ma prawo do odszkodowania.

Artykuł 6. [Prawo do rzetelnego procesu s Ģ dowego] 1. KaŇdy ma prawo do sprawiedliwego i

publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsĢdnym terminie przez niezawisły i bezstronny sĢd

ustanowiony ustawĢ przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiĢzkach o charakterze cywilnym albo o

zasadnoĻci kaŇdego oskarŇenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postħpowanie przed

sĢdem jest jawne, jednak prasa i publicznoĻę mogĢ byę wyłĢczone z całoĻci lub czħĻci rozprawy sĢdowej

ze wzglħdów obyczajowych, z uwagi na porzĢdek publiczny lub bezpieczeıstwo paıstwowe w

społeczeıstwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy słuŇy to ochronie Ňycia

prywatnego stron albo teŇ w okolicznoĻciach szczególnych, w granicach uznanych przez sĢd za

bezwzglħdnie konieczne, kiedy jawnoĻę mogłaby przynieĻę szkodħ interesom wymiaru sprawiedliwoĻci.

2. KaŇdego oskarŇonego o popełnienie czynu zagroŇonego karĢ uwaŇa siħ za niewinnego do czasu

udowodnienia mu winy zgodnie z ustawĢ.

3. KaŇdy oskarŇony o popełnienie czynu zagroŇonego karĢ ma co najmniej prawo do:

a) niezwłocznego otrzymania szczegółowej informacji w jħzyku dla niego zrozumiałym o istocie i

przyczynie skierowanego przeciwko niemu oskarŇenia;

b) posiadania odpowiedniego czasu i moŇliwoĻci do przygotowania obrony;

c) bronienia siħ osobiĻcie lub przez ustanowionego przez siebie obroıcħ, a jeĻli nie ma

wystarczajĢcych Ļrodków na pokrycie kosztów obrony - do bezpłatnego korzystania z pomocy

obroıcy wyznaczonego z urzħdu, gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwoĻci;

d) przesłuchania lub spowodowania przesłuchania Ļwiadków oskarŇenia oraz ŇĢdania obecnoĻci i

przesłuchania Ļwiadków obrony na takich samych warunkach jak Ļwiadków oskarŇenia;

e) korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza, jeŇeli nie rozumie lub nie mówi jħzykiem uŇywanym

w sĢdzie.

Artykuł 7. [Zakaz karania bez podstawy prawnej] 1. Nikt nie moŇe byę uznany za winnego

popełnienia czynu polegajĢcego na działaniu lub zaniechaniu działania, który według prawa

wewnħtrznego lub miħdzynarodowego nie stanowił czynu zagroŇonego karĢ w czasie jego popełnienia.

Nie bħdzie równieŇ wymierzona kara surowsza od tej, którĢ moŇna było wymierzyę w czasie, gdy czyn

zagroŇony karĢ został popełniony.

2. Niniejszy artykuł nie stanowi przeszkody w sĢdzeniu i karaniu osoby winnej działania lub zaniechania,

które w czasie popełnienia stanowiły czyn zagroŇony karĢ według ogólnych zasad uznanych przez narody

cywilizowane.

Artykuł 8. [Prawo do poszanowania Ň ycia prywatnego i rodzinnego] 1. KaŇdy ma prawo do

poszanowania swojego Ňycia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i swojej korespondencji.

2. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa, z wyjĢtkiem

przypadków przewidzianych przez ustawħ i koniecznych w demokratycznym społeczeıstwie z uwagi na

bezpieczeıstwo paıstwowe, bezpieczeıstwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronħ

porzĢdku i zapobieganie przestħpstwom, ochronħ zdrowia i moralnoĻci lub ochronħ praw i wolnoĻci

innych osób.

Artykuł 9. [Wolno Ļę my Ļ li, sumienia i wyznania] 1. KaŇdy ma prawo do wolnoĻci myĻli, sumienia i

wyznania; prawo to obejmuje wolnoĻę zmiany wyznania lub przekonaı oraz wolnoĻę uzewnħtrzniania

indywidualnie lub wspólnie z innymi, publicznie lub prywatnie, swego wyznania lub przekonaı przez

uprawianie kultu, nauczanie, praktykowanie i czynnoĻci rytualne.

