Układy Czuciowe
AD.1 Wstęp
Wyróżnia się zasadniczo 2 rodzaje czucia: somatosensoryczne i zmysłowe. Czucie somatosensoryczne obejmuje lekki i głęboki dotyk, wibracje, ból i temp. Do czucie zmysłowego zalicza się smak węch wzrok słuch i równowagę. Wszystkie drogi somatosensoryczne rozpoczynają się na obwodzie receporatmi, ciało I neurony jest zawsze w zwoju rdzeniowym. Pozornie jednobiegunowe komórki tych zwojów wysyłają dendryty, które podłączane są do receptorów czucia oraz akson, który wstępuje do OUN. W tychże drogach skrzyżowaniu ulega zawsze II neuron w swej początkowej części. Drugi neuron kończy się zawsze w jądrze brzusznym tylnym wzgórza z tym że z obszaru n. rdzeniowych w części bocznej, a z obszaru nn. Czaszkowych w części przyśrodkowej. Ostatni III neuron rozpoczyna się w tym jądrze i kończy w ośrodkach kory – pole 3, 1, 2. Czucie powierzchowne (ból i temp.) krzyżuje się we wszystkich neuromerach, gdzie wytwarza spoidło białe. W czuciu głębokim skrzyżowanie jest tylko jedno – w rdzeniu przedłużonym – skrzyżowanie wstęg. Mechanoreceptory od lekkiego dotyku ciałko Merkela i Meissnera, czucie sensoryczne ciałka Ruffiniego, wibracje ciałka Pacciniego, a za czucie głębokie wrzeciona mięśniowe, a za ból i temp. Dendryty. Włókna nerowe dzieli się od 1 – 4 (1- najgrubsze). Czucie lekkie charakteryzują 3 pojęcia:
· Czucie dwupunktowe
· Stereognozja – rozpoznawanie przedmiotów po dotyku
· Grafostezja – pisanie bez patrzenia
AD 2 Droga czucia głębokiego
Ciało I neurytu znajduje się w zwoju rdzeniowym, akson I neuronu wstępuje do rdzenia kręgowego w sznura tylnego i tam leci do rdzenia przedłużonego gdzie kończy się w jądrze smukłym lub klinowatym.
II neuron nazywa się wstęga przyśrodkowa, która od razu ulega skrzyżowaniu w skrzyżowaniu wstęg i kończy się w jądrze brzusznym tylnym wzgórza.
III neuron dochodzi do ośrodków czuciowych. W sznurze tylnym w obrębie pęczka smukłego biegnie czucie z dolnej połowy ciała ( od pępka) a w pęczku klinowatym z górnej części ciała. We wstędze przyśrodkowej w obrębie rdzenia przedłużonego i mostu, czucie z kończyn górnych jest z tyłu, a w śródmózgowiu są przyśrodkowo. Włókna z kończyn dolnych najpierw z przodu, potem bocznie. Jeśli coś biegnie zawsze w to samo miejsce jest to lokalizacja somatotopowa.
AD3 Czucie powierzchowne
Wyróżnia się 2 rodzaje czucia szybkiego : szybkie i powolne. Czucie szybkie jest przewodzone przez włókna 1,2 i jest nowe filogenetycznie, w obrębie rdzenia kręgowego biegnie w sznurze bocznym . Czucie powolne jest stare filogenetycznie w rdz. Kręgowym biegnie w sznurze przednim . Temp. >50C jest odbierana jako ból.
Droga czucia szybkiego składa się z 3 neuronów. I neuron w zwoju rdzeniowym jest bardzo krótki, gdyż jego akson przebiega w korzeniu tylnym przez pęczek grzbietowo – boczny (oddziela sznur tylny od bocznego) Pęczek Wisscera ( łączy on poziomo te pęczki). I Akson kończy się w rogach tylnych.
Zaczynając się tam II neuron ulega skrzyżowaniu i dostaje się do sznura bocznego gdzie zakręca się o 90 0 , gdzie wstępuje do jądra brzusznego tylnego wzgórza – droga rdzeniowo – wzgórzowo boczna. Kończy ją w obrębie pnia mózgu wstęga rdzeniowa boczna.
III neuron do kory czuciowej.
AD 4 Czucie głębokie i powierzchowne główy
Pierwszy neuron czucia głębokiego i powierzchownego z obszaru głowy znajduje się w zwojach czuciowych nn. Czaszkowych – V, VII (zwój kolanka), IX, X (zwoje górne). Nerw V ma 3 jądra czuciowe – główne w moście, rdzeniowe w rdzeniu przedłużonym i części górnej rdzenia kręgowego, oraz w śródmózgowiu. To rdzeniowe jądro to jakby kontynuacja rogu tylnego. W jądrze rdzeniowym można wyróżnić część górną, środkową i dolną. Jądro czuciowe główne jest związane z czuciem głębokim głowy, a część dolna pasma rdzeniowego przewodzi czucie powierzchowne. I neuron w zwoju Gassera – jest on I dla obu rodzajów czucia.
W czuciu głębokim II neuron rozpoczyna się tylko w jądrze głównym i ulega skrzyżowaniu. Biegnie jako droga trójdzielno – wzgórzowa. W czuciu powierzchownym II neuron rozpoczyna się w części dolnej pasma rdzeniowego i krzyżuje się w części dolnej rdzenia przedłużonego, współtworząc drogę trójdzielno wzgórzową. Oba te jądra kończą się w jądrze brzusznym tylno – przyśrodkowym wzgórza.
Czucie powierzchowne i dotyk n. VII, IX, X zaczyna się w zwojach tych nerwów, lecz potem biegnie do jądra pasma rdzeniowego. Dalej biegną jako droga trójdzielno – wzgórzowa. Jest to wstęga trójdzielna.
AD 5 Połowiczne przecięcie rdzenia
Przy połowicznym przecięciu rdzenia po stronie prawej na wysokości pępka – zespół Browna – Sequarda:
· Niedowład spastyczny P
· Wąski pas porażeń na poziomie pępka
· Brak czucia głębokiego P
· Brak czucia powierzchownego L
Przewodnictwo bólu powolnego jest stare filogenetyczne i biegnie włóknami 3. I i II neuron biegnie jak ból szybki, tyle że w sznurze tylnym – droga rdzeniowo – wzgórzowa przednia, biegnie przyśrodkowo od szybkiego. II neuron do wzgórza, III do układu limbicznego. Na ból powolny ogromny wpływ mają istota szara, jądro wielkie (???) są podatne na opiaty
AD 6 Droga Smakowa
Ageusja zniesienie smaku. I neuron dróg smakowych jest różny stosownie do poszczególnych brodawek smakowych – grzybowate ( VII zwój kolanka), liściaste i okolone (zwój górny n. IX + mała część zwój górny n.X). Aksony _ neuronu zstępują do pnia mózgu wytwarzając pasmo samotne kończące się jądrem pasma samotnego. Jest to ciało II neuronu. Drugi neuron ulega skrzyżowaniu i kończy się w jądrze brzusznym tylno – przyśrodkowym wzgórza. III neuron kończy się w polu smakowym 43.
AD 7 Droga Węchowa (brak – Anosmia)
Droga węchowa jest stara filogenetycznie i nie przebiega jako jedyna z dróg przez wzgórze i korę.
Ciało I neuronu to komórki nerwowo – czuciowe węchowe tworzące pasmo węchowe (głównie aksony, ale jest też jądro węchowe przednie) Pasmo węchowe rozdziela się na 2 prążki węchowe – przyśrodkowy i boczny, które ograniczają trójkąt węchowy z istotą dziurkowaną przednią. Prążek węchowy przyśrodkowy pogrąża się w mózgowie i tam kieruje się drugostronnie. Prążek boczny jest ważniejszy, gdyż kończy się na haku hipokampa pole 34. Hak hipokampa to wybrzuszenie ciała migdałowatego i rzutuje ono przez wzgóre do jądra brzusznego wzgórza (j. grzbietowe przyśrodkowe) a ono nadaje do zakrętów oczodołowych, co jest ważne dla rozróżniania i identyfikacji zapachów. W zakrętach oczodołowych jest ośrodek integrujący węch ze smakiem. Tracenie węchu może świadczyć o guzie.
AD 8 Droga Wzrokowa
Jest ona 4 neuronowa. Całe dwa neurony i część III są w siatkówce ( warstwa 4, 6 i 8). Wypustki komórek zwojowych (III neuron) biegną jako nerw wzrokowy ( II) później jako skrzyżowanie wzrokowe, a potem jako pasma wzrokowe. W skrzyżowaniu krzyżuje się 60% z donosowych połówek siatkówki.
III neuron kończy się kończy się w ciele kolankowatym bocznym, który jest podkorowym ośrodkiem wzroku (6 warstw). Najbardziej głębokie są wielkokomórkowe odpowiadające za lokalizację obiektu, 4 powierzchowne warstwy są drobnokomórkowe i odpowiadają za kształt i kolor widzenia obiektu,
IV neuron tworzy promienistość wzrokową, kończąc się w obrębie kory wzrokowej. Droga ta przebiega wytwarzając kolano skroniowe (pętla Mayera??) przed rogiem dolnym komory bocznej, a potem kolano potyliczne.
Światło działając na jedną gałkę oczną powoduje odruch bezpośredni i konsensualny obu źrenic. Ramię tego odruch zaczyna się w siatkówce i biegnie jako niewzrokowe do wzgórka górnego, dalej do ośrodka odruchu na światło znajdującego się blisko jąder n. III. Ramię odśrodkowe to droga z j. Westphala – Edingera do zwieraczy źrenicy. Rozszerzenie źrenicy zapoczątkowują włókna parasympatyczne podwzgórza, pobudzające ośrodek rzęskowy rdzenia kręgowego (C8 – Th2) dalej splotami do oka. W odpowiedzi na akomodację dochodzi do rozluźnienia źrenicy, uwypuklenia soczewki, zbierności gałek ocznych. Ramię dośrodkowe zaczyna się w ośrodkach wzrokowych kory i dochodzi do ośrodka akomodacji w pobliżu j. Westphala – Edingera. N. III – włókna ruchowe i parasympatyczne.
AD 9 Droga Słuchowa
Droga ta jest co najmniej 4-neuronowa, ale może mieć taż 6, 7 neuronów.
Ciało I jest w zwoju spiralnym wrzecionka, skąd aksony wyznaczają nerw ślimakowy, który, w kącie mostowo – móżdżkowym wstępuje do jąder ślimaka brzusznego i grzbietowego.
W tychże dwóch jądrach rozpoczyna się II neuron, który przechodzi trojako wytwarzając 3 prążki słuchowe brzuszny, pośredni i grzbietowy. Prążki te ulegają skrzyżowaniu, prążek brzuszny jako najgrubszy wytwarza ciało czworoboczne, a najsłabszy prążek grzbietowy wytwarza prążki rdzenne komory czwartej, po przejściu na drugą stronę pęczki zaginają się do góry tworząc wstęgę boczną, kończącą się we wzgórku dolnym blaszki pokrywy.
III neuron biegnie ze wzgórka przez ramię dolne do ciała kolankowatego przyśrodkowego, które jest podkorowym ośrodkiem słuchu, które wysyła promienistość słuchową do zakrętów skroniowych poprzecznych (41, 42). Na przebiegu drogi słuchowej w ciele czworobocznym występują jądra ciała czworobocznego i jądro oliwki górnej. W obrębie wstęgi bocznej też jest jądro. Wyżej wymienione jądra przyjmują impulsy z obu narządów Cortiego. Jądra te mają znaczni w lokalizacji przestrzennej dźwięku.
medyczne_materialy