Birger_Vikstróm-Złote_czasy.pdf

BIRGER VIKSTRÖM

złote czasy

Jesienią tysiąc dziewięćset czterdziestego czwartego

Toku wybrałem się z zakopanej w torfowiskach dziury,

w Smålandii do Göteborga. Słyszałem, że to piękne miasto,

wiedziałem, że jest to drugie co do wielkości miasto

w Szwecji. Uważałem więc, że zwiedzenie go warte jest

zachodu. Miałem sporo pieniędzy i dopóki ich starczyło,

dopóty Göteborg był przyjemny i przyjazny. Gdy skoń-

czyły się pieniądze, bruk pod stopami stwardniał, a od

Morza Północnego nadciągnął deszcz. Zacząłem źle się

czuć w Göteborgu. Pomyślałem, że śmierć głodowa jest

śmiercią nieprzyjemną, i poszedłem do urzędu pracy, by

postarać się o jakąś robotę.

W urzędzie pracy udałem się do wydziału leśnego.

W poczekalni stwierdziłem, że poszukujący pracy mają do

wyboru dwoje drzwi...

Na jednych był napis: „Wydział wykwalifikowanych

drwali" — na drugich zaś: „Wydział kursów przygotowaw-

czych dla drwali".

Widziałem, że ten i ów samotny nieborak znika

w drzwiach przeznaczonych dla wykwalifikowanych drwa-

li, większość interesantów wchodziła jednak przez drzwi

prowadzące do wydziału kursów.

Przyłączyłem się do tych mniej licznych — wszedłem

przez drzwi dla wykwalifikowanych. Wyrosłem przecież

w kamienistej wiosce w Norrlandii, gdzie mir w groma-

dzie zależny był od tego, ile drzew kto potrafił zwalić

w ciągu dnia. Nie bez kozery więc uważałem się za wy-

kwalifikowanego robotnika leśnego.

Roboty było dość. Roboty było aż za dużo. Spółki leśne

i prywatni właściciele, wszyscy wniebogłosy wołali o drwa-

li. Gdy się już jednak upewniłem, że wszędzie, w całym

kraju, Hrzewa czekają na drwali, wywiązał się między

człowiekiem siedzącym za biurkiem a mną żałosny dialog.

Urzędnik pytał, a ja odpowiadałem:

— Macie pościel?

— Nie.

— Macie narzędzia i garnki?

— Nie.

— Macie pieniądze?

— Nie.

Starczy. Pytania urzędnika w pełni odsłoniły przede

mną głębię mojej nędzy. Wyszedłem z biura przygnębiony.

W poczekalni usiadłem na ławce, by przemyśleć mą sytu-

ację. Sprawy nie wyglądały zbyt różowo. Znajdowałem

się w bezlitosnym, smaganym przez deszcz mieście, bez

mieszkania, bez pieniędzy, bez pościeli i bez narzędzi.

Snując smętne marzenia o jedzeniu i pieniądzach, bąkną-

łem — ot, aby coś powiedzieć — do bezrobotnego, który

siedział obok mnie:

— Te kursy dla drwali, co to właściwie takiego?

Po chwili wiedziałem już wszystko o kursach dla

drwali. A potem wszedłem — już bez wahania — do biura

kursów i oddałem tam kartę z pośrednictwa pracy, w której

określono mnie jako robotnika niewykwalifikowanego.

— Czy pracowaliście już kiedyś jako drwal? — za-

pytał człowiek zza biurka. Odpowiedziałem, że nie, i sprawa

załatwiona. Przyłączyłem się do gromady kanciarzy, od

których już i beze mnie aż się roiło w społeczeństwie,

i przyszłość miałem zapewnioną. W niespełna dziesięć

minut otrzymałem bilet kolejowy do Dalarny i wszelkie

informacje mogące mi ułatwić dotarcie do miejsca prze-

znaczenia. Załatwiono mnie doprawdy wspaniale, czułem

dużą wdzięczność dla mądrych ludzi, którzy zorganizo-

wali te kursy. Jedynym warunkiem otrzymania zatrudnie-

nia i pieniędzy na drogę była całkowita niewiedza, jak się

wykonuje robotę, do której się zgłosiłem. Taki warunek

zawsze łatwo spełnić.

Wieczorem tegoż dnia wyruszyłem w drogę. Na drugi

dzień byłem już na miejscu, w baraku, gdzie instruktor

wpisał mnie na listę. To on miał zrobić ze mnie drwala,

on też przywitał mnie i wydał mi narzędzia, a ja słucha-

łem uważnie, jak to robi człowiek, który chce się czegoś

nauczyć. Na ogół byłem zadowolony z wszystkiego.

Istniały może powody do utyskiwania na jakość narzędzi:

piła miała staromodne i niezgrabne wygięcie, a siekiera

była za ciężka. Ale cóż, darowanemu koniowi nie zagląda

się w zęby. Po tygodniowym pobycie w baraku zrozumia-

łem wiele spraw, przedtem dla mnie niejasnych. Po dwóch

tygodniach należałem już prawie do weteranów kursu.

W tym okresie pięciu ludzi skończyło kurs i zostało zastą-

pionych przez pięciu nowicjuszy. Weteranów, takich, któ-

rzy przebywali w baraku dłużej niż ja, było czterech:

Anders, dziwny, milczący osobnik, który nie miał wobec

życia większych wymagań, jeśli ilość białego pieprzu

i musztardy przy posiłkach była wystarczająca, Sven,

młody chłopak z Göteborga, który mimo młodego wieku

zrozumiał mądrość słów ewangelisty, że wszystko jest

w końcu tylko uganianiem za wiatrem. Toteż nie uganiał

ani za wiatrem, ani za drzewami w lesie. Był leniwy.

„Chochlą" nazywano trzeciego weterana. Nigdy nie do-

wiedziałem się, jak brzmi jego prawdziwe nazwisko.

Mówiono na niego „Chochla" i tyle. Był wielki, barczysty,

miał końskie zęby, może tylko odrobinę bielsze niż u konia.

Ze Svenem łączyło go lenistwo, a napomnienia instruk-

torów przyjmował z niewzruszonym spokojem. Czwartym

weteranem był eks-włóczęga, mówił, że nazywa się Nilsson.

Żył w baraku najdłużej, chyba ze dwa miesiące — co im-

ponowało mi tym więcej, im lepiej poznawałem tok szkole-

nia drwali.

— Jestem już za stary na tułaczkę — mawiał Nilsson,

jak gdyby usprawiedliwiając się, że tak długo mieszka

w baraku. Co wieczór opowiadał jakiś epizod ze swego

włóczęgowskiego życia, czasem aż się dziwiłem, ileż or»

zdążył przeżyć w ciągu swoich sześćdziesięciu lat. Może

trochę zmyślał, by nam dostarczyć rozrywki. W lesie nie

dokonywał żadnych bohaterskich wyczynów. Rąbał tyle,

by mu starczyło na strawę i tytoń. W ten sposób codziennie

wyrabiał on dwie korony z groszami, które państwo płaciło

jako zasiłek przeszkoleniowy. Był to stary tramp, włó-

częga, a teraz, gdy w kraju zabrakło drzewa na opał,

państwo uznało nagle za stosowne uczyć go rąbania lasu.

Moim zdaniem w stosunku do tego dziadka popełniono

błąd. Stał już nad grobem, a tu nagle: ucz się zawodu —

przed ostatecznym opuszczeniem ziemskich pieleszy i uda-

niem się na szlak niebiańskiej włóczęgi.

Ci czterej byli weteranami kursu, ja zostałem piątym.