2. WolnoĻę uzewnħtrzniania wyznania lub przekonaı moŇe podlegaę jedynie takim ograniczeniom, które

sĢ przewidziane przez ustawħ i konieczne w społeczeıstwie demokratycznym z uwagi na interesy

bezpieczeıstwa publicznego, ochronħ porzĢdku publicznego, zdrowia i moralnoĻci lub ochronħ praw i

wolnoĻci innych osób.

Artykuł 10. [Wolno Ļę wyra Ň ania opinii] 1. KaŇdy ma prawo do wolnoĻci wyraŇania opinii. Prawo to

obejmuje wolnoĻę posiadania poglĢdów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji

władz publicznych i bez wzglħdu na granice paıstwowe. Niniejszy przepis nie wyklucza prawa Paıstw do

poddania procedurze zezwoleı przedsiħbiorstw radiowych, telewizyjnych lub kinematograficznych.

2. Korzystanie z tych wolnoĻci pociĢgajĢcych za sobĢ obowiĢzki i odpowiedzialnoĻę moŇe podlegaę

takim wymogom formalnym, warunkom, ograniczeniom i sankcjom, jakie sĢ przewidziane przez ustawħ i

niezbħdne w społeczeıstwie demokratycznym w interesie bezpieczeıstwa paıstwowego, integralnoĻci

terytorialnej lub bezpieczeıstwa publicznego ze wzglħdu na koniecznoĻę zapobieŇenia zakłóceniu

porzĢdku lub przestħpstwu, z uwagi na ochronħ zdrowia i moralnoĻci, ochronħ dobrego imienia i praw

innych osób oraz ze wzglħdu na zapobieŇenie ujawnieniu informacji poufnych lub na zagwarantowanie

powagi i bezstronnoĻci władzy sĢdowej.

Artykuł 11. [Wolno Ļę zgromadzania si ħ i stowarzyszania si ħ ] 1. KaŇdy ma prawo do swobodnego,

pokojowego zgromadzania siħ oraz do swobodnego stowarzyszania siħ, włĢcznie z prawem tworzenia

zwiĢzków zawodowych i przystħpowania do nich dla ochrony swoich interesów.

2. Wykonywanie tych praw nie moŇe podlegaę innym ograniczeniom niŇ te, które okreĻla ustawa i które

sĢ konieczne w społeczeıstwie demokratycznym z uwagi na interesy bezpieczeıstwa paıstwowego lub

publicznego, ochronħ porzĢdku i zapobieganie przestħpstwu, ochronħ zdrowia i moralnoĻci lub ochronħ

praw i wolnoĻci innych osób. Niniejszy przepis nie stanowi przeszkody w nakładaniu zgodnych z prawem

ograniczeı w korzystaniu z tych praw przez członków sił zbrojnych, policji lub administracji paıstwowej.

Artykuł 12. [Prawo do zawarcia mał Ň e ı stwa] MħŇczyŅni i kobiety w wieku małŇeıskim majĢ prawo do

zawarcia małŇeıstwa i załoŇenia rodziny, zgodnie z ustawami krajowymi regulujĢcymi korzystanie z tego

prawa.

Artykuł 13. [Prawo do skutecznego Ļ rodka odwoławczego] KaŇdy, czyje prawa i wolnoĻci zawarte w

niniejszej konwencji zostały naruszone, ma prawo do skutecznego Ļrodka odwoławczego do właĻciwego

organu paıstwowego takŇe wówczas, gdy naruszenia dokonały osoby wykonujĢce swoje funkcje

urzħdowe.

Artykuł 14. [Zakaz dyskryminacji] Korzystanie z praw i wolnoĻci wymienionych w niniejszej konwencji

powinno byę zapewnione bez dyskryminacji wynikajĢcej z takich powodów, jak płeę, rasa, kolor skóry,

jħzyk, religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, przynaleŇnoĻę do

mniejszoĻci narodowej, majĢtek, urodzenie bĢdŅ z jakichkolwiek innych przyczyn.

Artykuł 15. [Uchylanie stosowania zobowi Ģ za ı w stanie niebezpiecze ı stwa publicznego] 1. W

przypadku wojny lub innego niebezpieczeıstwa publicznego zagraŇajĢcego Ňyciu narodu, kaŇda z

Wysokich UkładajĢcych siħ Stron moŇe podjĢę Ļrodki uchylajĢce stosowanie zobowiĢzaı wynikajĢcych z

niniejszej konwencji w zakresie ĻciĻle odpowiadajĢcym wymogom sytuacji, pod warunkiem Ňe Ļrodki te

nie sĢ sprzeczne z innymi zobowiĢzaniami wynikajĢcymi z prawa miħdzynarodowego.

2. Na podstawie powyŇszego przepisu nie moŇna uchylię zobowiĢzaı wynikajĢcych z artykułu 2, z

wyjĢtkiem przypadków Ļmierci bħdĢcych wynikiem zgodnych z prawem działaı wojennych, oraz

zobowiĢzaı zawartych w artykułach 3, 4 (ustħp 1) i 7.

3. KaŇda z Wysokich UkładajĢcych siħ Stron, korzystajĢc z prawa do uchylenia zobowiĢzaı, poinformuje

wyczerpujĢco Sekretarza Generalnego Rady Europy o Ļrodkach, które podjħła, oraz powodach ich

zastosowania. Informowaę bħdzie równieŇ Sekretarza Generalnego Rady Europy, kiedy podjħte Ļrodki

przestanĢ działaę, a przepisy konwencji bħdĢ ponownie w pełni stosowane.

Artykuł 16. [Ograniczenia działalno Ļ ci politycznej cudzoziemców] ņadnego z postanowieı

artykułów 10, 11 i 14 nie moŇna uznaę za wyłĢczajĢce prawo Wysokiej UkładajĢcej siħ Strony do

ograniczenia działalnoĻci politycznej cudzoziemców.

Artykuł 17. [Zakaz nadu Ň ycia praw] ņadne z postanowieı niniejszej konwencji nie moŇe byę

interpretowane jako przyznanie jakiemukolwiek paıstwu, grupie lub osobie prawa do podjħcia działaı lub

dokonania aktu zmierzajĢcego do zniweczenia praw i wolnoĻci wymienionych w niniejszej konwencji albo

ich ograniczenia w wiħkszym stopniu, niŇ to przewiduje konwencja.

Artykuł 18. [Granice stosowania ogranicze ı praw] Ograniczenia praw i wolnoĻci, na które zezwala

niniejsza konwencja, nie bħdĢ stosowane w innych celach niŇ te, dla których je wprowadzono.

Rozdział II. Europejski trybunał praw człowieka 2

Artykuł 19. [Utworzenie trybunału] W celu zapewnienia przestrzegania zobowiĢzaı wynikajĢcych dla

Wysokich UkładajĢcych siħ Stron z Konwencji i jej protokołów tworzy siħ Europejski Trybunał Praw

Człowieka, zwany dalej "Trybunałem". Działa on w sposób stały.

Artykuł 20. [Liczba s ħ dziów] Trybunał składa siħ z sħdziów, których liczba równa jest liczbie Wysokich

UkładajĢcych siħ Stron.

Artykuł 21. [Wymogi sprawowania urz ħ du] 1. Sħdziowie powinni byę ludŅmi o najwyŇszym poziomie

moralnym i muszĢ albo posiadaę kwalifikacje do sprawowania wysokiego urzħdu sħdziowskiego, albo byę

prawnikami o uznanej kompetencji.

