NR ID : b00078 Tytu� : Ksi�gi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego Autor : Adam Mickiewicz Ksi�gi narodu polskiego OD POCZ�TKU �WIATA A� DO UM�CZENIA NARODU POLSKIEGO Na pocz�tku by�a wiara w jednego BOGA, i by�a Wolno�� na �wiecie. I nie by�o praw, tylko wola BOGA, i nie by�o pan�w i niewolnik�w, tylko patriarchowie i dzieci ich. Ale potem ludzie wyrzekli si� BOGA jednego i naczynili sobie ba�wan�w, i k�aniali si� im, i zabijali na ich cze�� krwawe. ofiary, i wojowali za cze�� swoich ba�wan�w. Przeto B�G zes�a� na ba�wochwalc�w najwi�ksz� kar�, to jest niewol�. I sta�a si� po�owa ludzi niewolnic� drugiej po�owy, chocia� wszyscy pochodzili od jednego Ojca. Bo wyrzekli si� tego pochodzenia i wymy�lili sobie r�nych ojc�w; jeden rzek�, i� pochodzi od ziemi, a drugi od morza, a inni od innych. A gdy tak wojuj�c, jedni drugich brali w niewol�, wpadli wszyscy razem w niewol� Imperatora Rzymskiego. Imperator Rzymski nazwa� siebie BOGIEM i og�osi�, �e nie ma na �wiecie innego prawa, tylko jego wola; co on pochwali, to b�dzie nazywa� si� cnot�, a co on zgani, to b�dzie nazywa� si� zbrodni�. I znale�li si� Filozofowie, kt�rzy dowodzili, i� Imperator, tak czyni�c, dobrze czyni. A Imperator Rzymski nie mia� ani pod sob�, ani nad sob� nic takiego, co by szanowa�. I ziemia ca�a sta�a si� niewolnic�, a nie by�o takiej niewoli nigdy na �wiecie, ani przedtem, ani potem; opr�cz w Rosji za dni naszych. Bo i u Turk�w Su�tan musi szanowa� prawo Mahometa, ani mo�e go sam wyk�ada�, ale s� na to ksi�a tureccy. W Rosji za� Imperator jest g�ow� wiary, i w co ka�e wierzy�, w to wierzy� musz�. I sta�o si�, i� gdy niewola wzmocni�a si� na �wiecie, nast�pi�o przesilenie jej; jako przesilenie nocy w noc najd�u�sz� i najciemniejsz�, tak przesilenie niewoli w czasie niewolnictwa rzymskiego. W on czas przyszed� na ziemi� syn Bo�y, JEZUS CHRYSTUS. nauczaj�c ludzi, i� wszyscy s� braci� rodzon�, dzie�mi jednego BOGA. I �e ten jest wi�kszy mi�dzy lud�mi; kto im s�u�y i kto po�wi�ca siebie dla dobra ich. A im kto lepszy, tym wi�cej po�wi�ci� powinien. A CHRYSTUS, b�d�c najlepszym, mia� dla nich krew po�wi�ci� m�k� najbole�niejsz�. Wi�c uczy� CHRYSTUS, �e nie jest szanowna na ziemi ani m�dro�� ludzka, ani urz�d, ani bogactwo, ani korona, ale jedne tylko jest szanowne po�wi�cenie si� dla dobra ludzi. I kto po�wi�ca siebie dla drugich, znajdzie m�dro�� i bogactwo, i koron� na ziemi, w niebie i na ka�dym miejscu. A kto po�wi�ca drugich dla siebie, aby mia� m�dro�� i urz�d, i bogactwo, znajdzie g�upstwo i n�dz�, i pot�pienie na ziemi, w piekle i na ka�dym miejscu. I rzek� na koniec CHRYSTUS: Kto p�jdzie za mn�, zbawion b�dzie, bo JA JESTEM PRAWD� I SPRAWIEDLIWO�CI�. A gdy tak naucza� CHRYSTUS, przel�kli si� s�dziowie, kt�rzy s�dzili w imi� Imperatora Rzymskiego; i rzekli: Wyp�dzili�my z ziemi sprawiedliwo��, a oto powraca; zabijmy j� i zagrzebajmy w ziemi�. Um�czyli tedy naj�wi�tszego i najniewinniejszego z ludzi, z�o�yli w grobie i wykrzykn�li: Nie ma ju� sprawiedliwo�ci i prawdy na ziemi, a kt� teraz powstanie przeciwko Imperatorowi Rzymskiemu. Ale wykrzykn�li g�upio, bo nie wiedzieli, i� pope�niwszy zbrodni� najwi�ksz�, ju� dope�nili miary nieprawo�ci swych; i sko�czy�a si� pot�ga ich wtenczas, kiedy najwi�cej cieszyli si�. BO CHRYSTUS zmartwychwsta� i wyp�dziwszy Imperator�w zatkn�� krzy� sw�j na stolicy ich; a wtenczas panowie uwolnili niewolnik�w swoich i poznali w nich braci, a kr�lowie, pomazani w imi� BOGA, uznali nad sob� prawo Bo�e, i wr�ci�a na ziemi� sprawiedliwo��. A wszystkie narody, kt�re uwierzy�y, czy to Niemcy, czy W�ochy, czy Francuzi, czy Polacy, uwa�ali siebie za jeden nar�d, i nazwano ten nar�d Chrze�cija�stwem. I kr�lowie r�nych narod�w uwa�ali si� za braci, i szli pod jednym znakiem krzy�a. A kto by� cz�owiekiem rycerskim, ten jecha� wojowa� pogany w Azji, aby Chrze�cijany azjatyckie obroni� i gr�b Zbawiciela odzyska�. I nazywano t� wojn� w Azji wojn� krzy�ow�. A chocia� Chrze�cijanie wojowali nie dla s�awy ani dla zdobycia ziem, ani dla bogactw, ale dla oswobodzenia Ziemi �wi�tej, przecie� B�G nagrodzi� im za t� wojn� s�aw�, ziemiami i bogactwami, i m�dro�ci�. I Europa o�wieca�a si�, urz�dza�a si� i bogaci�a si�. I nagrodzi� j� B�G za to, �e zrobi�a po�wi�cenie si� dla dobra drugich. I Wolno�� w Europie rozszerza�a si� powoli, ale ci�gle i porz�dnie, od kr�l�w sz�a Wolno�� do pan�w wielkich, a ci, b�d�c wolnymi, rozlewali Wolno�� na szlacht�, a ze szlachty sz�a Wolno�� na miasta, i wkr�tce mia�a znij�� na lud, i ca�e, Chrze�cija�stwo mia�o by� wolne, a wszyscy Chrze�cijanie, jak bracia, r�wni sobie. Ale kr�lowie zepsuli wszystko. Bo kr�lowie stali si� �li i szatan wst�pi� w nich, i rzekli w sercach swych: Patrzmy, oto narody przychodz� do rozumu i do dostatk�w, i �yj� uczciwie, �e ich kara� nie mo�emy, i miecz rdzewieje w r�kach naszych, a narody przychodz� do Wolno�ci, i w�adza nasza s�abieje, a skoro dojrzej� i ca�kiem wolne b�d�, w�adza nasza ustanie. A kr�lowie tak my�l�c, my�lili g�upio, bo je�li kr�lowie s� ojcami narod�w, tedy narody, jako dzieci, dorastaj�c wychodz� spod r�zgi i opieki. A przecie� je�li ojcowie dobrzy s�, dzieci doros�e i zupe�nie wolne nie wyrzekaj� si� ojc�w swych, owszem, s�dziwszych jeszcze wi�cej szanuj� i kochaj�. Ale kr�lowie chcieli by� jako ojcowie dzicy w lasach mieszkaj�cy, kt�rzy dzieci swe zaprz�gaj� do woz�w jako zwierz�ta i przedaj� kupcom za niewolniki. Rzekli wi�c kr�lowie: Starajmy si�, aby narody zawsze by�y g�upie, a .tak nie poznaj� si� swoich; i �eby si� k��ci�y z sob�, a tak nie po��cz� si� z sob� przeciwko nam. Zawo�ali tedy do ludzi rycerskich: Po co macie chodzi� do Ziemi �wi�tej, daleko jest; bijcie si� lepiej jedni z drugimi. A Filozofowie dowodzili zaraz, i� g�upstwem jest wojowa� za wiar�. Kr�lowie tedy, wyrzek�szy si� CHRYSTUSA, porobili nowe bogi, ba�wany, i postawili je przed obliczem narod�w, i kazali im k�ania� si� i bi� si� za nie. I tak zrobili kr�lowie dla Francuz�w ba�wana, i nazwali go Honor, a by� to ten sam ba�wan, kt�ry za czas�w poga�skich nazywa� si� cielcem z�otym. Za� Hiszpanom zrobi� kr�l ba�wana, kt�rego nazwa� Preponderencj� polityczn� albo Influencj� polityczn�, czyli moc� i w�adz�, a by� to ten sam ba�wan, kt�ry Asyryjczykowie czcili pod imieniem Baala, a Filistynowie pod imieniem Dagona, a Rzymianie pod imieniem Jowisza. A za� Anglikom zrobi� kr�l ba�wana, kt�rego nazwa� Panowaniem na morzu i Handlem, a by� to ten sam ba�wan, kt�ry si� nazywa� dawniej Mamonem. A za� Niemcom zrobiono ba�wana, kt�ry si� nazywaj Brodsinn, czyli Dobrybyt, a by� to ten sam ba�wan, kt�ry si� nazywa� dawniej Molochem i Komusem. I k�ania�y si� ludy ba�wanom swoim. I rzek� kr�l Francuzom: Powsta�cie, a bijcie si� za Honor. Powstali wi�c i bili si� lat pi��set. A kr�l angielski rzek�: Powsta�cie, a bijcie si� za Mamona. Powstali wi�c i bili si� przez lat pi��set. A inne te� narody bi�y si�, ka�dy za ba�wana swego. I zapomnia�y narody, i� od jednego pochodz� Ojca, i rzek� Anglik: Ojcem moim jest okr�t; a matk� moj� para. Francuz za� rzek�: Ojcem moim jest l�d, a matk� moj� bursa. A Niemiec rzek�: Ojcem moim jest warsztat, a matk� moj� knajpa. I ci� sami ludzie, kt�rzy m�wili, ii g�upstwem jest bi� si� za wiar� przeciwko poganom, ci� sami ludzie bili si� za kawa� papieru nazwanego traktatem, bili si� o port, o miasto, jako ch�opi, kt�rzy bij� si� tykami o granice ziemi, kt�rej nie posiadaj�, a kt�r� ich panowie posiadaj�. I ci� sami ludzie, kt�rzy m�wili, i� g�upstwem jest i�� w dalekie kraje na obron� bli�nich, ci� sami ludzie p�ywali za morze z rozkazu kr�l�w i bili si� o faktori�, o w�r bawe�ny i o w�r pieprzu. I kr�lowie przedawali ich za pieni�dze w kraj zamorski. I psu�y si� narody, tak �e spomi�dzy Niemc�w i W�och�w, i Francuz�w, i Hiszpan�w, jeden tylko znalaz� si� cz�owiek chrze�cijanin, m�drzec i rycerz. By� rodem z Genui. Ten namawia�, aby zaprzestano wojowa� w domu, a raczej odzyskano gr�b Pa�ski i Azj�, kt�ra sta�a si� stepem, a mog�a by� krajem ludnym i pi�knym w r�ku chrze�cija�skich. Ale wszyscy �mieli si� z owego Genue�czyka i rzekli: �ni mu si�, i g�upi jest. Wi�c �w cz�owiek pobo�ny pojecha� sam na woje, a �e by� sam i ubogi, wi�c chcia� naprz�d odkry� kraje, gdzie si� z�oto rodzi: i stamt�d nabrawszy bogactwa, wojsko naj�� i Ziemi� �wi�t� odzyska�. Ale wszyscy s�ysz�c to krzykn�li: Szalony jest. Wszak�e B�G widzia� dobre ch�ci jego i pob�ogos�awi� mu; i �w cz�owiek odkry� Ameryk�, kt�ra sta�a si� ziemi� wolno�ci, ziemi� �wi�t�. Nazywa� si� �w cz�owiek Krzysztof Kolumb, i by� ostatnim rycerzem krzy�owym w Europie, i ostatni, kt�ry przedsi�wzi�� wypraw� dla imienia Bo�ego, a nie dla siebie. Ale w Europie tymczasem mno�y�o si� ba�wochwalstwo. A jako u pogan�w czczono naprz�d r�ne cnoty w postaci ba�wan�w, a potem r�ne zbrodnie, a potem ludzie i bestie, a potem drzewa, kamienie i r�ne figury nakre�lone, tak sta�o si� i w Europie. Bo W�osi wymy�lili sobie ba�wana-bogini�, kt�r� nazwali R�wnowag� polityczn�. A tego ba�wana nie znali dawni poganie, a W�osi pierwsi zaprowadzili u siebie cze�� jego i bij�c si� o niego os�abli, i zg�upieli, i wpadli w r�ce tyran�w. Tedy kr�lowie Europy widz�c, i� cze�� tej bogini R�wnowagi wycie�czy�a nar�d w�oski, sprowadzili j� pr�dko do pa�stw swoich i rozszerzyli cze�� jej, i kazali bi� si� za ni�. A� pruski kr�l nakre�li� ko�o i rzek�: Oto jest B�g nowy. I k�aniano si� temu ko�u, i nazywano t� cze�� Zaokr�gleniem politycznym. I narody, stworzone na obraz Bo�y, kazano uwa�a� jako kamienie i bry�y, i obcina� je, aby jedno wa�y�y jedne jak drugie. I pa�stwo, ojczyzn� ludzi, kazano uwa�a� jako sztuk� monety, kt�r� dla okr�g�o�ci obcinano. I znale�li si� Filozofowie, kt�rzy pochwalili wszystko, co wymy�lili kr�lowie. A z tych m�drc�w fa�szywych, kap�an�w Baala i Molocha, i R�wnowagi, dw�ch by�o najs�awniejszych. Pierwszy nazywa� si� Machiawel, co znaczy z greckiego: cz�owiek chciwy wojny; i� jego nauka prowadzi�a do wojen usta...
Gerontikon