Dziki Bez - Druzyna Najemna.pdf - Czarny Bez - Alazet

Dziki Bez DruŜyna Najemna Słowian i Wikingów rekonstruująca okr...

http://dzikibez.pl/index.php/news/13/63/DzikiBez

Inne

16042008

Dziki Bez

Tekst traktujący o miejscu jakie ta roślina zajmowała w wierzeniach i obyczajach naszych

przodków. Bowiem to drzewo o białych kwiatach i czerwonych owocach jest bardziej

interesujące niŜ mogło by nam się wydawać na pierwszy rzut oka.

Kategoria: Inne

Napisał: Arnor

„Dziki Bez czarny gdyby miał uczucia byłby pewnie bardzo smutnym krzewem. Garnie się do ludzi

chętnie rosnąc przy osiedlach i zagrodach, obdarowuje ich zdrowiem, aromatami i poŜytkami

róŜnymi, a oni zwykle kojarzą go z nieprzyjemnym zapachem i zabobonami związanymi ze śmiercią i

nieszczęściami. MoŜe to i dobrze, Ŝe zamiast duszy ma w sobie tylko gąbczasty rdzeń...”

Rys 1 Dziki Bez Czarny (Sambucus Nigra L.)

Pisząc o Dzikim Bzie Czarnym nie sposób nie zacytować owego fragmentu powyŜej. Tylko z pozoru

bowiem krzew ten o białych kwiatkach i czarnym gronie owoców jest „pospolity” i nieciekawy. Z

kaŜdym zdaniem, jakie czytałem o nim okazywało się, Ŝe w kaŜdym jego pędzie jest o wiele więcej

niŜ tylko gąbczasty rdzeń...

Czarny Bez (Sambucus nigra L.) to silnie rosnący, mocno się rozgałęziający, kilkumetrowej wysokości

krzew. Czasem przyjmuje nawet postać niewielkiego drzewa (rekordowe okazy sięgają 11 metrów).

Rdzeń wewnątrz pędów jest gąbczasty i biały, a drewno jasne, zielonkawe lub białawe. Ma białe lub

kremowe kwiaty o średnicy około 5 mm, o mdłym zapachu, zebrane w podbaldach, pięciopłatkowe i z

tyloma pręcikami oraz jednym słupkiem. Kwitnie od maja do czerwca. Owoce Bzu są czarne, mięsiste

pestkowce, lśniące i soczyste o średnicy 6 do 15 mm. Początkowo zielone, potem czerwieniejące, aby

w końcowej fazie nabrać czarnofioletowego koloru. Owoce dojrzewają w lipcu i sierpniu.

Nie jednak przez swój wygląd czy właściwości (choć te lecznicze są niebagatelne) Bez jest tak

niecodzienną rośliną lecz przez fakt, iŜ w niemal kaŜdej kulturze europejskiej (i nie tylko) uwaŜany

jest za drzewo wyjątkowe.

1 z 5

20090610 13:51

Dziki Bez DruŜyna Najemna Słowian i Wikingów rekonstruująca okr...

http://dzikibez.pl/index.php/news/13/63/DzikiBez

W europie Czarny Bez poprzez swe przywiązanie do siedzib ludzkich i częstość występowania stał

się częstych bohaterem róŜnych bajań, historii i zabobonów. I jakoś tak się składało, Ŝe kojarzył się

zwykle źle. JuŜ w Cesarstwie Rzymskim stosowano Bez przy grzebaniu zmarłych. Później w róŜnych

krajach europejskich prętem bzowym mierzono nieboszczyka i sporządzano dla niego trumnę. Na

obręczach z okorowanej gałęzi bzowej oplatane były wieńce cmentarne. Pod Bez wylewano wodę po

umyciu zmarłego co chroniło pozostałych przy Ŝyciu z rodziny od nagłej śmierci. Na wielu wsiach

Europy panowało przeświadczenie, iŜ Dziki Bez jest drzewem czarownic. ściąć go czy zniszczyć, to

ściągnąć na siebie ich gniew.