2. Sħdziowie zasiadajĢ w Trybunale we własnym imieniu.

3. W okresie sprawowania urzħdu sħdziowie nie mogĢ braę udziału w Ňadnej działalnoĻci, która nie daje

siħ pogodzię z niezawisłoĻciĢ, bezstronnoĻciĢ oraz z wymaganiami piastowania urzħdu w pełnym

wymiarze czasu; wszelkie kwestie wynikajĢce ze stosowania niniejszego ustħpu rozstrzyga sam Trybunał.

Artykuł 22. [Wybór s ħ dziów] 1. Sħdziów wybiera Zgromadzenie Parlamentarne w odniesieniu do

kaŇdej Wysokiej UkładajĢcej siħ Strony, wiħkszoĻciĢ głosów, z listy trzech kandydatów przedstawionych

przez WysokĢ UkładajĢcĢ siħ Stronħ.

2. TakĢ samĢ procedurħ stosuje siħ w celu uzupełnienia składu Trybunału w przypadku przystĢpienia

nowych Wysokich UkładajĢcych siħ Stron oraz przy obsadzaniu wakujĢcych miejsc.

Artykuł 23. [Kadencja] Członkowie Komisji zasiadajĢ w niej we własnym imieniu. W okresie

sprawowania urzħdu nie mogĢ oni pełnię Ňadnej funkcji, która nie daje siħ pogodzię z niezawisłoĻciĢ i

bezstronnoĻciĢ członka Komisji oraz wymogami tego urzħdu. 1. Sħdziowie sĢ wybierani na okres szeĻciu

lat. MogĢ oni byę wybierani ponownie. Jednak kadencja połowy sħdziów wybranych w pierwszych

wyborach upływa po trzech latach.

2. Sħdziowie, których kadencja ma upłynĢę z koıcem poczĢtkowego okresu trzech lat, sĢ wyznaczeni w

drodze losowania przez Sekretarza Generalnego Rady Europy bezpoĻrednio po ich wyborze.

3. Aby zapewnię, jeĻli to moŇliwe, odnowienie kadencji połowy składu sħdziowskiego co trzy lata,

Zgromadzenie Parlamentarne moŇe przed rozpoczħciem procedury kaŇdych kolejnych wyborów

postanowię, Ňe kadencja lub kadencje jednego lub wiħkszej liczby sħdziów, którzy majĢ zostaę wybrani,

bħdzie inna niŇ szeĻcioletnia, jednak nie dłuŇsza niŇ dziewiħę lat i nie krótsza niŇ trzy lata.

4. W przypadkach gdy chodzi o wiħcej niŇ jeden mandat i gdy Zgromadzenie Parlamentarne zastosuje

poprzedni ustħp, przydział mandatów zostanie dokonany w drodze losowania przez Sekretarza

Generalnego Rady Europy bezpoĻrednio po zakoıczeniu wyborów.

5. Sħdzia wybrany na miejsce sħdziego, którego kadencja jeszcze nie upłynħła, sprawuje swój urzĢd

przez okres pozostajĢcy do zakoıczenia kadencji swego poprzednika.

6. Kadencja sħdziów upływa z chwilĢ osiĢgniħcia przez nich wieku 70 lat.

7. Sħdziowie sprawujĢ swój urzĢd do czasu ich zastĢpienia. ZajmujĢ siħ oni jednak nadal sprawami, które

zaczħli rozpoznawaę.

Artykuł 24. [Odwoływanie] ņaden sħdzia nie moŇe byę odwołany ze swojego urzħdu, chyba Ňe

2 Obecny tekst rozdziałów II do IV Konwencji (artykuły 19-56) oraz Protokołu nr 2 o nadaniu Europejskiemu Trybunałowi Praw

Człowieka kompetencji do wydawania opinii doradczych zastħpuje siħ przez nastħpujĢcy rozdział II Konwencji (artykuły 19-51)

zgodnie z protokołem z dnia 10.04.1997 r. (Dz.U. z 1998 r. Nr 147, poz. 962), który wchodzi w Ňycie 1.10.1998 r.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: