Zarządzanie zapasami
Powody utrzymywania zapasów:
- zapewnienie założonego poziomu obsługi klienta,
- zapewnienie ciągłości produkcji,
- uniezależnienie strumieni wejściowych i wejściowych w systemie produkcji i obrotu (np. nieciągłości - sezonowość popytu, różnych intensywności),
- zabezpieczenie przed zmianami cen,
- zabezpieczenie przed następstwami klęsk żywiołowych i innych niebezpieczeństw.
Zapasy mogą być utrzymywane w przedsiębiorstwie w wielu punktach: zapasy surowców i materiałów do produkcji, zapasy produkcji w toku, zapasy wyrobów gotowych.
Mianem popytu określamy potrzeby jakie istnieją na rynku, w systemie produkcji i obrotu.
Rodzaje popytu:
Oba rodzaje popytu nie mogą być rozpatrywane w oderwaniu od czasu. Muszą być one odniesione do konkretnego okresu planistycznego.
Stopień dokładności, z jaką odbiorca jest w stanie przyszłe zapotrzebowanie w momencie gdy opracowuje zamówienie na konkretny produkt. Dwa krańcowe przypadki to:
Szczegółowa rejestracja wszelkich zdarzeń związanych z kształtowaniem poziomu zapasów w przeszłości dostarcza wielu cennych wskazówek do szacowania zapotrzebowania w przyszłych okresach planistycznych. Poziom szczegółowości i kontroli tych zapasów zależy od systemu kontroli zapasów.
Podstawowe problemy decyzyjne zarządzania zapasami.
Do najważniejszych problemów decyzyjnych podejmowanych w przedsiębiorstwie w zakresie zarządzania zapasami należą:
- wybór pozycji, których zapasy powinny być utrzymywane (co),
- określenie wielkości zamawianych partii (ile),
- określenie czasu składania zamówień (kiedy),
- określenie systemu kontroli zapasów.
Główne kryteria kształtowania polityki zaopatrzenia:
- koszty zapasów i operacji związanych z zaopatrzeniem,
- założony poziom obsługi klienta.
Koszty zapasów
Struktura kosztów zapasów obejmuje cztery główne grupy kosztów:
Koszt ten obejmuje m.in.:
- koszty śledzenia kształtowania się zapasu w magazynie i ewentualnie dostaw w drodze,
- przygotowanie zamówienia (np. napisanie),
- przekazanie do dostawcy (np. koszt pocztowy, telefonu),
- koszty dokonania dodatkowych ustaleń,
- koszt pracowników włączonych w przygotowanie i realizację zamówienia.
Są to więc z jednej strony koszty przetwarzania informacji (administracyjne), a z drugiej – koszty przepływów materialnych.
- koszt kapitału.
- koszt składowania.
- koszt degradacji zapasu (starzenie się, uszkodzenia, straty losowe).
- koszt realizacji zaległych zamówień,
- koszt utraconej sprzedaży,
- koszt utraconego klienta.
Klasyczne modele zarządzania zapasami.
Ekonomiczna Wielkość Zamówienia EOQ
Oznaczając:
D - wielkość popytu, jednostek/rok (globalny popyt w skali roku),
S - koszt złożenia zamówienia (lub przestawienia produkcji), w $ / zamówienie,
C - koszt jednostki, $/jednostkę,
i - stopa kosztów utrzymywania zapasów, w % / rok,
TC - globalne koszty składania zamówień oraz koszty utrzymywania zapasów, $ / rok,
Otrzymamy:
- roczne koszty składania zamówień: ,
- roczne koszty utrzymywania zapasów: ,
v optymalna partia zakupu: .
Modele zarządzania zapasami
Zapasy w warunkach niepewności
Zapas bezpieczeństwa – jest rezerwą, utrzymywaną dodatkowo ponad wielkość zapasu wynikającą z obliczeń deterministycznych modeli kosztowych.
L – czas realizacji,
Q – wielkość popytu,
k – współczynnik bezpieczeństwa zależny od założonego poziomu obsługi klienta
.
Metody analizy zapasów ABC, XYZ.
Metoda ABC (zasada Pareto) jest nazywana również zasadą 20/80.
Jak się okazuje jedynie 20% elementów decyduje w 80% o efektach danego zagadnienia. Według wskazań metody ABC ogół pozycji tworzących asortyment wykorzystywany w przedsiębiorstwie można podzielić na trzy klasy A, B, C. Kryterium podziału jest udział poszczególnych pozycji w łącznej wartości zużycia.
Grupa A – zapasy o najmniejszej liczbie pozycji asortymentowych i największym udziale w wartości wszystkich zapasów (ok. 80%),
Grupa C – zapasy o małym udziale w obrocie (5%-10%) i dużej liczbie pozycji asortymentowych,
Grupa B – pozostałe.
Analizę ABC można uzupełnić o analizę XYZ, w której kryterium podziału na grupy jest regularność zapotrzebowania na produkty i dokładność sporządzanych prognoz zapotrzebowania.
Grupa X – materiały o regularnym zapotrzebowaniu i wysokiej dokładności prognoz,
Grupa Z – niska regularność zużycia i mała dokładność prognoz,
Grupa Y – pozostałe.
Połączenie obu analiz daje macierz 9 kategorii towarów:
Dokładność prognozy
Wartościowość
A
B
C
X
Wysoki poziom wartości zużycia
Duża dokładność prognozy
Średni poziom wartości zużycia Duża dokładność prognozy
Niski poziom wartości zużycia Duża dokładność prognozy
Y
Średnia dokładność prognozy
Średni poziom wartości zużycia
Niski poziom wartości zużycia
Z
Mała dokładność prognozy
Grupa AX – towary o równomiernym zapotrzebowaniu i wysokim udziale w kosztach ogólnych zapasów – warto maksymalnie zmniejszyć zapas i przejść na dostawy w systemie just in time.
Grupa CZ – towary o niskiej wartości i małej przewidywalności – należy utrzymywać ich zapas.
Zamówienie
Realizacja zamówienia może być porównana do centralnego systemu nerwowego w organizmie ludzkim, uruchamiającego proces logistyczny i kierującego czynnościami podejmowanymi w celu usatysfakcjonowania składających zamówienia.
Części składowe procesu realizacji zamówienia mogą być rozbite na trzy grupy:
- elementy operacyjne, takie jak np. zredagowanie zamówienia i jego przesłanie czy przygotowanie kompletu dokumentów związanych z realizacją transakcji;
- elementy wymiany informacji jak np.: modyfikacja zamówienia, uzyskiwanie dodatkowych informacji, poprawianie błędów i zapytania dotyczące produktu;
elementy dotyczące kredytu i płatności, jak np.: sprawdzanie zdolności kredytowej czy procedura ustalania i inkasowania należności.
Dostawa.
Pojęcie dostawy łączy się zarówno (1) z jej terminem, jak i (2) z rozmiarem. Dlatego stopień trafności przewidywania musi obejmować obydwa te elementy.
Składowanie, magazynowanie.
Magazynowanie to zespół czynności związanych z:
- przyjmowaniem,
- przemieszczaniem,
- składowaniem,
- ochroną,
- kontrolą,
- kompletacją,
- ewidencją,
- wydawaniem,
dóbr materialnych w wyznaczonym do tego miejscu w określonych warunkach.
Podstawowe funkcje składów świadczone na rzecz użytkowników:
- utrzymywanie zapasów,
- konsolidacja ładunków,
- de konsolidacja ładunków,
- konfekcjonowanie.
Magazyn to jednostka organizacyjno – funkcjonalna, zajmująca się magazynowaniem (przechowywaniem) dóbr materialnych (zapasów) czasowo wyłączonych z użycia. Magazyn dysponuje wyodrębnioną na ten cel powierzchnią oraz środkami technicznymi przeznaczonymi do przechowywania i manipulacji zapasami i ich ochrony (infrastruktura magazynu).
Klasyfikacja magazynów
MAGAZYN JEDNOSTEK ŁADUNKOWYCH
podział wg kryteriów:
POSTACI ŁADUNKÓW
q Magazyny jednostek ładunkowych (kontenerowych, paletowych, skrzynkowych, itd.)
q Magazyny ładunków zbiornikowych (materiałów sypkich, ciekłych, gazów sprężonych, itd.)
PRZEZNACZENIA
q Magazyny przemysłowe (surowców, półfabrykatów, opakowań, narzędzi, wyrobów gotowych)
q Magazyny dystrybucyjne (handlowe, spedycyjne)
q Magazyny rezerw państwowych
WYMOGÓW SKŁADOWANIA
q Magazyny materiałów niebezpiecznych (łatwopalnych, wybuchowych, zakaźnych, itd.)
q Magazyny specjalne (bankowe i depozytowe, akt i dokumentów, szpitalne, wojskowe, itd.)
Struktura magazynu wynika z procesu magazynowania i obejmuje cztery fazy: przyjmowanie, składowanie, kompletację, wydanie. Dlatego w magazynie wyróżniamy s...
berlingo2008