Rys 2 Liście i owoce Czarnego Bzu

W krajach słowiańskich np.: na północy i na zachodzie Polski Czarny Bez ceniono z uwagi na

właściwości lecznicze. W razie bólu zębów moŜna było udać się pod niego i prosić: "święty bzie, weź

moje bolenie pod swoje zdrowe korzenie.” W południowej Polsce czarnego bzu nie niszczono z

innego powodu. OtóŜ w powszechnym przekonaniu był siedzibą diabła i wszelkich chorób. Kolberg

zanotował w Chełmskiem taką opinię: "Nie trzeba nigdy palić bzu, bo nie wiemy ile chorób i bólów

jest w kaŜdej jego gałązce. Gdyby je ktoś spalił, wszystkie choroby wyszłyby z nich i uderzyły na

tego, kto by się tego dopuścił". Na wschodzie Polski utrzymywało się przekonanie, Ŝe Bez wykopany

ściąga na prześladowcę kurcze rąk i nóg. W całej Europie środkowej wierzono Ŝe nie wolno palić

bzem w piecu bo od tego ogniopiór, (znamię na twarzy w kształcie płomienia) parch na głowie i

twarzy lub co najmniej wrzody na plecach u grzejących się przy piecu występował. Nawet uŜycie

piszczałki zrobionej z bziny groziło sczernieniem i pomarszczeniem twarzy. Pod bzowym krzewem złe

demony miały się gnieździć. W desperacji noszono pod te krzewy chore dzieci, gdy nic innego juŜ nie

pomagało, by u tajemniczych demonów szukać ratunku. Podobny stosunek do czarnego bzu mieli

Ukraińcy, Czesi Słowacy, natomiast Rosjanie wierzyli, Ŝe bez odstrasza złe duchy.

Bez był teŜ złowróŜbnym krzewem bo gdy powtórnie zakwitł na jesieni znaczyło to, Ŝe ktoś młody i

lubiany umrze. Gdy wiosną krzew marniał lub usychał bez powodu znaczyło to, Ŝe susza będzie i

wody w studniach zabraknie.

W czasie Sobudki Bez odgrywał bardzo duŜą rolę obrzędową. Zioła zerwane w dzień św. Jana miały

czarodziejską moc. W Kieleckiem i na Podhalu zrywano je bardzo rano, "przed piersem ptoskiem", w

innych regionach wieczorem. Ale wszędzie musiało być dziewięć rodzajów ziół, w tym koniecznie

rumianek i kwiaty dzikiego bzu. Wito z nich wianki, suszono pod poduszką, a następnie uŜywano jako

leku przeciwko wszelkim chorobom ludzi i zwierząt. Na wsiach kresowych istniał przesąd, Ŝe

wykarczowanie bzu czarnego to czyn świętokradczy i moŜe sprowadzić rychłą śmierć. Na wschodzie

Polski długo utrzymywało się przekonanie, Ŝe zły człowiek, który wykopie krzak bzu będzie później

cierpiał na bolące kurcze rąk i nóg. W niektórych wsiach jeszcze przed wojną wieśniacy uchylali

czapki przechodząc obok krzewu, który rósł blisko domostwa.

Germanie i Skandynawowie natomiast wybierając się w podróŜ, powierzali swoje zdrowie i

bezpieczeństwo duchowi czarnego bzu. Wierzono, Ŝe póki Bez jest zdrowy, z podróŜnym jest

wszystko w porządku, natomiast jeśli usycha, podróŜny umiera. Hołd składały mu cięŜarne kobiety,

prosząc o błogosławieństwo dla dziecka. Drewno bzu palono na pogrzebowym stosie i popiół

grzebano z prochami zmarłego, co zapewniało mu błogosławieństwo w podróŜy do świata zmarłych.

Tajemne moce drzew towarzyszyły naszym przodkom od chwili poczęcia do zgonu. Z tego co mi

wiadomo, faktycznie Czarny Bez był otaczany szacunkiem, a jego ruszenie wymagało zgody i

zadośćuczynienia Bogini zwanej Pania Ellhorn, albo Holda. Jeśli jednak wbrew jej zgodzie się to

uczyniło, to naraŜało się na gniew jej sług. Poprawne "pobranie" drewna, za zgoda Bogini i przy

2 z 5

20090610 13:51

Dziki Bez DruŜyna Najemna Słowian i Wikingów rekonstruująca okr...

http://dzikibez.pl/index.php/news/13/63/DzikiBez

złoŜeniu odpowiedniego daru, owocowało natomiast faktycznie korzystnymi efektami i siły magiczne

tego drzewa mogły być wykorzystane do wszystkiego.

She sits beneath the eldertree

And sings her song so sweet,

And dreams o'er the burn that darksomely

Runs by her moonwhite feet.

(...)

And then she smiles a strange sad smile

And lets her harp lie long;

The deathwaves oft may rise the while,

She greets them with no song.

Z "The Death Tree" Williama Sharpa

Rys 3 Sok z Czarnego Bzu

Bez uŜywany był takŜe do odganiania złych duchów i upiorów, zapraszania dobrych do domu,

obrony przed wszelkimi wrogami. Ponoć równieŜ z uŜyciem jego jagód wykreślano kręgi ochronne ale

duŜa część ezoteryków wątpi w ten fakt.

Idąc jednak tropem wspomnianej wcześniej Skandynawskiej bogini, opiekunki jednej z ośmiu run

naleŜy przytoczyć jej charakterystykę, gdyŜ jest często uosabiana błędnie z boginią Hel.

"Hel i Holda to dwie boginie mające wiele wspólnego ze sobą. Na pytanie o to, czy ich wizerunki

rozwijały się równolegle, czy jeden przeszedł w drugi, trudno odpowiedzieć. Obie są związane ze

światem zmarłych. Holda w swej postaci nazywanej Frau Gode jest przywódczynią dzikich polowań,

tak jak Wotan. Hel to skandynawski odpowiednik Holdy. JednakŜe nie moŜna wykluczyć, Ŝe Holda

jest najstarszą w tradycji germańskiej boginią śmierci. Jej specyficzny rys, róŜniący ja od Hel, polega

na tym, Ŝe szczególnie intensywnie troszczy się o dzieci, które zmarły w niemowlęctwie, później, w

3 z 5

20090610 13:51

Dziki Bez DruŜyna Najemna Słowian i Wikingów rekonstruująca okr...

http://dzikibez.pl/index.php/news/13/63/DzikiBez

czasach chrześcijańskich zaczęto uwaŜać, Ŝe do jej królestwa trafiają nieochrzczone dzieci.

Natomiast skandynawska Hel to po prostu bogini śmierci. Do jej świata po zgonie wyruszali wszyscy,

kto nie oddał się w całości jakiemuś innemu bogu lub bogini, a co za tym idzie nie moŜe trafić do jej

pałacu. Zgodnie z opisami Hel była w połowie pięknością, a w połowie obrzydliwym, rozkładającym

się trupem. Na podstawie najnowszych badań moŜemy dojść do nowego wyobraŜenia tej bogini,

dostrzegając jej dobroć i mądrość. I Holda, i Hel trafiły pod wpływ archetypu okropnej wiedźmy, który

pojawił się w średniowieczu. Holda czasami była co prawda przedstawiana jako młoda piękność, ale

znacznie częściej ukazywano ją jako dobrą w głębi duszy, ale surową lub brzydką staruchę z chorą

nogą (ona zbyt długo kręciła kołem kołowrotka, stąd to okaleczenie). Ogólnie, tak opowiadają o niej

holenderskie baśnie, w folklorze innych narodów moŜe ona przyjmować inną postać.

Runą Holdy jest hagal (hagala). UwaŜa się ją, podobnie, jak Freyę za patronkę wróŜek i wieszczek.

Według mitologii skandynawskiej właśnie od niej Odyn otrzymał w darze swoje kruki.”

W wielu miejscach przeczytać moŜna, iŜ drzewem Holdy był Dziki Bez, co w połączeniu z faktem, iŜ

jest ona patronką wróŜek, a z gałązek Dzikiego Bzu wytwarzano róŜdŜki wydaje się potwierdzać fakt,

Ŝe roślina ta była silnie powiązana ze skandynawskim folklorem i wierzeniami. Z drugiej strony jest

niewiele źródeł, które przypisują runy bezpośrednio bogom, dlatego wiarygodność podanego wyŜej

cytatu moŜe być pojmowana róŜnie w zaleŜności od wiedzy i podejścia do tematu.

Ogólnie o Dzikim Bzie moŜna mówić bardzo długo. A kaŜdy z wątków rozwijać w zaleŜności od

kultury i miejsca jego występowania. Czarny Bez jest znaczącą rośliną w mitologii wielu kultur. WiąŜe

się go przede wszystkim ze sferą chtoniczną i domeną śmierci. Sasi czcili go jako święty krzew,

którego nie wolno było ścinać. Dostrzegali w nim uosobienie bogini, nazywanej Panią Bzu Dame

Ellhorn. Z kolei Litwini uwaŜali bez za siedzibę i uosobienie bóstwa o imieniu Puszkait, któremu pod

krzewami składano ofiary z chleba i piwa. W mitologii germańskiej i nordyckiej był poświęcony

boginiom początkowo Huldzie Matce Ziemi, rządzącej pogodą bogini księŜyca i wiatru, w

późniejszym okresie skaldów Frigg i Freyi.

Bez jest świętą rośliną druidów. W celtyckim kalendarzu reprezentuje trzynasty miesiąc miesiąc

śmierci i odrodzenia. Jest rośliną poświęconą Białej Pani i związaną z letnim Przesileniem. Obcinając

jego gałązki (zdrewniałe), czy w ogóle pozyskując jego drewno, naleŜy przebłagać Matkę Ziemię i

ofiarować jej dar miodu. MoŜe być uŜywany zarówno do błogosławieństw, jak i do klątw. W Irlandii

uwaŜano, Ŝe róŜdŜki i piszczałki z gałązek bzu mogą przywoływać duchy.

Drewno bzu, jako poświęcone Hekate, nie powinno być palone. W Anglii uwaŜano, Ŝe spalanie go w

domowym palenisku przywoła diabła, który zatka komin. Wieszanie kwiatów bzu we framugach drzwi

i otworach okiennych ma odpędzać zło od domostwa. Noszenie ich jako ozdoby głowy przy

obchodach Dnia Majowego i letniego Przesilenia jest znakiem znajomości Kunsztu. Poza tym kwiaty

są uŜywane w zaklęciach mających przynieść spełnienie marzeń, do ozdabiania ołtarzy podczas

letnich świąt, w zaklęciach dywinacyjnych i ochronnych. Jest związany z planetą Wenus, Ŝywiołem

Ziemi i ciemną twarzą Bogini Starą.

Chrześcijanie uwaŜają Bez za roślinę złą, związaną ze śmiercią i mogącą ją sprowadzać. Mówi się, Ŝe

Judasz powiesił się na bzowym krzaku.

Jego nazwa angielska Elder (Eldertree) pochodzi od słowa rozumianego jako „starszyzna”

utoŜsamiana z ludźmi posiadającymi wiedzę i władzę. Nasi przodkowie, przechodząc obok tego

krzewu zdejmowali czapki i składali mu pokłon, gdyŜ wierzyli zaleŜnie od regionu, w którym

mieszkali Ŝe w jego gałęziach mieszkają demony, czarownice lub dusze zmarłych. UwaŜali teŜ, Ŝe

zapewnia ochronę temu, kto traktuje go z szacunkiem, więc często sadzili Bez w pobliŜu domu by

przynosił szczęście całej rodzinie i bronił dostępu złym mocom oraz chorobom. Do dziś jeden z takich

"ochronnych" egzemplarzy znajduje się koło Opactwa Westminster.

Ponadto krzew ten ma bardzo dobre właściwości lecznicze zarówno na ciało; (Sok z owoców i

kwiatów pomaga przy nieŜytach dróg oddechowych, a takŜe uspokaja, wzmacnia system nerwowy i

reguluje przemianę materii. Podnosi takŜe ogólną odporność organizmu, Kwiaty natomiast są

doskonałym środkiem napotnym i przeciwgorączkowym dla dzieci i osób starszych w chorobach

gorączkowych, czyli przeziębieniach, grypie. Odwar moŜna posłodzić miodem lub sokiem malinowym

i dodać łyŜeczkę soku cytrynowego. MoŜna teŜ kwiaty bzu łączyć w jednakowych ilościach z innymi

4 z 5

20090610 13:51

Dziki Bez DruŜyna Najemna Słowian i Wikingów rekonstruująca okr...

http://dzikibez.pl/index.php/news/13/63/DzikiBez

ziołami, na przykład z kwiatami lipy, owocami róŜy dzikiej i maliny, robiąc domową mieszankę

napotną i przeciwgorączkową.

Odwar z kwiatów bzu czarnego stosuje się teŜ wewnętrznie jako środek moczopędny. Zewnętrznie

odwar z kwiatów tego krzewu słuŜy do płukania gardła, przemywania oczu i pielęgnacji cery, jak i jeśli

wierzyć na duszę (Kontakt z czarnym bzem nasyca Ŝyciową energią i mobilizuje do działania.

Zwalcza przygnębienie, dodaje otuchy i radości Ŝycia. Przywraca wiarę we własne siły, obdarza

odwagą, pomaga obiektywnie spojrzeć na problemy. Wzmacnia psychikę i witalność. Pozwala długo

zachować młodość i atrakcyjny wygląd.)

Rys 4 Liście, kwiaty i owoce Czarnego Bzu

http://forum.forteca.pl/

http://www.cauldronfarm.com/herbal/herbal.html#holda

http://www.wikipedia.pl

http://www.mrooczlandia.com

http://lonicera.hg.pl/pom/samb_nig.html

http://www.przyrodapolska.pl/lipiec02/tajemnice.html

Drukuj

Wracaj

web hosting

5 z 5

20090610 13:51

Dziki Bez - Druzyna Najemna.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: