Test II

1. Źródłami prawa powszechnie obowiązującego są:

a)      rozporządzenie Ministra Gospodarki,

b)      zarządzenie Ministra Finansów,

c)      uchwały Rady Ministrów,

Odp. a.

2. Prawem podmiotowym-niezbywalnym jest:

a)      użytkowanie, 

b)      służebność osobista,

c)      użytkowanie wieczyste,

Odp. a i b.

3. Norma prawna jest:

a)      zawsze przepisem prawnym,

b)      stosunkiem prawnym,

c)      regułą postępowania,

Odp. c,

Norma prawna jest regułą postępowania (zachowania) noszącą dwie zasadnicze cechy: a) jest regułą generalną, tzn. jest skierowana do pewnej kategorii adresatów (np. do właścicieli, studentów), nie zaś do adresata indywidualnego, wskazanego co do tożsamości (czyli nie do np. Kowalskiego); b) jest to reguła abstrakcyjna, tzn. wskazuje zachowania, które mogą się zdarzyć w nieokreślonej z góry liczbie przypadków („kto zabija" - zabijać można na różne sposoby,               w różnych sytuacjach, różne mogą być ofiary i sprawcy zabójstw itp.).              .
Przepis prawny to wypowiedz, jaką zastajemy w tekście aktu normatywnego (np. ustawy). To wypowiedz stanowiąca całość gramatyczną zawarta w tekście aktu normatywnego i wyodrębniona jako artykuł, paragraf, punkt itp.

Między normą prawną a przepisem prawnym istnieje wiec taka relacja jak miedzy treścią (sensem, znaczeniem)                     a formą.

Normy prawne są wyprowadzane z przepisów. Norma to treść, a treść ta ujęta jest w przepis.

4. Zasada znajomości prawa oznacza:

a)      obowiązek znajomości wszystkich przepisów,             

b)      obowiązek znajomości ustaw,

c)      że każdy człowiek zna prawo,

Odp. c.

Nie uchyla odpowiedzialności prawnej nieznajomość prawa. Zasadę te wyrażają paremie: ignorantia iuris nocet - nieznajomość prawa szkodzi, ignorantia iuris non exculpat - nieznajomość prawa nie usprawiedliwia.
Współczesne ustawodawstwa stoją na stanowisku, że należycie ogłoszone akty normatywne są powszechnie znane (fikcja powszechnej znajomości prawa).

5. Wybór prawa to:

a)      zapis na sąd polubowny,

b)      podstawa łącznika normy kolizyjnej,

c)      fundamentalna zasada prawa karnego,

Odp. b.

Sąd polubowny to umowa, mocą której strony poddają swój spór pod rozstrzygnięcie sądu polubownego. Łącznik to termin używany na oznaczenie elementu (kryterium, czynnika), ze względu na który do danego stosunku stosuje się normy określonego systemu prawnego (np. włoskiego czy polskiego). Czasem podstaw, właściwości określonego systemu prawnego stanowi wola stron (tzw. wybór prawa). Wola Stron jest więc elementem który decyduje o tym, które prawo będzie miało zastosowanie (np. włoskie czy polskie).

6. Wykładnia w prawie:

a)      to interpretacja norm prawnych,

b)      to interpretacja przepisów prawnych,

c)      jest dokonywana np. przez urzędy skarbowe,

Odp. b

Wykładnia (interpretacja prawa) to proces ustalania właściwego znaczenia przepisów prawnych albo produkt tego procesu. Przedmiotem interpretacji są przepisy prawne, a nie normy. Ze względu na to jaki podmiot jej dokonuje wyróżniamy: 1) wykładnia autentyczna.- dokonuje jej podmiot (organ władzy publicznej), który przepis ustanowił (np.: minister finansów); 2) wykładnie legalną dokonywana przez upoważniony do tego organ państwa (obecnie nie ma w Polsce organu, który mógłby dokonywać takiej wykładni); 3) wykładnię operatywną (wykładnię organów stosujących prawo) np.: wykładnia Sądu Najwyższego;                      4) wykładnia  doktrynalna — każdy może dokonywać prywatnie wykładni prawa na swój użytek, nie ma ona jednak dla nikogo mocy wiążącej, jest dokonywana przez prawników (naukowców).

