Socjologia opracowane zagadnienia.doc

Socjologia- opracowana przez Monikę.

Kto jest uważany za ojca socjologii?

Za ojca socjologii uważa się Augusta Comte (1798)

Wiedza potoczna:

-powstaje poprzez wymianę doświadczeń

-nabywamy ją w trakcie naszego życia sporadycznie

-podporządkowana celom praktycznym

-związana jest z wartościowaniem

-tendencja do przedstawiania świata w kolorach czarno- białych

-przesiąknięta stereotypami

-charakteryzuje ją pochopność uogólnień

Wiedza naukowa:

-zdobywana planowo

-jest obiektywna, fakty pozytywne i negatywne

-logiczna struktura, spójna

-nie może być luk

-wyrażana językiem naukowym

-jest sprawdzona, poddawana kontroli

Początek socjologii jako nauki:

Przypada na I poł. XIX wieku.

Trzy cechy wyróżniające naukowe podejście do nauk społecznych.

-nie poprzestawanie na samym opisie, ale zmierzanie do wyjaśnienia przy wykorzystaniu istniejących teorii

-przestrzeganie reguł postępowania badawczego

-neutralność i powstrzymywanie się od wartościowania

Rola rewolucji francuskiej.

Była wstrząsającym doświadczeniem, które obaliło dotychczasowy system polityczny, stary ład społeczny i świadomość europejską. Uprzytomniła, że nawet dogłębna zmiana ustroju nie likwiduje problemów społecznych. Pozwoliło to dostrzec, ze społeczeństwo jest czymś odrębnym od państwa i rządzi się własnymi prawami.

Rola rewolucji przemysłowej.

Przyniosła dotychczasową zmianę sposobu życia ludzi, bo powstało społeczeństwo przemysłowe: zmiana trybu i rytmu życia, zmiana sposobu postrzegania czasu; Zrodziła także poważną kwestię-> warunki życia w XIX wiecznych miastach.

Wprowadzenie rozróżnienia na nauki ścisłe i humanistyczne.

Niemcy –II poł XIX- kiedy i gdzie

Wilnel Dilthey

Wilhelm Windelband

Heinrich Rickert

Podstawą tego rozróżnienia wskazaną przez nich jest całkowita nieprzydatność procedur przyrodoznawstwa dla humanistyki. Pokazali, że te dwa rodzaje nauki mają do czynienia z innymi obszarami rzeczywistości.

Nauki ścisłe- niezależne od człowieka

Nauki humanistyczne- świat, który jest tworem człowieka i którego częścią jest człowiek

Rozumienie jako procedura nauk humanistycznych.

Rozumienie polega na docieraniu do ukrytego znaczenia tworów kultury i na interpretacji jej sensu.

Rozróżnienie na socjologie:

SCJENTYSTYCZNĄ- jej zwolennicy byli wyznawcami koncepcji, że socjologia jest taką samą nauką jak nauki przyrodnicze i w toku badań powinna odwoływać się do ich wzorów

HUMANISTYCZNA jej zwolennicy wskazując na specyfikę świata człowieka, kwestionują te wzory i zaliczają socjologię do nauk humanistycznych

NAJWAŻNIEJSZE SZKOŁY SOCJOLOGICZE XX WIEKU:

Funkcjonalizm-

podstawowe pojęcia: społeczeństwo jako system, funkcja, stabilizacja, główny przedmiot zainteresowania- równowaga systemu

twórcy: Herbert Spencer, w XX wieku przeniósł Emile Durkheim

Podstawowe założenia: rzeczywistość społeczna to system wzajemnie ze sobą powiązanych części.

Podstawowe pytanie badawcze: jakie funkcje poszczególne części pełnią w systemie? Jakie potrzeby/ wymagania generowane przez system pełnią?

TEORIA KONFLIKTU:

Podstawowe pojęcia: walka klas, konflikt, zmiana społeczna, koncentracja na rozwoju społecznym i rządzących nim prawach.

Twórcy: Karol Marks, Max Weber

Podstawowe założenia: systemy społeczne jako pełne napięć i konfliktów istniejących pomiędzy składającymi się na nie częściami; siłą napędową konfliktu- nierówność

Podstawowe pytanie badawcze: czy konflikt jest podstawą życia społecznego?

