Przywileje.doc

(40 KB) Pobierz
Najważniejsze przywileje szlacheckie wydane w Polsce

Najważniejsze przywileje szlacheckie wydane w Polsce

Data

Miejsce

Wystawiający

Postanowienia

1180

Łęczyca

Kazimierz II Sprawiedliwy

Dla Kościoła: zniesienie ius spolii (prawa księcia do ruchomości po zmarłym biskupie), ograniczenie nadużyć w korzystaniu z podwód (usług transportowych) i stacji w dobrach kościelnych.

9 czerwca 1210

Borzykowa

Leszek Biały, Konrad I mazowiecki, Władysław Odonic

Dla Kościoła: zgoda na wolny wybór biskupa i swobodne obsadzanie urzędów kościelnych; niezależne sądownictwo osób duchownych; ostateczne zniesienie ius spolli; oficjalne wprowadzenie celibatu.

1215

Wolbórz

Leszek Biały, Konrad I mazowiecki, Władysław Odonic, Kazimierz I opolski

Rozszerzenie gwarancji immunitetowych posiadłości kościelnych na ziemie Kazimierza opolskiego; potwierdzenie przywileju borzykowskiego.

5 maja 1228

Cienia

Władysław III Laskonogi

Dla Małopolski: potwierdzenie rozbicia feudalnego; pierwszy znany przywilej ziemski dla rycerstwa polskiego — zachowanie praw słusznych i godnych podług rady biskupów i baronów... wykluczając uciski i nienależne podatki.

1 września 1291

Lutomyśl

Wacław II

Dla Małopolski: urzędy dla miejscowych; żołd dla rycerzy; nienakładanie nowych podatków.

1355

Buda

Ludwik Węgierski

Przywilej budziński — za uznanie za dziedzica tronu: zniesienie stacji; wynagrodzenie za wyprawy zagraniczne.

17 września 1374
(1381 dla duchownych)

Koszyce

Ludwik Węgierski

Przywilej koszycki — 1) wzrost pozycji szlachty; 2) decydujący głos szlachty; 3) ustalał minimalny podatek 2 grosze z łana; 4) król zobowiązał się wykupić szlachtę z niewoli; 5) ustalono, że urząd nie będzie obsadzany obcokrajowcami.

1387

Wilno

Władysław II Jagiełło

Dla katolickich bojarów Litwy: gwarancja dziedzicznego posiadania ziemi; zwolnienie z osobistych świadczeń na rzecz władcy.

1388

Piotrków

Władysław II Jagiełło

Potwierdzenie poprzednich; 3 grzywny za kopię w wyprawie zagranicznej.

23 lipca 1422

Czerwińsk

Władysław II Jagiełło

Przywilej czerwiński — za udział w wojnie z Krzyżakami: nietykalność majątkowa bez wyroku sądowego; król nie może bić monety bez zgody rady królewskiej; sądy sądzą wg prawa pisanego; nikt nie będzie równocześnie starostą i urzędnikiem ziemskim.

28 października 1423

Warta

Władysław II Jagiełło

Statut warcki (warecki) — za tron dla potomków: szlachta mogła usuwać „krnąbrnych i nieużytecznych” sołtysów; ograniczenie wychodźstwa chłopów z ziemi; taksy wojewodzińskie — ceny produktów rzemieślniczych ustalane przez wojewodę.

4 marca 1430 i 9 stycznia 1433
(25 kwietnia 1425)

Jedlnia i Kraków
(Brześć Kujawski)

Władysław II Jagiełło

Przywileje jedlneński i krakowski miał na celu przedłużenie panowania dynastii jagiellonów w polsce: nietykalność osobista bez wyroku (neminem captivabimus nisi iure victum); prawa polskie na ziemie ruskie; tylko szlachcic mógł zostać dostojnikiem kościelnym; (pierwotnie król odrzuca przywilej brzeski).

1447

Wilno

Kazimierz IV Jagiellończyk

Zagwarantowanie niezależności i równouprawnienia Polski i Litwy; zrównanie szlachty litewskiej w prawach ze szlachtą polską.

1454

Cerekwica

Kazimierz IV Jagiellończyk

Za udział szlachty w wojnie trzynastoletniej dla Wielkopolski: nie zwoływanie pospolitego ruszenia, nie nakładanie nowych podatków i nowych praw bez zgody sejmików; zaostrzenie kar za ucieczkę ze wsi; usankcjonowanie pragmatyki stanowych sądów ziemskich; anulowany.

1454

Nieszawa

Kazimierz IV Jagiellończyk

Łącznie z poprzednim to przywileje cerekwicko-nieszawskie — za udział szlachty w wojnie trzynastoletniej, dla Wielkopolski (12 listopada) i Małopolski (11-12 listopada): niezwoływanie pospolitego ruszenia, nienakładanie nowych podatków i nowych praw bez zgody sejmików; zaostrzenie kar za ucieczkę ze wsi.

1456

Korczyn

Kazimierz IV Jagiellończyk

Możni danej ziemi mają głos w sprawie losów tej ziemi.

27 lutego 1493

Piotrków

Jan I Olbracht

Zaostrzenie kar wobec przestępców; zakaz ingerencji kościelnej w sądy świeckie; dwuizbowy sejm; chłop mógł opuścić wieś dopiero po uregulowaniu wszystkich powinności względem pana; potwierdzenie wcześniejszych przywilejów.

26 maja 1496

Piotrków

Jan I Olbracht

Przywilej piotrkowski z 1496 — za udział szlachty w wyprawie na Mołdawię: brak ceł na towary dla siebie lub w swoich dobrach wytworzone; tylko jeden chłop mógł opuścić wieś w ciągu roku; zakaz kupowania ziemi przez mieszczan; taksy wojewodzińskie na towary miejskie.

25 października 1501

Mielnik

Aleksander Jagiellończyk

Przywilej mielnicki — cała władza w ręce senatorów, król jedynie przewodniczącym senatu; niewykonanie poleceń senatu przez króla zwalniało z wierności mu.

1504

Piotrków

Aleksander Jagiellończyk

...

Zgłoś jeśli naruszono regulamin