Ekoogrodnictwo - nawożenie.pdf - Ciekawostki - moderator132

Artykuł pobrano ze strony eioba.pl

Ekoogrodnictwo - nawożenie

Jednym z podstawowych zabiegów w rolnictwie jest orka i przekopywanie gleby. W ekologicznych systemach praktycznie

rezygnuje się z niego na rzecz głębokiego spulchniania gleby.

Już nie przekopujemy

Jednym z podstawowych zabiegów uprawowych w rolnictwie jest orka i przekopywanie gleby - jej odpowiednik w

ogrodnictwie. W ekologicznych systemach uprawy praktycznie rezygnuje się z niego na rzecz głębokiego spulchniania

gleby, co ma swoje uzasadnienie.

Wraz z głębokością maleje w glebie zawartość tlenu. Żywa warstwa próchniczna może mieć grubość od 15 na bardzo

ciężkich glebach do 30 centymetrów na glebach piaszczystych. Przekopując przewraca się ją do góry nogami, przez co

najbardziej aktywna zewnętrzna warstwa trafia w ubogą w tlen głębię - życie w niej po prostu umiera. Ma to duże

znaczenie na glebach gdzie warstwa próchniczna jest cienka - wtedy na wierzch wędruje nawet martwa zwietrzelina

skalna a ilość próchnicy zmniejsza się. Ponadto głębokie przekopywanie nawozów sprawia, że są one dostępne tylko dla

roślin głęboko się korzeniących. W naturalnych ogrodach nie można dopuścić do takiej sytuacji.

W praktyce oznacza to rezygnację z przekopywania gleby na rzecz jej głębokiego spulchniania lub stosowania nawozów

zielonych. Słaby jest tutaj nawet argument, jakoby głęboko przekopana ciężka gleba zyskiwała na wiosnę bardzo dobrą

strukturę w wyniku rozsadzającego działania mrozu - rzeczywiście to prawda, jednak wraz z pierwszym wiosennym

deszczem zostaje ona ponownie zbita. Prawdą jest też, że na przekopywanej glebie wyrasta później mniej chwastów - w

mniejszych ogrodach nie ma to praktycznie znaczenia, tutaj walka z chwastami polega głównie na ściółkowaniu gleby i

ręcznym odchwaszczaniu.

W ogrodach do spulchniania gleby wykorzystuje się widły płaskozębne , czyli tak zwane widły amerykańskie lub

spulchniacz jednozębowy czyli mały ogrodowy kultywator. Wbijając widły głęboko w glebę i poruszając nimi w przód i w

tył możemy bardzo dokładnie poprawić strukturę gleby. Natomiast przecinając ukośnie zagony kultywatorem raz w jedną

stronę a następnie w drugą krzyżują poprzednie ślady, spulchnimy ją jeszcze lepiej, bez przemieszczania poszczególnych

warstw.

Oczywiście od reguły "nie przekopywania gleby" istnieją pewne wyjątki. Mianowicie trudno byłoby przystosować zdziczały

ogród czy dziką łąkę pod zagony uprawne czy warzywne bez stosowania łopaty. Możemy więc śmiało przekopać takie

tereny. Ponadto problemem może być stosowanie nawozów zielonych. Na bardzo ciężkich ilastych glebach, gdzie

jeszcze nie ma zbyt wiele próchnicy, powinno się raczej zrezygnować ze stosowania zimowych nawozów zielonych -

wystarczy głęboko spulchnić glebę widłami czy spulchniaczem, a następnie przykryć niedojrzałym kompostem i ściółką. Na

większości gleb jednak stosowanie takich nawozów ma same plusy. Na lekkich i średnich glebach, które zawierają dużo

próchnicy, możemy śmiało przekopać taki nawóz na głębokość 5-10 centymetrów, nie obawiając się o dotlenienie

głębszych warstw.

Żywienie gleby

Stosując nawozy organiczne tak naprawdę nie odżywiamy roślin bezpośrednio - żywimy jedynie organizmy glebowe, które

dopiero doprowadzają nawozy do formy przyswajalnej przez rośliny. Do niezbędnych dla roślin pierwiastków zawartych w

nawozach należą makroelementy: azot, fosfor, potas, wapń, magnez i siarka oraz mikroelementy: żelazo, cynk, miedź,

bor, molibden i chlor .

