GUNTERTHEIS WINO LECZY Przek�ad Bo�ena Micha�owska-Stoekle Jerzy Zabierek AMBER Tytu� orygina�u GESUNDDURCHWEIN Redaktor serii MA�GORZATA CEBO-FONIOK Redakcja stylistyczna BARBARA NOWAK Redakcja techniczna ANDRZEJ WITKOWSKI Korekta RENATA KUK BARBARA NOWAK Opracowanie graficzne ok�adki STUDIO GRAFICZNE WYDAWNICTWA AMBER Sk�ad WYDAWNICTWO AMBER KSI�GARNIA INTERNETOWA WYDAWNICTWA AMBER Tu znajdziesz informacje o nowo�ciach i wszystkich naszych ksi��kach! Tu kupisz wszystkie nasze ksi��ki! http://www.amber.sm.pl Copyright � 2001 by Verlagsgruppe LCibbe GmbH & Co. KG. Ali rights reserved. For the Polish edition Copyright � 2002 by Wydawnictwo Amber Sp. z o.o. ISBN 83-7245-959-2 Spis tre�ci Wprowadzenie 9 Pytania wymagaj�ce odpowiedzi 9 Poszukiwanie odpowiedzi 10 Skutki spo�ycia alkoholu 24 Metaanaliza 24 Program badawczy Nancy 27 Choroby naczy� krwiono�nych 28 Choroba Alzheimera 30 Program badawczy Kopenhaga 30 Zasady dzia�ania alkoholu na organizm 35 Spo�ycie wina 47 Uk�ad kr��enia 47 Wino i inne napoje alkoholowe 49 Szczeg�lne dzia�anie wina 52 Wino bia�e 69 Fryburg 69 Moguncja 72 931, OJOM^OM OU AqOJOL|O B |OLJO>i / iUOZpOJM Amo|OL|ov(|b |odsa7 "�iniprlni n^cj i 231- &\\ 5)j|o I IZJ 1 m BqoJ�BM Lii |mjv| a: ^u^emamsio 9U aojaS 9i 1, Amolu jB^od po/wazjd pe^n \ SU Z.6 28 3UZ0IL|0Asd SZ 201, 00 L 66 86 96 ej>|SJOLU AqAy 96 B|nqeo \ L6 98 38 aiapejs Aofefnaifaqo QL luAuomjbzo ! !q Luauj/w Azp�jLU aomzoy I Masa cia�a 128 Z�by 129 Zachowajmy ostro�no��! 130 Przykazania �r�dziemnomorskie (wed�ug Heinricha Boiia) 133 nga� szej bardziej r^er.:e wa�j W tepynni Wyn�fa ne za skiej tylko prawdziwo�� kowc�w po os�b. Wprowadzenie i Pytania wymagaj�ce odpowiedzi Moja ciotka Teresa mia�a zwyczaj moczenia swoich grzanek, grubo posmarowanych domow� galaretk� z pigwy, w mocno os�odzonej kawie z mlekiem. Widok rozmi�k�ych kawa�k�w pieczywa p�ywaj�cych w jasnej kawie budzi� we mnie nieprzyjemne doznania estetyczne i, co gorsza, wewn�trzny konflikt. By�em m�odym lekarzem, kt�remu powierzono opiek� nad zdrowiem starej ciotki. Bardzo j� lubi�em, dlatego z przykro�ci� zwraca�em jej uwag� na nadu�ywanie przez ni� cukru. Bezskutecznie. Zna�em jej odpowied� na pami��: �Ch�opcze, i tak zd��� si� zestarze� wraz z moim winem". I przeczuwa�em, �e ma racj�, codziennie obserwuj�c zdrowych, obdarzonych niezwyk�� witalno�ci� ludzi zamieszukuj�cych okoliczne regiony uprawy winoro�li. Jednak �w konflikt by� g��bszej natury. Czy� nie uczy�em si� podczas studi�w medycznych (a studia medyczne s� wyj�tkowo d�ugie), �e bardziej szkodliwe od spo�ywania alkoholu jest ju� tylko palenie papieros�w? Jak tak� wiedz� medyczn� przekazywa� pacjentom? Czy, b�d�c lekarzem, mo�na oby� si� bez poucze�? W poradniku staram si� przedstawi� odpowiedzi na te pytania. Opieraj�c si� na wielokrotnie potwierdzonych wynikach bada� naukowych, wyja�ni�, �e czynniki korzystne dla zdrowia wp�ywaj� dodatnio na jako�� naszego �ycia. ne za wiarygodne i uwzgl�dnione w praktyce lekarskiej tylko wtedy, gdy uzyska si� niezbite dowody ich prawdziwo�ci, potwierdzone przez kilka zespo��w naukowc�w po przebadaniu odpowiednio du�ej liczby os�b. Konflikt mi�dzy wiedz� a uczuciem