Przybierałem na wadze i dobrze się miałem. Nie rąbałem

dużo, a w każdym razie nie tyle, by można mnie było

uznać za wykwalifikowanego drwala. Instruktor, odbywa-

jąc swe codzienne obchody, próbował oczywiście dopomóc

mi, jak i wszystkim innym, w osiągnięciu lepszych re-

zultatów, pokazywał różne finezyjne sztuczki drwalskiej

roboty. Ale instrukcje te nie prowadziły jakoś do przy-

spieszenia tempa naszej pracy. Pewnego dnia zaskoczył

nas leśniczy, przyszedł skradając się między drzewami,

był wyraźnie niezadowolony, nie mógł jednak nic powie-

dzieć, wszyscy przecież uczyliśmy się dopiero swej pracy.

Na brak zapału wpływał także rodzaj lasu, w którym

kazano nam pracować. Wysoka i pozbawiona gałęzi sosna

to coś wspaniałego, gdy się takie drzewjj zobaczy ostemplo-

wane, nabiera się ochoty do rąbania. Ale świerk złożony

z samych tylko gałęzi, nie mający wcale pnia, nie może

uradować duszy żadnego drwala. A na naszym wyrębie

ostemplowanych było kilka lichych świerczków, jakaś

nędzna, zahamowana w rozwoju sosenka, tu i ówdzie

jakaś brzózka i więcej nic. Macherzy ze spółki leśnej

wykalkulowali, że trzeba nas, którzy i tak w pewnej mie-

rze utrzymywani byliśmy przez państwo, wykorzystać do

oczyszczenia ich lasu z wszelkich nieudanych płodów

natury. W wyniku tego z dnia na dzień lepiej opanowywa-

liśmy sztukę lenistwa, a ilość zrąbanych kubików rosła

bardzo powoli.

Jedyną rzeczą, która przedstawiała się rzeczywiście

wzorowo, było wypełnianie blankietów i formularzy. Nasz

instruktor pisał swoje raporty z energią rozpaczy. Co

tydzień wpisywał nowe nazwiska, lecz kubików drzewa

jakoś nie przybywało. Instruktor nie cierpiał tych ciągłych

raportów. Był to człowiek praktyczny, a nie z tych za-

kutych biurokratów, lubujących się w papierkach. Chciał

pewnie mieć więcej zrąbanego drzewa, a mniej raportów

do pisania. Był przy tym trochę naiwny: spodziewał się

całkiem serio, że prędzej czy później pojawi się w naszym

baraku prawdziwy'zuch, drwal, który skrzętnie zmieniać

będzie nędzne świerczki spółki leśnej w kubiki gotowego

drzewa — wiele kubików dziennie, a przez tydzień jeszcze

więcej. Jednak każdy zjawiający się w baraku nowy przy-

bysz stawał się dla naszego instruktora nowym rozczaro-

waniem.

Było nas zatem pięciu weteranów w baraku, i instruk-

tor zaczął już nas uważać za stały inwentarz. Na kursie

trzymała nas właściwie najbardziej wygoda. Nie mieliśmy

tyle energii i ambicji co ci bezrobotni blacharze i szewcy,

którzy przychodzili do baraku, by po kilku zaledwie dniach

odjechać z powrotem. Podróże są uciążliwe. Nie tęskniliśmy

do podróży, bez żalu pozwalaliśmy upływać dniom — włas-

na prycza, jedzenie, w baraku ciepło... Może zostalibyśmy

na kursie aż do końca jego trwania, gdyby pewnego dnia

Sven nie złamał piły. Pracował wtedy przy ścinaniu

jakiegoś opornego świerka, w pasji za mocno pchnął piłę

do przodu, aż klinga pękła. Zebrał narzędzia i prze-

chodząc koło nas powiedział:

— Idziemy do domu...

Była dopiero druga po południu, ale poszedłem do

domu. Tak samo zrobili „Chochla" i Nilsson. Jakby kie-

rowani jakimś cichym porozumieniem, wszyscy zabraliśmy

z sobą narzędzia. Nim doszliśmy do baraku, ustalone

zostało, że jedziemy. Na pewno można znaleźć gdzie indziej

lepszą robotę. Nie ma wątpliwości! Sven mówił, że kursy

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: