Pamięci Jana Nowaka.pdf

Pamięci Jana Nowaka-Jeziorańskiemu w hołdzie

DAR ŻYCIA DLA RZECZPOSPOLITEJ

JAN NOWAK-JEZIORAŃSKI (1913-2005)

ANDRZEJ M. KOBOS

O Janie Nowaku-Jeziorańskim można powiedzieć, że Polskę nosił, miał w sobie. Polska była

Jego życiem. Wolna Polska.

Po ucieczce z niewoli niemieckiej w 1939 r., podczas okupacji niemieckiej najpierw działał w

antyniemieckiej propagandowej Akcji N, potem jako kurier Armii Krajowej dwukrotnie

"wyniósł" Polskę Walczącą w wolny, też walczący świat. Pierwszą, dramatyczną podróż

kurierską do Wielkiej Brytanii odbył w roku 1943 przez Szwecję.

Naczelny Wódz RP Gen. Kazimierz Sosnkowski

Dekoruje Jana Nowaka Orderem Wojennym Virtuti Militari, 1944.

(www.swp.org.pl)

W lipcu 1944 wrócił do Polski brytyjskim samolotem, który przyleciał po zdobytą przez AK

niemiecką rakietę V1. Powstanie Warszawskie przeżył w Warszawie, a po upadku Powstania,

z żoną Jadwigą-"Gretą" wywiózł w grudniu 1944 pociągiem z Polski przez Niemcy do

Szwajcarii a stamtąd do Anglii pierwsze oficjalne raporty Podziemia o Powstaniu. Tę część

swego życia opisał potem w swoich wspomnieniach zatytułowanych Kurier z Warszawy

(Odnowa, Londyn 1978).

Jan Nowak (z prawej) na jednym z lotnisk wojskowych,

prawdopodobnie pprzed odlotem do Polski, wiosna 1944.

(www.swp.org.pl)

Po wojnie, gdy Polską zawładnął powolny Sowietom komunistyczny, dyktatorski reżim, o

wolną Polskę Jan Nowak walczył z oddali – niezwykle skutecznie w eterze przy pomocy fal

Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. Przez ponad dwadzieścia dalszych lat zabiegał o

interesy wolnej Polski w centrum potęgi wolnego świata – w Waszyngtonie.

Do wolnej Polski wrócił na stałe po 47 latach, wiosną 2002, i w wolnej Polsce umarł.

Otrzymał był dar życia nie tylko dobrego, ale niezłomnego i rozumnego, bez reszty

poświęconego Rzeczpospolitej, Jej – naszemu wspólnemu dobru. Służenie Polsce było

dobrowolnie przyjętą misją Jego długiego życia i tę misję zakończył w Warszawie w nocy

20/21 stycznia 2005.

Jeżeli kpt. Jan Nowak, VM, meldował niedawno swoje przybycie Najwyższemu, zapewne, z

pełną wiarygodnością powiedział: "Mission accomplished" – "Misja spełniona".

A wśród nas, pozostałych tutaj, trafne podsumowanie jego misji w imieniu Rzeczypospolitej

wypowiedział 26 stycznia 2005 w Katedrze Warszawskiej Prezydent RP Aleksander

Kwaśniewski:

"Jan Nowak Jeziorański był człowiekiem, który w każdych warunkach pełnił służbę.

Obywatelem, który daje świadectwo i rozpala w ludziach nadzieję. Polska była jego obsesją.

Polska była jego wielkim marzeniem i codziennym wyzwaniem. W ogromnym stopniu to

właśnie jemu zawdzięczamy naszą dzisiejszą wolność, niepodległość i bezpieczeństwo".

* * *

Wśród szeregu wybitnych ludzi, z którymi dane mi było zetknąć się osobiście i bliżej przez

pewien okres czasu był Jan Nowak-Jeziorański. (Jego rodowe nazwisko Zdzisław Jeziorański

pojawiło się publicznie dopiero stosunkowo niewiele lat temu.)

Moje kontakty i pewna współpraca przez prawie dziesięć lat i, śmiem powiedzieć, przyjaźń z

Janem Nowakiem-Jeziorańskim były jednym z najwartościowszych wydarzeń mojego życia.

Poniżej spróbuję w skrócie spisać moje dalsze i bliższe z Nim spotkania. Będzie to

wspomnieniowy zapis, niezupełnie chronologiczny, z dygresjami i opisami tła niektórych

naszych kontaktów.

Dla mnie osobiście jest swoistym i dobrym zrządzeniem losu, że to moje wspomnienie o Janie

Nowaku-Jeziorańskim zacząłem pisać w Polsce, w tak moim Krakowie. Przed wyjazdem w

styczniu 2005 ze Szwecji do Polski, planowałem odwiedzić w Warszawie ciężko chorego

Pana Jana. Już nie zdążyłem...

Głos Wolnej Polski

Jan Nowak wygłasza pierwsze przemówienie do Kraju

w audycji inauguracyjnej Głosu Wolnej Polski RWE 3 maja 1952 r.

( Wojna w eterze )

Jan Nowak-Jeziorański, a raczej po prostu Jan Nowak, był człowiekiem, którego głos po raz

pierwszy usłyszałem przez Radio Wolna Europa – Głos Wolnej Polski w roku 1953.

Niespełna 10-letniego chłopaka, mój Ojciec uznał mnie już za tak rozsądnego, że pozwolił mi

słuchać razem z nim Głosu Wolnej Polski, którego dyrektorem był Jan Nowak. Choć

niemiłosiernie zagłuszana, Wolna Europa była jednak słyszalna w naszym przedwojennym

szwedzkim aparacie radiowym Electric , oczywiście lampowym. Najpierw wysyłał mnie

Ojciec na zewnątrz, pod okna naszego domu na Iwańskiego 24 w Wadowicach, bym

sprawdził, czy na ulicy nie słychać, czego on słucha przez radio.

Treści tamtych audycji oczywiście już nie pamiętam, lecz dobrze pamiętam zapowiedzi

spikera: "Teraz do naszych słuchaczy przemówi dyrektor naszej rozgłośni Jan Nowak" – i

Jego raczej niski i lekko chrypliwy głos, który bezpośrednio miałem usłyszeć dopiero w roku

1992. Pamiętam np., że co roku Jan Nowak wygłaszał swego rodzaju noworoczne orędzie do

słuchaczy.

I tak słuchałem Głosu Wolnej Polski Radia Wolna Europa przez cały okres szkolny i

gimnazjalny, rzadko tylko zagłuszanego zupełnie skutecznie. Pamiętam audycje RWE w roku

1955, w jakiś czas po ucieczce wysokiego dygnitarza UB Józefa Światły, potem audycje o

powstaniu w Poznaniu w czerwcu 1956 oraz w okresie Października 1956, nawołujące

Polaków do umiaru. Potem, audycje RWE w okresie gomułkowskim i odejścia Gomułki od

haseł Październikowych broniące Październikowych zdobyczy a w kilka lat później

informujące o pierwszych inicjatywach opozycyjnych w komunistycznej Polsce.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: