Podział :
1. pasożyty zewnętrzne / ektopasożyty / i wewnętrzne /endopasożyty/ -
np. świerzbowiec, wesz łonowa, wesz głowowa
a. pasożyty obligatoryjne, bezwzględne
- pasożyty swoiste – monoksemiczne /glista ludzka,owsik/
- pasożyty nieswoiste – heteroksemiczne /wielu różnych żywicieli, np.człowiek, włosień kręty /
b. pasożyty względne - /pełzaki glebowe, węgorek jelitowy /- człowiek jest przypadkowym żywicielem
2. pasożyty pozorne – np. stwierdzenie jaj motylicy wątrobowej w stolcu, mogą się tam znaleźć
Biotop - miejsce bytowania pasożyta /przewód pokarmowy, krew, tkanki, jelito cienkie/
Jeśli pasożyt zawędruje w miejsce, które nie jest jego biotopem – bardzo źle
-np. człowiek nie jest naturalnym biotopem pasożyta
Bytowanie pasożyta jest procesem ciągłym o własnym rytmie i objawia się jako zespół.
Zachowanie równowagi pasożyt - żywiciel sprzyja rozwojowi parazytemii (np. dieta wysokowęglanowa sprzyja rozwojowi lambliozy).
Interes pasożyta: jak najsłabsza reakcja organizmu żywiciela na jego obecność.
Inwazja pasożytnicza – wnikanie postaci inwazyjnej, obecność pasożyta w org. żywiciela
Reinwazja – inwazja po wyleczeniu
Proces chorobowy zależy od :
1. właściwości pasożyta
2. reaktywności żywiciela
3. schematu rozwojowego / niszczenie poszczególnych układów żywiciela/
4. od produktów przemiany materii pasożyta – mniejsze znaczenie mają odczyny bakteryjne,
aniżeli odczyny związane z bytowaniem pasożyta
5. od działania mechanizmów pasożyta – np. częściej posocznica wywołana przez E.coli
6. od rozmiarów – objawy niedrożności np. glista ludzka
ð Proces chorobowy jest odbiciem równowagi między żywicielem a pasożytem.
Każde zachwianie równowagi może przyhamować rozwój pasożyta
np. zmiana diety węglowodanowej na wysokobiałkową - lamblioza
Przebieg inwazji : objawowa /rzadko/,
skąpoobjawowa,
bezobjawowa
Specjalnej uwagi wymagają choroby pasożytnicze wikłające inne schorzenia
.
Patogeneza
ð Każde zaburzenie równowagi może stać się przyczyną ujawnienia choroby pasożytniczej.
ð Im krótsze jest współistnienie pasożyt – żywiciel, tym objawy są bardziej burzliwe.
ð U zarodźców malarii najburzliwsze objawy w przypadku Plasmodium falciformis –
najkrócej związana z człowiekiem z wszystkich zardźców à im krócej
tym bardziej burzliwe objawy
ð mechanizm działania pasożyta /bąblowiec, glista /
ð sprzyjanie dodatkowym zakażeniom
/węgorek jelitowy, E.coli à często występują posocznice/
ð reakcje alergiczne /glista, lamblia/
ð aktywacja elementów immunokompetentnych /angitis hypersens, ziarniaki eozynofilowe /
ð tworzenie kompleksów Ag/Ab.
/w malarii odkładanie w nerkach à dodatkowe objawy/
ð zespół upośledzonego wchłaniania
ð jeśli inwazja dotyczy licznych pasożytów – niedorozwój fizyczny
ð jeśli dotyczy małych dzieci – niedorozwój umysłowy
ð immunosupresja ( glizda, węgorek, włośnica )
Rozpoznanie
ch. zakaźne - w 8 - ch. pasożytnicze - 1 -
1. bezpośrednie
ð przy parazytemiach przewodu pokarmowego – koprologiczne badanie stolca
/mogą zdarzyć się fałszywie “+”/
ð zakażenie bruzdogłowcem szerokim –-> zubożenie w wit. B12, niedokrwistość
ð intensywna glistnica –
- zespół niedożywienia ( 4g. białka/dobę pochłania kilkanaście glist)
- zespól niedobiałczenia
ð przy parazytemii tkankowej –
à rozpoznanie bardzo trudne, bo są b. krótko obecne we krwi
lub innych płynach;
2. pośrednie -serologiczne
3. radiologiczne
4. USG, CT, MRI
Leczenie- usunięcie pasożyta z żywiciela
- zależy od skuteczności leku, objawów ubocznych
- silne inhibitory enzymatyczne , leki toxyczne, z wieloma obj. ubocznymi
P/wsk. do leczenia:
ciąża, karmienie piersią,
choroby wyniszczające,
!!! ostrożnie dzieci do 2-óch lat
Wsk -
nie każda parazytemia wymaga leczenia
UWAGA : zawartość jamy bąblowcowej ma działanie wstrząsorodne
Profilaktyka
Ø Tylko przestrzeganie higieny może uchronić przed zakażeniem
Ø Unikanie źródeł zakażenia
/tereny wilgotne, zacienione, tropikalne - sprzyjają rozwojowi żywicieli pośrednich,
i w konsekwencji zwiększają ryzyko zakażenia/
Ø Najważniejszym źródłem inwazji pasożytniczej są formy wydalane przez organizm chorego.
PEŁZAKOWICA = AMEBOSIS =CZERWONKA PEŁZAKOWATA
Epidemiologia:
Choroba inwazyjna j. grubego
Występuje gł. w krajach tropikalnych i subtropikalnych
W Polsce - najczęściej zawleczona, ale też jako pełzakowica rodzinna
Rezerwuar zarazka :
człowiek wydalający cysty E.h. (woda, warzywa, owoce)
w środowisku zewn zachowuje zdolność do inwazji przez ok. 30 dni
w wydalinach - ok. 7 dni
Ø Trofozoit – Entamoeba histolitica magna – patogen atakujący tk-i
Entamoeba histolitica minuta, minima - forma weget.
bytująca w j. grubym, mnoży się przez podział
może zamieniać się w cysty lub E.h. magna;
Patogeneza :
W przewodzie pokarm. bytują E.h. minuta i cysty.
W pewnych warunkach (zmiana żywienia, zachorowalności, zmiana war. klimat., antybiotykoterapia, zab. flory bakter. jelit) à
E.h. magna zaczyna wydzielać enzym proteolityczne = hialuronidaza –->
à narusza ona ciągłość jelita, wywołuje martwicę rozpływną, à tworzą się ropnie butelkowate
- mają one wąski kanał wejściowy i szeroką jamę - tu bytują bakt. patolog. i pełzaki.
Mogą one dr krążenia wrotnego wędrować do innych narządw:
· postać jelitowo - wątrobowa
· postać jelitowo - wątrobowo - płucna
· postać zajmująca narz. odległe, szpik, CSN
Zawsze punktem wyjścia jest pełzakowica jelito
Organizm człowieka broni się przez
wytwarzanie śluzu, utrudniającego kontakt pasoyta z powierzchnią bł. śluz
wytwarzanie swoistych p/ciał i cytotoksycznych limfocytów T, pośrednio
lub bezpośrednio zabójczych dla trofozoitów.
Ø forma pozajelitowa ð wątroba, płuca, CSN
Forma jelitowa:
I. okres:
· spastyczne bóle w okol. zgięcia śledzionowego,
· parcie na stolec
· oddawanie niewielkiej il. stolca ze śluzem, krwią i treścią ropiastą;
il. stolców: kilka - kilkanaście / dobę
· 2-3 dni pogarszanie st. chorego;
II. okres:
· bladość
· apatia
· rozlana bolesność wzdłuż kr/ętnicy, esicy
· b. rzadko obj. ostrego brzucha
Ciężkość choroby zależy od czasu trwania obj. ostrych i przerw między epizodami.
Postać jelitowo - wątrobowa
* bolesność przy łuku, nasila się przy ucisku, ruchu
* bóle promieniuj. do pr. łopatki, kręgosłupa;
* wątroby
* leukocytozy
* OB
* próby wątrobowe i bilirubina - norma
Postać jelit. - wątrobowo - płucna
przez ciągłość dostaje się do j. opłucnowych;
ropniak opłucnej:
kaszel,
duszność,
wysięk opłucnowy,
krwioplucie;
CSN à peny obraz neuroinfekcji
Rozpoznanie:
1. wywiad
2. bad.kału -2x po samoistnym oddaniu,1x po przeczyszczeniu;
bad. na Ag pasożyta - 50% rozpoznań
3. rektoskopia
/śluz, krew w cewie, obecność ropni, śluzówka czerwona, chropowata/
4. USG /ropnie wątroby, obecność butelkowych ropni/,
CT
5. bad.serologiczne IF pośr
w postaci ostrej - miana wysokie
w postaci przewlekłej - niskie.
Leczenie:
brak jednolitego schematu - dział jednoczesne na cysty i f. wegetatywne
Ø leki kontaktowe :Metronidazol, Tinidazol, Lanosept, Enteroseptol, Entobex
Ø form pozajelitowych - Dehydroemetyna, Metronidazol
...
lubernat