TEORIA INTERAKCJI:

Podstawowe pojęcia: interakcje, mikrointerakcje, makrostruktury

Twórca: George Herbert Mead

Podstawowe założenia: wyjaśnienie rzeczywistości społecznej uzyskujemy na podstawie dokładnego zbadania mikroświata konkretnych ludzi, którzy nawzajem interpretują swoje gesty, tworzą wyobrażenia o sobie oraz definiują w określony sposób definicje sytuacji, w których się znajdują.

TEORIE UTYLITARNE (teorie wymiany)

Podstawowe pojęcia: inspiracja, wymiana, zyski i straty, racjonalizm.

Twórca- szkocka szkoła filozoficzna Adam Smith

Podstawowe założenia: człowiek jest istotą racjonalną zawsze kierującą się rachunkiem zysków i strat, w każdej sytuacji mamy do czynienia z ‘wymianą’ dóbr.

Sześć etapów procedury poznawczej:

-zdefiniowanie problemu badawczego

-przegląd istniejącej literatury

-sformułowanie pytań

-wybór narzędzi badawczych i sposobu zbierania danych

-analiza danych (ilościowa i jakościowa)

-interpretacja wyników analizy oraz sformułowanie wniosków

Ankieta

Badanie ilościowe

Nadaje się do badania zjawisk masowych

Wykorzystywana do badania poglądów ludzi jaki i zróżnicowania bądź ruchliwości społeczeństwa

Wywiad swobodny

Badanie jakościowe

Bezpośredni kontakt między badającym a badanym

Badacza interesuje nie tylko to co badany mówi, ale także jak to mówi- obserwacja zachowania

Obserwacja

Badanie jakościowe

Dzieli się na: uczestniczącą/ nie uczestniczącą, jawną/ukrytą

Obserwacja uczestnicząca- tekst Kamińskego.

Eksperyment

Polega na sprawdzeniu skutków działania określonego zjawiska na jakąś dziedzinę rzeczywistości społecznej- na ogół reakcji ludzi na konkretny bodziec lub sytuację

Budzi problemy moralne

Zimbardo ‘Eksperyment’ więźniowie i strażnicy

Analiza treści

Jakościowa bądź ilościowa

Tekst Marody i Gizy ‘Poleszczuk’

Kultura- oznacza wszystko co jest tworzone przez człowieka, co jest przez niego nabywane, przez uczenie się i przekazywanie innym ludziom, a także następnym pokoleniom w drodze informacji pozagenetycznej.

Protokultura- zjawiska osobniczego uczenia się i komunikowania doświadczeń u zwierząt.

Co jest warunkiem, aby coś stało się częścią kultury w rozumieniu socjologicznym?

To coś musi wejść w obieg społeczny, np. nie jest częścią kultury rękopis, którego nikt nigdy nie przeczytał.

Co jest treścią kultury rozumianej jako międzyosobniczy przekaz pozagenetyczny?

(brak odpowiedzi)

Wzory idealne i realne, czym się różnią?

Idealne to takie jak powinniśmy się zachowywać, a realne to nasze rzeczywiste zachowania.

Wzory jawne i ukryte. Czym się różnią?

Jawne to takie, z których ludzie zdają sobie sprawę i potrafią je opisać, ukryte realizujemy nieświadomie.

WARTOŚCI:

Uznawane- wiemy, że powinny być dla nas atrakcyjne i powinniśmy je cenić.

Odczuwalne- tak głęboko wchłonięte, że stały się częścią naszego życia. Dążenie do ich osiągnięcia odczuwamy własną naglącą potrzebę np. posiadanie dziecka

Realizowane- mogą to być zarówno potrzeby odczuwalne jaki i uznawane.

Czym różnią się sankcje formalne od nieformalnych?

Formalne-czyli określone przez przepisy i kodeksy prawne, których stosowaniem zajmuje się wyspecjalizowany aparat administracyjny np. kara więzienia

Nieformalne- kary np. wyśmianie, pochwała, oznaki szacunku

Co to jest subkultura?

Określenie wzorów zachowań występujących w niewielkich zbiorowościach, które dzięki odmienności tych wzorów wyodrębniają się w ramach szerszych społeczeństwa.

Tekst Kamińskiego

Czym jest etnocentryzm?

Skłonność do wynoszenia własnej grupy ponad inne i traktowanie jej kultury jako przewyższającej wszystkie inne oraz ocenianie praktyk innych kultur wedle norm kultury własnej.

Czym jest relatywizm kulturowy?

Pogląd głosząc, że żadna praktyka kulturowa nie jest sama w sobie dobra ani zła i że musi być oceniana w kontekście, w jakim funkcjonuje.

Przeciwieństwo etnocentryzmu.

Co to jest socjalizacja?

Złożony wielostronny proces uczenia się, dzięki któremu człowiek staje się istotą społeczna.

Trzy mechanizmy uczenia się:

-wzmacnianie

-naśladowanie

-przekaz symboliczny

Czy proces socjalizacji kończy się w dzieciństwie, czy trwa całe życie?

Trwa całe życie.

Socjalizacja pierwotna.

‘znaczący inni’ – więzi uczuciowe

‘uogólniony inny’ – ‘tak się nie robi’- odkrycie ogólno społecznych reguł.

Przechodzimy ją w okresie dzieciństwa, dzięki niej stajemy się członkami społeczeństwa.

Socjalizacja wtórna.

Uczy prawidłowego odgrywania ważnych ról społecznych. Ważna część nauki odbywa się w szkole. Tu decydujemy, kto będzie dla nas znaczącym innym.

Resocjalizacja.

Jej celem jest przemiana człowieka, wymazanie z jego świadomości dotychczasowych treści i wprowadzenie nowych, całkowita przebudowa i zmiana jego osobowości.

Role społeczne. Dwa zasadnicze rodzaje ról/pozycji. Czym się różnią? Który rodzaj dominuje  w nowoczesnym społeczeństwie.

Role społeczne:

Przypisane: takie, na które człowiek nie ma żadnego wpływu np. rola kobiety, wiek, płeć.

Osiągane: to takie, które człowiek sam zdobywa, a także te które mogą być mu narzucone np. rola zawodowa, rola więźnia

Współcześnie dominują role osiągane.

Wpływ osobowości na rolę społeczną, wpływ roli społecznej na osobowość.

Zimbardo ‘ Eksperyment’ więźniowie i strażnicy.

Wzorzec społeczeństwa merytokratycznego.

Merytokracja czyli koncepcja, że wiek XXI będzie wiekiem rządów ludzi kompetentnych w jakimś zawodzie lub w jakiejś dziedzinie wiedzy, jeżeli ruchliwość społeczna jest duża i społeczeństwo jest otwarte.

Wzorzec społeczeństwa merytokratycznego to dążenie ludzi do osiągania ról społecznych osiąganych.

Trzy klasy spojrzenia na nierówności społeczne:

Karol Marks- marksizm

Podział na dwie klasy:

-ci którzy mają środki produkcji

-ci którzy nie mają

konflikt klas prowadzi do rozwoju

W piramidce ci którzy mają są na szczycie, a na dole zostają ci którzy nie mają.

Max Weber

Uważa, że nie jest możliwe uszeregowanie wszystkich nierówności społecznych w jedną hierarchię.

Trzy zasadnicze płaszczyzny zróżnicowania społecznego:

-płaszczyzna ekonomiczna, podział na klasy

-płaszczyzna prestiżu, podział na stany

-płaszczyzna polityczna, podział na partię

Teorie stratyfikacji

Badają powiązania pomiędzy różnymi płaszczyznami nierówności np. lekarze- duża płaszczyzna prestiżu, a mała płaszczyzna ekonomiczna

Podstawowe różnice między ujęciem Marksa a Wezera

Polegają one na tym, że Marks podzielił społeczeństwo na dwie klasy, a Weber mówi, że nie jest możliwy taki podział ze względu na ruchliwość społeczną.

Ruchliwość społeczna

Zmiana miejsca jednostek, także grup społecznych w systemie społecznego zróżnicowania.

Ruchliwość społeczna:

Pozioma (horyzontalna) pomiędzy kategoriami, które znajdują się na tym samym poziomie ich hierarchii np. zmiana pracy

Pionowa (wertykalna) np. awans w pracy, przemieszczenie się jednostek między poziomami w hierarchii.

Pionowa:

-wewnątrzpokoleniowa- porównywanie się z rówieśnikami

-międzypokoleniowa- porównywanie się z rodzicami

Interakcja

Proces wzajemnego oddziaływania przynajmniej dwóch osobników ludzkich.

Georgie Simmel

Socjolog, który wprowadził problematykę interakcji społecznej do socjologii.

To, co łączy wszystkie ujęcia interakcyjne.

Obraz społeczeństwa jako sieci jednostkowych spotkań i powiązań międzyludzkich. Pisał o tym Simmel.

Dwa podejścia w socjologicznych zainteresowaniach interakcjami.

-interakcja jako wymiana lub gra, tu: wzajemne oddziaływanie racjonalnych przedmiotów, dążących do realizacji swoich własnych interesów. Osiąganie większych zysków, przy mniejszych kosztach.

- interakcja jako wymiana (Georgie Romans)- wymiana jako jeden ze sposobów, w jaki ludzie tworzą i umacniają organizację społeczną.

Dla Homansa interakcja= wymiana

Co tu determinuje proces interakcji?

Oczekiwana wysokość kary lub nagrody.

Teoria gier i racjonalnego wyboru:

To gra pomiędzy podejmującymi decyzję racjonalnymi osobnikami, w sytuacji kiedy stopień zaspokojenia potrzeb kogokolwiek zależy nie tylko od jego sposobu postępowania, ale też od postępowania innych osób.

Dwa typy gier:

-o sumie zerowej- tu suma dóbr jest określona i każdy z graczy może wygrać jedynie kosztem innych

-o sumie zmiennej (niezerowej)- tu korzyści i nagrody mogą pochodzić z zewnątrz, a uczestnicy gry mogą wszyscy razem stracić bądź wygrać

Dylemat więźnia jako przykład gry o sumie nie zerowej.

Dylematy społeczne:

Interakcja jako komunikacja partnerów.

Interakcjonizm symboliczny- koncepcja człowieka jako istoty, która potrafi tworzyć symbole i posługiwać się nimi.

Zainicjowany przez G.H. Meada.

Zachowania niewerbalne- np. zmiana pozycji ułożenia ciała

Podejście dramaturgiczne- E. Goffman

Problem manipulowania wrażeniami

Interesuje się głównie: Jak postępują ludzie, aby przekazać taki a nie inny obraz tego kim są i co robią?

Metafora teatralna (występ, scena, kulisy, fasada)

Etnometodologia (Herold Garfunkel)- ukryte założenia i milczącą przyjmowane procedury interakcji

Eksperymenty etnometodologiczne polegają na badaniu natury ludzkiej, sprawdzaniu co się stanie, gdy naruszy się którąś z niepisanych regół, czyli na wytrącaniu ludzi z równowagi.

Kontrola społeczna.

Są to wszelkie mechanizmy uruchamiające, a niekiedy i wymuszające współdziałanie, które utrzymuje porządek społeczny.

Mechanizmy kontroli wewnętrznej, a zewnętrznej.

Kontrola wew. To proces socjalizacji, który zostaje wprowadzony do wewnątrz człowieka

Kontrola zew. To repertuar kar i nagród

Kontrola formalna i nieformalna

Kontrola formalna to wszystkie wzory zachowań przekazywane w stosunkach osobistych, stosowane spontaniczne i na zasadzie zwyczaju.

Kontrola nieformalna to wszystko co zapisane w regulaminach wszelkich organizacji, kodeksach prawnych.

Sankcje pozytywne i negatywne (nagrody i kary)

-kontrola wew. Wyrzuty sumienia, zadowolenie

-kontrola zew. Więzienie, order

-kontrola formalna- wyśmianie, lekceważenie, prestiż, szacunek

-kontrola nieformalna- mandat, kara więzienia, premia

Co to jest konformizm?

Dostosowania zachowania własnego, do zachowania i sposobu myślenia innych.

Dlaczego ludzie zachowują się tak samo?

-aspekt informacyjny

-obawa kary

-pragnienie bycia akceptowanym przez innych

Dewiacja

Są to zachowania nie zgodne z zachowaniami normatywnymi, składającymi się na wspólną wizję ładu.

Dewiacja związana ze strukturalnym funkcjonalizmem.

Dewiacja jako rezultat rozregulowania systemu społ.

5typów przystosowania społ. Wg. Mertona

konformizm, innowacja, rytualizm, wycofanie, bunt

dewiacja jako rezultat transmisji kultury dewiacyjnej

dewiacja jako rezultat niesprawności mechanizmów kontroli społecznej