Ze względu na sposób dokonywania wykładni wyróżnia się: a) wykładnie językową – interpretacja przez wykorzystanie reguł znaczeniowych (semantycznych) i konstrukcyjnych (stylistycznych, syntaktycznych) języka prawnego i naturalnego oraz reguł poprawnego myślenia; b) wykładnię systemową; c) wykładnię funkcjonalną (celowościową, teleologiczną) - ustalamy znaczenie przepisu zgodnie z celem (prawdopodobnym), jaki chciał osiągnąć ustawodawca stanowiąc ten przepis; d) wykładnie porównawczą - porównujemy dany przepis z innymi, podobnymi przepisami o ustalonym znaczeniu i wyciągamy wnioski.

Ze względu na wynik wykładni wyróżniamy: 1) wykładnię literalną (dosłowną) - występuje, gdy spośród różnych znaczeń uzyskanych za pomocą odmiennych wykładni wybierzemy te, które zostały ustalone dzięki zastosowaniu reguł znaczeniowych i konstrukcyjnych języka;. 2) wykładnię rozszerzającą - wykładnia ta wychodzi poza zakres znaczenia ustalonego w wyniku przeprowadzenia wykładni literalnej; 3) wykładnię zwężającą - przyjmuje ona węższe rozumienie przepisu niż wynikałoby to           z wykładni literalnej.

Wykładnia językowa ma pierwszeństwo przed wykładnią systemową funkcjonalną i zwłaszcza porównawczą. W prawie karnym wykładnia rozszerzająca jest niedopuszczalna

7. Organami władzy wykonawczej są:

a)      Prezes Rady Ministrów,

b)      Minister Edukacji Narodowej,

c)      Marszałek Sejmu,        

Odp. a i b (tyle, że obecnie mamy ministra edukacji i sportu)

Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władze wykonawczą Prezydent RP i Rada Ministrów, a władze sądowniczą sady     i trybunały. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej. W skład Rady. Ministrów wchodzą Prezes RM i ministrowie.

8. W Polsce obowiązuje konstytucyjna zasada:

a)      liberalnej gospodarki rynkowej,

b)      społecznej gospodarki rynkowej,

c)      demokratycznego państwa prawnego,

Odp. b i c

Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Zasada społecznej gospodarki: rynkowej opiera się na następujących filarach: swobodnej działalności gospodarczej, własności prywatnej, solidarności, dialogu, współpracy partnerów społecznych. Stanowi ona podstawę ustroju gospodarczego RP. Naczelne zasady Konstytucji RP są następujące: 1) republikańskiej formy rządów  2) demokratycznego państwa prawnego;                      3) autonomii i wzajemnej niezależności oraz współdziałania, w stosunkach miedzy państwem a kościołami i innymi -związkami wyznaniowymi; 4) wolności i praw człowieka i obywatela; 5) suwerenności narodu; 6) reprezentacji politycznej; 7) podziału władzy i równowagi władz; 8) dwuizbowości parlamentu; 9) pluralizmu politycznego; 10) parlamentarnej formy rządów; 11) odrębności i niezależności sądów oraz. trybunałów; 12) społecznej gospodarki rynkowej; 13) decentralizacji władzy publicznej i samorządu terytorialnego.

Naczelne zasady konstytucyjne to normy prawne zawarte w konstytucji, których doniosłość wyraża się w tym, że: a) z norm tych wynikają inne normy konstytucyjne, b) określają one cechy danej instytucji, c) wyrażają podstawowe wartości konstytucyjne i są za takie uznawane w orzecznictwie   i doktrynie.

9. Skargę konstytucyjną zawsze:

a)      wnosi rzecznik praw obywatelskich,

b)      rozpoznaje Sąd Najwyższy,

c)      rozpoznaje  Trybunał Stanu,

Odp. nic

Z wnioskiem w sprawie skargi konstytucyjnej do Trybunału Konstytucyjnego wystąpić mogą m. in.: Prezydent RP, Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu. Prezes Rady Ministrów, 50 posłów, 30 senatorów, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, Prokurator Generalny, Prezes Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich.

Każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, na prawo, na zasadach, określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucja ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji (z wyjątkiem prawa azylu). Jest to prawo człowieka, a nie tylko obywatela, ze skargą może więc wystąpić również cudzoziemiec jak i bezpaństwowiec.

10. Trybunał Stanu jest organem:

a)      władzy wykonawczej,

b)      władzy sądowniczej,

c)      wymiaru sprawiedliwości,

Odp. b.

Patrz pkt 7. Wymiar sprawiedliwości w RP sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne (rejonowe, okręgowe, apelacyjne), sądy administracyjne (NSA) oraz sądy wojskowe. Trybunał Stanu jest organem orzekającym o odpowiedzialności konstytucyjnej (ponosić ją może Prezydent RP, Prezes RM oraz członkowie RM, Prezes NBP, Prezes NOC, członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, osoby, którym Prezes RM powierzył kierowanie ministerstwem oraz Naczelny Dowódca Sil Zbrojnych, posłowie i senatorowie w pewnym zakresie. Skład: przewodniczący (jest nim Pierwszy Prezes SN), 2 zastępców przewodniczącego i 16 członków wybieranych przez Sejm spoza grona posłów i senatorów na czas kadencji Sejmu.

11. Zdolność prawną w myśl prawa cywilnego:

a)      posiada każdy człowiek,

b)      posiadają niektóre osoby prawne.

c)      posiadają wszystkie osoby prawne.

Odp. a i c.

Zdolność prawna to zdolność do tego aby być podmiotem praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego. Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną. W przypadku osób prawnych już z faktu, że chodzi o „osobę" wynika, że jednostka organizacyjna wyposażona w te cechę musi mieć zdolność prawną. Zdolność do czynności prawnych to zdolność do tego, aby za pomocą własnych czynności prawnych nabywać prawa i zaciągać zobowiązania.

Czynność prawna to stan faktyczny, w skład którego wchodzi co najmniej jedno oświadczenie woli, stanowiące uzewnętrznioną decyzje podmiotu prawa cywilnego wywołania określonych skutków cywilnoprawnych, z którym to stanem faktycznym ustawa wiąże skutki wyrażone w tym oświadczeniu, a także skutki prawne oświadczeniem woli nie objęte, lecz wynikające z ustawy, zasad współżycia społecznego lub ustalonych zwyczajów.

Stosunek prawny to stosunek społeczny uregulowany przez prawo.

12. Ubezwłasnowolnić całkowicie można:

a)      tylko pełnoletnią osobę fizyczną,

b)      osobę prawną.

c)      np. spółkę jawną.

Odp. nic.

Osoba, która ukończyła lat 13, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje ona jeszcze pod władza rodzicielską. Skutkiem ubezwłasnowolnienia całkowitego jest: a) utrata przez ubezwłasnowolnionego całkowicie zdolności do czynności prawnych, b) ustanawia się opiekę (nie zawsze).

Częściowo ubezwłasnowolniona może być osoba pełnoletnia, z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratele. Skutek: a) ubezwłasnowolniony ma ograniczona zdolność do czynności prawnych, b) ustanawia się dla niego kuratele.

O ubezwłasnowolnieniu orzeka sąd. Zostaje uchylone przez sąd, jeżeli odpadną przyczyny, dla których zostało orzeczone. W razie poprawy w stanie psychicznym ubezwłasnowolnionego, ubezwł. całkowite może być zmienione na częściowe, a w razie pogorszenia częściowe może być zmienione na całkowite. 

13. Osoba prawna jest:

a)      np. Jan Kowalski,

b)      spółka cywilna,

c)      Skarb Państwa,

Odp. c.

14. Organami spółki akcyjnej są:

a)      dyrektor spółki,

b)      rada pracownicza,

c)      rada nadzorcza,

Odp. c.

Organami spółki akcyjnej są: 1) zarząd, 2) rada nadzorczą 3) walne zgromadzenie. Zarząd prowadzi sprawy spółki                              i reprezentuje spółkę,  składa się z jednego albo większej liczby członków. Rada nadzorcza sprawuje nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności (nie ma ona prawa do wydawania zarządowi wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki). Składa się co najmniej z 3 członków powoływanych i odwoływanych przez walne zgromadzenie (ale w statucie może być określony inny tryb powoływania lub odwoływania).

15. Umocowanie do działania w cudzym imieniu:

a)      może opierać się na ustawie

b)      może wynikać z woli reprezentowanego.

c)      to np. pełnomocnictwo

Odp. a, b i c.

Gdy opiera się na ustawie to mamy do czynienia z przedstawicielstwem ustawowym (rodzice w stosunku do  dziecka podlegającego ich władzy rodzicielskiej), gdy na oświadczeniu reprezentowanego to z  pełnomocnictwem. Przedstawiciel musi mieć zdolność do reprezentowania. Przedstawiciel ustawowy musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych, przy pełnomocnictwie wystarcza ograniczona zdolność do czynności prawnych. Od przedstawiciela trzeba odróżnić: posłańca i zastępcę pośredniego. Posłaniec to osoba, która przenosi gotowe już oświadczenie woli innej osoby do adresata (sama nie składa oświadczenia). Zastępca pośredni tym różni się od przedstawiciela, że działa we własnym imieniu, ale na cudzy rachunek,
tzn. w stosunku do osób trzecich występuje on (on nabywa prawa czy zaciąga zobowiązania), a ten na czyj rachunek działa, pozostaje nieujawniony. Dopiero później ma obowiązek przenieść nabyte prawa na osobę, na rachunek której działał, a osoba ta ma obowiązek zwolnić go od zaciągniętych zobowiązań (przykładem zastępcy pośredniego jest komisant).

Pełnomocnictwo może być: 1) szczególne - do poszczególnych czynności: 1) rodzajowe - do pewnego rodzaju czynności;                3) ogólne - obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu. Prokura jest typem pełnomocnictwa handlowego.

16. Rzeczą w rozumieniu prawu jest:

a)      każdy budynek trwale związany z gruntem,

b)      szyba zamontowana w samochodzie,

c)      każdy lokal mieszkalny,

Odp. nic.

Rzeczami są tylko przedmioty materialne. Rzeczami więc są takie dobra, które odpowiadają łącznie następującym wymaganiom: a) są materialnymi częściami przyrody; b) maja charakter samoistny, tzn. są na tyle wyodrębnione,- że mogą być traktowane w obrocie jako dobra samoistne. Nie są rzeczami dobra niematerialne (utwory literackie, wynalazki), prawa oraz różnego rodzaju energie. Ze względu na brak samoistności nie są rzeczami części składowe rzeczy, złoża minerałów (kopaliny), tzw.- res omrui communes (woda płynąca, woda w morzu, powietrze), zwierzęta, masa majątkowa występująca jako pewna całość (np. majątek, przedsiębiorstwo, gospodarstwo rolne, fundusz w przedsiębiorstwie). Szyba zamontowana                w samochodzie jest częścią składową. Częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu. odłączonego. Przedmioty połączone z rzeczą, tylko dla przemijającego użytku nie stanowią części. składowych. Cześć składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych,                   do części składowych gruntu należą w szczególności budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane, jak również drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania. Urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania wody, pary. gazu. prądu elektrycznego oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych gruntu lub budynku, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa lub zakładu.

17. Roszczenia windykacyjne:

a)      służy ochronie posiadania

b)      to roszczenia negatoryjne,

c)      ...