Czynniki korzystne dla zdrowia wp�ywaj� dodatnio na jako�� �ycia 10 Wprowadzenie �rednia d�ugo�� �ycia Metoda kohorty Wiarygodno�� badania naukowego zale�y od dok�adnego i jasnego sformu�owania jego celu. Poradnik porusza kwestie odnosz�ce si� do odwiecznego problemu ludzko�ci - �ycia i �mierci. Rozpatruj�c ten zasadniczy problem z punktu widzenia nauk przyrodniczych, mo�na w nim wyodr�bni� kilka zagadnie�. Sprowadzaj� si� one do postawienia pyta�: jak d�ugo �yje cz�owiek? Dlaczego cz�owiek umiera przedwcze�nie? Co mo�e przed�u�y� czas trwania ludzkiego �ycia? Poszukiwanie odpowiedzi Epidemiologia Badania naukowe w zakresie medycyny, przeprowadzone w latach 40. i 50. XX wieku, dowiod�y, �e od czasu zastosowania osi�gni�� nauki dotycz�cych skutecznego zapobiegania epidemiom i chorobom zaka�nym, co ogromnie przyczyni�o si� do zwi�kszenia �redniej d�ugo�ci �ycia, w krajach wysoko uprzemys�owionych nie zanotowano ci�g�ego, dalszego zwi�kszania si� d�ugo�ci �ycia, mimo �e w innych dziedzinach nauk medycznych r�wnie� nast�pi� znaczny post�p. Do II wojny �wiatowej najskuteczniejszym instrumentem zwi�kszania d�ugo�ci �ycia by�a epidemiologia. ; Epidemiologia jest nauka o cz�sto�ci wyst�powania i przyczynach chor�b w obr�bie du�ych grup ludno�ci ! � ���y \ Badania epidemiologiczne powinny by� zastosowane tak�e do wyja�nienia przyczyn braku dalszego zwi�kszania si� d�ugo�ci �ycia mieszka�c�w kraj�w wysoko uprzemys�owionych. Najlepsz� metod� statystyczn� pozwalaj�c� uzyska� wiarygodne odpowiedzi na zestaw pyta� zwi�zanych z tym zagadnieniem jest tzw. metoda kohorty. W staro�ytnym wojsku rzymskim kohorta stanowi�a dziesi�t� cz�� legionu. W badaniach statystycznych prowadzonych metod� kohorty zostaje wytypowana grupa ludno�ci - wystarczaj�co du�a, by mog�a by� reprezentatywna - kt�ra od tego momentu jest obj�ta kontrolnymi badaniami medycznymi, a te z kolei musz� by� z g�ry okre�lone i przystosowane do odpowiedzi na Poszukiwanie odpowiedzi 11 wcze�niej sformu�owane pytania. Poniewa� wyniki bada� zostan� uzyskane w przysz�o�ci, taki typ bada� nazywa si� prospektywnym. Im d�u�szy jest czas, w kt�rym prowadzi si� badania, i im wi�ksza jest wybrana kohorta, tym bardziej miarodajne wyniki si� uzyskuje. Taka du�a kohorta zosta�a wytypowana w Stanach Zjednoczonych. Juz przed II wojn� �wiatow� wiedziano, �e do grupy i ����<�: �. � : : �.::....��� : niach statystycznych, nale�� schorzenia serca i naczy� krwiono�nych. W ramach tych bada� skoncentrowano si� na tzw. czynnikach ryzyka. Program badawczy Framingham Po II wojnie �wiatowej rozpocz�to realizacj� tego programu. W 1948 roku wybrano 5209 m�czyzn i kobiet w wieku 30-62 lat w ma�ym mie�cie Framingham. Finansowego wsparcia udzieli� ameryka�ski Kongres. Framingham le�y w stanie Massachusetts, oko�o 13 km na wsch�d od Bostonu, i niczym szczeg�lnym si� nie wyr�nia, jego mieszka�cy stanowi� zatem idealny materia� dla reprezentatywnych bada�. W programie badawczym Framingham Heart Study s� rejestrowane wszystkie podejrzane czynniki ryzyka i przebyte choroby u badanych Czynniki ryzyka Wjazd do miasta Framingham (� Lynda Neue, Framingham) 12 Wprowadzenie 50 lat programu badawczego Framingham Mniej t�uszczu, papieros�w i alkoholu os�b. Od 1950 roku, regularnie co dwa lata, publikuje si� wyniki bada� uzyskane w danym okresie. W 2000 roku obchodzono 50-lecie tego programu badawczego. W 1971 roku w��czono do programu grup� potomk�w os�b, kt�re na pocz�tku obj�to badaniami. W tej grupie znalaz�o si� 5124 os�b - dzieci os�b z pierwotnej kohorty oraz ich �ony lub m�owie. W lecie 2001 roku zarejestrowano 6000 wnuk�w -jako kohort� trzeciego pokolenia. Rozszerzono zakres bada� o chorob� Alzheimera i upo�ledzenie s�uchu. Ponadto naukowcy planuj� wprowadzenie bada� genetycznych. Z tego w�a�nie powodu we Framingham rozpocz�a si� burzliwa dyskusja. Wyra�ane s� w niej obawy o utrat� motywacji u os�b badanych, jako �e badania genetyczne maj� by� prowadzone przez firm� komercyjn�. Jak dot�d, w medycynie wyodr�bniono i opisano ponad 250 czynnik�w ryzyka. Wyniki bada� naukowych, kt�re w ostatnich 50 latach opublikowano w oko�o 1000 pracach (uwzgl�dniaj�c jedynie ich pierwsze wydania), mia�y istotny wp�yw na �ycie ka�dego z nas. Rezultaty odkry� w zakresie nauk medycznych mo�na por�wna� do skutk�w wynalezienia automobilu w dziedzinie techniki. Najwa�niejsze czynniki ryzyka zostan� om�wione w dalszych cz�ciach ksi��ki. Czynnik ryzyka - termin oznaczaj�cy mo�liwo�� poniesienia szkody na zdrowiu w sytuacji nara�enia si� na dzia�anie tego czynnika. Unikanie ryzyka przynosi korzy�� (ryzyko pochodzi od s�owa rischiare w j�zyku i wczesnow�oskim znacz�cego �omija� raf�"). W Stanach Zjednoczonych nie tylko zainicjowano program badawczy Framingham, ale tak�e zastosowano w praktyce wyniki tych bada�. Chwytliwe has�a zacz�y si� rozpowszechnia� najpierw w Ameryce, nied�ugo potem w Europie - mniej t�uszczu w po�ywieniu, mniej papieros�w, mniej alkoholu, wi�cej ruchu, ni�sze ci�nienie t�tnicze krwi itd. W sumie s� to zasady korzystne dla zdrowia, aktualne do dzi�. Ale czy wszystkie? Nie, bo z krainy zamieszkanej przez nieugi�tych Gal�w wys�ano do Stan�w Zjednoczonych - jako swoisty rewan� za bezwzgl�dne przykazania puryta�skiego stylu �ycia - naukowc�w z zupe�nie innymi wynikami bada�. Jaki p�yn�� z nich wniosek? Zamiast fitness i wellness - delektowanie Poszukiwanie odpowiedzi 13 si� winem i g�simi w�tr�bkami. Innymi s�owy - we Francji dogadzanie podniebieniu jest wi�cej warte ni� umiarkowanie w jedzeniu i piciu. Francuski paradoks Takie ofensywne przeciwstawienie si� og�lnie uznanym wynikom bada� mo�e by� nazwane jedynie paradoksalnym. Nic wi�c dziwnego, �e stanowisko francuskich naukowc�w otrzyma�o nazw� francuskiego paradoksu. W s�owniku wyraz�w obcych has�o �paradoksalny" jest zdefiniowane nast�puj�co: nieoczekiwany, sprzeczny z tym, co wydaje si� oczywiste. Czy rzeczywi�cie udowodniono, �e styl �ycia aprobuj�cy konsumpcj� u�ywek mo�e by� r�wnie zdrowy, co wcze�niej opisane umiarkowanie w jedzeniu i piciu? G��wnym wnioskiem z wynik�w bada�, kt�re przedstawi� francuski epidemiolog prof. dr Serge Renaud, jest stwierdzenie, i� we Francji, mimo przeci�tnie wysokiego spo�ycia t�uszcz�w, liczba zawa��w serca (w procentach) jest wyra�nie mniejsza ni� we wszystkich innych krajach o podobn...
Alazet