Porada

Masę danego pierwiastka w nawozie przedstawia się zwykle w postaci tlenkowej. Nie jest to

jednak równoznaczne z zawartością czystego składnika. Aby przeliczyć zawartość składnika

pokarmowego z formy tlenkowej na czysty składnik, należy pomnożyć przez współczynnik

odpowiedni dla danego pierwiastka:

zawartość P 2 O 5 x 0,44 - zawartość P

zawartość K 2 O x 0,83 - zawartość K

zawartość MgO x 0,60 - zawartość Mg

zawartość CaO x 0,71 - zawartość Ca

Jeżeli chcemy przeliczyć masę czystego składnika na masę w formie tlenkowej, musimy dokonać

operacji odwrotnej, dzieląc tę wartość przez odpowiedni współczynnik.

Azot

Azot jest składnikiem aminokwasów i białek a także chlorofilu. W głównej mierze jest odpowiedzialny za wzrost i

plonowanie roślin a także za intensywność zabarwienia liści. Formy azotu przyswajalne dla roślin to anion azotanowy

(NO 3 - } oraz kation amonowy (NH 4 + ).

W ogrodnictwie ekologicznym za nawozy azotowe uznaje się głównie uprawiane jako nawóz zielony rośliny motylkowe,

mające, dzięki symbiozie z bakteriami azotowymi, dostęp do azotu atmosferycznego. Ponadto azot jest głównym

składnikiem mączki lub wiórków rogowych, mączki z krwi oraz śruty z rącznika. Oprócz tego z nawozów zwierzęcych

obornik owczy i kozi odznaczają się relatywnie dużą ilością azotu.

Niedobór azotu można rozpoznać po żółknięciu liści i ogólnym zahamowaniu wzrostu rośliny. Ponieważ azot ma

możliwość przemieszczania się w roślinie, dlatego w wyniku niedoboru najpierw żółkną najstarsze liście - z czasem ich

barwa przechodzi w czerwono-liliową tonację, by w efekcie całkowicie uschły.

Niebezpieczne jest przenawożenie azotem , i to nie tylko dla roślin, ale także dla spożywających je ludzi. Przenawożenie

powoduje wybujały wzrost ale jednocześnie wiotkość tkanek i zmniejszenie odporności na choroby. W dodatku rośliny

słabiej kwitną i owocują. Niekiedy stosowanie płynnych nawozów azotowych może powodować poparzenie korzeni roślin i

ich śmierć. Stosowanie samych nawozów organicznych minimalizuje możliwość przenawożenia tym pierwiastkiem (z

wyjątkiem stosowania gnojówek i gnojowicy), w wyniku jednak wystąpienia, pewnym środkiem zaradczym jest ściółka ze

słomy, poprawiająca w glebie stosunek węgla do azotu (C:N).

Fosfor

Fosfor przede wszystkim stymuluje kwitnienie i zawiązywanie owoców oraz pobudza roślinę do tworzenia korzeni.

Wchodzi także w skład związków stanowiących magazyny energii. Dla roślin jest dostępny w postali anionów

fosforanowych (H 2 PO 4 - , HPO 4 - ).

W pielęgnowanych próchnicznych glebach niedobór fosforu zwykle nie występuje - w glebie, w której życie jest aktywne,

wytwarza się odpowiednia ilość związków fosforu.

Do dopuszczonych w uprawach biologicznych nawozów fosforowych należy m.in. mączka kostna, tomasyna (w formie

mączki) oraz miękkie fosforyty. Ponadto pomiot ptasi, kurzy, gołębi lub guano, zawiera ten pierwiastek w znacznych

ilościach.

Przenawożenie fosforem hamuje przemianę materii u roślin. Nie mogą one przyswajać żelaza i miedzi, co prowadzi do

wystąpienia objawów niedoboru tych pierwiastków i do zaburzenia wzrostu rośliny.

Niedobór fosforu hamuje wzrost roślin. Starsze liście ciemnieją a często pojawia się na nich czerwonawy, fioletowo-

purpurowy odcień, zwijają się one pod kątem ostrym do łodygi. Korzenie słabo się rozwijają a owoce słabo zawiązują.

Potas

Potas zwiększa odporność roślin na wyleganie i choroby, stymuluje tworzenie korzeni i bulw, zmniejszając straty wody

chroni rośliny przed suszami i mrozami. Uczestniczy też w procesie fotosyntezy przy tworzeniu cukrów. Jest dostępny w

większości gleby, ale w postaci przyswajalnego kationu (K + ) tylko po przekształceniu przez mikroorganizmy - dlatego na

próchnicznych glebach rzadsze są objawy jego niedoboru.

Jednym z najlepszych nawozów potasowych dopuszczalnych w ekoogrodnictwie jest popiół drzewny, bogaty także we

wszystkie mikroelementy. Produkty z glonów i kalimagnezja także zawierają dużo potasu, a z nawozów zwierzęcych:

pomiot ptasi, suchy krowieniec, obornik świński, mączka kostna.

Przenawożenie potasem hamuje wzrost roślin i powoduje wystąpienie objawów niedoboru magnezu i wapnia, których

roślina w takim przypadku nie może przyswajać.

W wypadku niedoboru potasu rośliny słabo rosną a brzegi starszych liści żółkną, z czasem brunatnieją i zamierają. Przy

słonecznej pogodzie bardzo szybko pojawiają się objawy więdnięcia rośliny.

Wapń

Początki niedoboru wapnia. Niedobór

wapnia prowadzi z czasem u pomidora

do suchej zgnilizny wierzchołkowej

owoców , poważnej choroby

fizjologicznej.

Wapń ma zdolność wiązania kwasów i niektórych pierwiastków (w tym metali ciężkich), przez co wpływa na odczyn gleby.

Stymuluje działalność życia glebowego i utrwala strukturę gruzełkowatą gleby. Przez rośliny jest przyswajalny w postaci

kationu wapniowego (Ca 2+ ), wzmacnia ściany komórkowe, jest niezbędny intensywnie dzielącym się komórkom roślinnym.

Do nawozów wapniowych zaliczyć można węglan wapniowy, margiel wapniowy, węglan wapniowo-magnezowy (dolomit),

wapno palone, mączke ze skał zasadowych, wapno z glonów i tomasynę.

W wyniku nadmiaru wapnia potas staje się mniej dostępny dla roślin, a odczyn gleby staje się niekorzystny dla

większości gatunków roślin.

Niedobór wapnia oprócz tego, że gleba przyjmuje kwaśny odczyn, powoduje także zniekształcenie młodych liści (gdyż

wapń nie przemieszcza się w roślinie, dlatego jego niedoborem zostają dotknięte młode tkanki), zamieranie pąków

wierzchołkowych, kwiatowych, stożków wzrostu korzeni. Ponadto niedobór powoduje wiele chorób fizjologicznych.

Magnez

Magnez jest pobierany przez niektóre rośliny w dużych ilościach. Stanowi centralny atom chlorofilu decydując o

wybarwieniu liści, warunkuje właściwy przebieg przemiany materii, wpływa ponadto na rozpuszczalność fosforu w glebie.

W wyniku jego niedoboru żółknie tkanka pomiędzy użyłkowaniem liści (tzw. chloroza międzyżyłkowa), z czasem tkanka

zamiera. Magnez zawierają niektóre mączki skalne (mielone dolomity), mączki koralowe, wapno z glonów i kalimagnezja.

Siarka

Siarka też jest pobierana w dużych ilościach przez niektóre gatunki roślin (także jest makroelementem pokarmowym).

Związki siarki, tzw. olejki gorczyczne, odpowiedzialne są za ostry smak niektórych roślin. W wyniku niedoboru rośliny

słabiej rosną, stają się sztywne i kruche, młode liście jaśnieją.

Mikroelementy

Żelazo , cynk i miedź uaktywniają działanie wielu enzymów, warunkując tym samym właściwy przebieg przemiany materii

u roślin. Przy stosowaniu kompostu, mączek skalnych, popiołu i nawozów zwierzęcych niedobory praktycznie nie

występują, mogą pojawiać się jednak nadmiary tych pierwiastków, które stają się bardzo niebezpieczne (są to metale

ciężkie!).

Nawozy

Nawóz

% azotu

(N)

% fosforu

(P 2 O 5 )

% potasu

(K 2 O)

% wapnia

(CaO) mikroelementy substancja

organiczna

Kompost 0,3 0,3 0,3 2,5 umiarkowanie 10-50

Obornik kompostowany 0,4 0,27 0,55 0,46 umiarkowanie 10

Obornik bydlęcy świeży 0,4 0,2

0,5

umiarkowanie 20-25

Obornik bydlęcy

suszony

2 1,6

4,1

umiarkowanie 45

Obornik koński

0,5 0,3

0,4

0,2

umiarkowanie 30

Pomiot kurzy i gołębi

1,6 1,5

0,9

dużo 25-30

Suszony pomiot ptasi 3,5 4

2,5

dużo 30-70

Wióry, mączka rogowa 10-14 4-5

brak 4,3

mało 60-80

Mączka z krwi

11-15 1,3-1,5 0,7-0,8 0,6

dużo 60-70

Mączka kostna

3-4 21-30 0,2

30-31 umiarkowanie brak

Śruta rącznikowa

5 2,5

brak brak 70

Tomasyna

brak 15-20 brak 45

dużo brak

Kalimagnezja

brak brak 25-28 brak MgO, S brak

Hiperfos

brak 27

brak 33

dużo brak

Popiół drzewny

brak 2-4

6-10 30-35 dużo brak

Kompost

Prawidłowo wyprodukowany kompost jest bezsprzecznie najbardziej uniwersalnym nawozem, jaki można zastosować w

ogrodnictwie. Wiedza teoretyczna dotycząca wytwarzania kompostu w warunkach ogrodowych zawarta jest w części

książki pt. Kompostowanie .

Kompost działa szybciej niż świeży obornik, dlatego przeważnie stosujemy go wiosną, jest źródłem wszystkich

niezbędnych roślinom składników mineralnych oraz próchnicy. Pozwala zagospodarować odpady organiczne z kuchni,

które stanowią spory odsetek ogólnej masy odpadów produkowanych w domu czy gospodarstwie. Zamiast spalać liście

czy trawę, można z powodzeniem przeznaczyć je na kompost lub ściółkę. Jeżeli od wielu lat uprawiamy ogród zgodnie z

naturą, możemy śmiało spróbować uprawiać na samym kompoście nawet tak żarłoczne rośliny jak kapustne.

Najważniejszą chyba zaletą kompostu jest fakt, że pozwala on zachować tak pożądaną (właściwie nawet wymaganą w

gospodarstwach ekologicznych) równowagę biologiczną w ogrodzie - odpady z ogrodu i domu przetwarzane są na

nawóz, który zasila rośliny wykorzystywane w domu i w ten sposób cykl zamyka się.

Kompost może mieć bardzo różny skład. Można manipulować zawartością azotu w kompoście, dodając do niego rośliny

motylkowe, obornik, niektóre zioła (będzie zawierał więcej azotu) lub też dodając wapna czy dolomitu (część azotu ulotni

się wtedy do atmosfery). Można wzbogacić kompost w mikroelementy dodając np. mączkę kamienną (granitową,

bazaltową itp.) albo popiół drzewny. Ponadto długo leżące komposty mają znacznie mniej materii organicznej a więc i

próchnicy od kompostów dojrzewających krócej.

10 litrów kompostu bez dodatków zawiera przeciętnie 10-20 g azotu, 10 g tlenku fosforu(V) i 30 g

tlenku potasu.

Obornik

Obornik zwierzęcy zawierający słomę jest najważniejszym nawozem w rolnictwie ekologicznym, zawierającym w

zrównoważonym stosunku wszystkie niezbędne roślinom składniki (zwłaszcza obornik bydlęcy). W ogrodach biologicznych

ma mniejsze znaczenie, gdyż większość ogrodników nie zajmuje się hodowlą zwierząt. Jeżeli jednak mamy możliwość

pozyskania pewnego obornika (tzn. z czystej, pewnej hodowli, najlepiej z gospodarstwa ekologicznego, gdzie nie stosuje

się hormonów i antybiotyków), to oczywiście będzie on bardzo dobrym nawozem w ogrodzie.

Lepszym rozwiązaniem jest dodanie obornika do kompostu niż bezpośrednio na zagony. Mniejsze ilości świeżego

obornika kompostujemy razem z innymi odpadkami, większe natomiast oddzielnie - powstały z nich nawóz będzie służył

do nawożenia np. roślin kapustnych czy dyni. W gospodarstwach ekologicznych obornik pryzmuje się przez około 6

miesięcy z zastosowaniem specjalnych roślinnych preparatów - jest on wtedy znacznie lepiej dostępny dla roślin i nie traci

takich ilości wody, jakie straciłby w przypadku zwykłego kompostowania.

Zasady stosowania świeżego obornika

Gleby lekkie:

stosujemy częściej mniejsze dawki, 1-2 kg/m² co 2 lata

możemy stosować obornik wczesną wiosną

przekopujemy na głębokość około 12 cm, nieprzekopany jest narażony na straty azotu;

Gleby ciężkie:

stosujemy rzadziej większe dawki, 3-4 kg/m² co 3-4 lata

stosujemy jesienią

przekopujemy płytko, na około 8 cm aby nie utrudniać jego rozkładu.

Świeży obornik na ciężkich glebach w pierwszym roku jest wykorzystywany zaledwie w 40% przez

rośliny, dlatego dużo korzystniej jest stosować obornik pryzmowany lub kompostowany, który

działa znacznie szybciej, gdyż jest już częściowo rozłożony.

Pewne znaczenie ma w ogrodach biologicznych suszony obornik bydlęcy , do nabycia praktycznie w każdym sklepie

ogrodniczym. Można nim zastąpić dojrzały obornik i nawozić wymagające rośliny, można rozcieńczyć go z wodą (i

stosować do nawożenia pogłównego) lub dodać do kompostu.

Obornik koński ma podobny skład do bydlęcego. Jest nawozem gorącym.

Obornik koński można stosować tak samo jak bydlęcy, chociaż zawiera nieco mniej wody. Należy od do nawozów

gorących (rozgrzewa się znacznie w trakcie pryzmowania), dlatego będzie miał zastosowanie w zimnych inspektach czy

np. przy uprawie ciepłolubnych ogórków. Można śmiało kompostować go razem z obornikiem bydlęcym.

Obornik świński zawiera mniej wapnia od bydlęcego ale za to sporo fosforu. Jest nawozem zimnym i podobnie jak

każdy obornik powinien zostać przekompostowany lub pryzmowany przed użyciem.

Obornik owczy, kozi i króliczy są nawozami gorącymi zawierającymi spore ilości azotu, nawet dwukrotnie większe od

obornika bydlęcego. Po przekompostowaniu nadają się pod uprawę bardzo żarłocznych roślin jak żadne inne.

Pomiot ptasi

Ptasie nawozy charakteryzują się dużą ilością składników pokarmowych. Można je uzyskać nawet w ogrodach, hodując

kury, kaczki czy gołębie. Nawozy te najlepiej kompostować wraz z ziemią i innymi odpadkami lub w zmieszaniu z

obornikiem ssaków, gdyż bardzo szybko nagrzewają się. Świeży pomiot może łatwo poparzyć korzenie roślin. W ogrodach

zastosowanie będzie miał także suszony pomiot kurzy - łatwo dostępny w sklepach ogrodniczych.

Uwaga!

Pomiot ptasi pochodzący z dużych, kurzych ferm nie może mieć zastosowania w ogrodzie.

Zwierzęta są tam hodowane w nienaturalnych warunkach, karmi się je paszami zawierającymi

antybiotyki i hormony.

Ekoogrodnictwo - nawożenie.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: