Clarke Marcus - Dożywotnie zesłanie.pdf - books(1) - nomaki

Clarke Marcus

Dożywotnie zesłanie

Przełożyli z angielskiego

Wanda i Tadeusz Dehnelowie

Wydawnictwo „ Książnica"

Tytuł oryginału

For the Term of flis Natura! Life

Koncepcja graficzna serii

Marek J. Piwko

Logotyp serii i projekt okładki

Mariusz Banachowicz

Ilustracja na okładce

For the Polish edition

ISBN 83-7132-672-6

Wydawnictwo „Książnica" sp, z o.o.

ul. Konckiego 5/223

40-040 Katowice

lei. (032) 757-22-16, 254-^4-19

faks (032) 757-22-17

Sklep inlemetowy: http://www.ksiaznica.arai.pi

e-mail: ksiazki@ksiaznica.com.pl

Wydanie trzecie, pierwsi w tej edycji

Katowice 2004

Skład i łamanie.

Z.U. „Studio P" Katowice

Druk i oprawa:

WZDZ Drukarnia LEGA, Opole

Prolog

Na wschodnim, wysokim krańcu równiny

Hampstead Heath, między Finchley Road i Chestnut

Avenue, rozciągał się przestronny park, w którym

stał duży pałac z czerwonej cegły, zdobny

wykuszowymi oknami, a zwany North End House.

Wieczorem 3 maja 1827 roku w parku tym

rozgrywała się tragiczna scena rodzinna.

Uczestniczyło w niej troje aktorów. Pierwszy z nich

- stary mężczyzna — miał twarz zoraną

zmarszczkami i siwe włosy, co świadczyło, iż liczy

najmniej sześćdziesiąt lat. Stał wyprostowany,

zwrócony tyłem do parkowego muru, a w

podniesionej ręce trzymał ciężką hebanową laskę,

którą podpierał się zazwyczaj. Przed sobą miał

dwudziestoparoletniego młodzieńca, niezwykle

wysokiego i atletycznie zbudowanego, ubranego jak

do podróży morskiej. Człowiek ten tulił w

objęciach damę w średnim wieku, jak gdyby

pragnął bronić ją i osłaniać. Twarz jego wyrażała

grozę i zdumienie, a ciałem smukłej kobiety

wstrząsały spazmatyczne łkania.

Byb do sir Ryszard Devine, jego żona i jedyny syn

Ryszard, który tegoż dnia rano wrócił z zamorskiej

podróży. A więc, pani małżonko — mówił sir

Ryszard rozdygotanym głosem, jakim w chwilach

krytycznych posługują się ludzie nawet najbardziej

opanowani—przez lat dwadzieścia byłaś

uosobieniem kłamstwa! Przez lat dwadzieścia

oszukiwałaś mnie! Przez lat dwadzieścia śmiałaś się

ze mnie niby ze ślepego durnia, wespół z łajdakiem,

którego nazwisko jest synonimem wszystkiego co

niecne i rozpustne!

A teraz, kiedy odważyłem się podnieść rękę na lekkomyśl-

nego smarkacza, wyznajesz własną hańbę i pysznisz się tym

wyznaniem!

— Matko! Najdroższa matko! błagał zrozpaczony

młodzian. — Powiedz, że to nieprawda, że w gniewie rzuciłaś

nieoględne słowa. Spójrz! Jestem już spokojny. On może

mnie uderzyć, jeżeli zechce.

Lady Devine wzdrygnęła się nerwowo i przywarła do

syna, jak gdyby w jego ramionach szukała pomocy.

— Poślubiłem cię, Eleonoro Wadę, dla twej urody

— ciągnął starzec. — Ty wyszłaś za mnie dla majątku.

Plebejusz ze mnie, cieśla i budowniczy okrętów. Ty za to

jesteś wysoko urodzona. Twój ojciec należał do szykownego

towarzystwa, był szulerem, zadawał się z nicponiami i hula

kami. Ja miałem pieniądze. Otrzymałem tytuł szlachecki.

Geszyłem się łaskami Dworu. Twój ojciec potrzebował

pieniędzy, więc sprzedał ciebie. Zapłaciłem żądaną cenę, ale

w kontrakcie nie było słowa o dostojnym lordzie Bellasis,

twoim kuzynie.

— Ulituj się, mężu! -— westchnęła cicho lady Eleo

nora.

— Ulitować się! Nad tobą! wybuchnął z furią. A ty

miałaś dla mnie litość? Nie! Dłużej nie dam robić z siebie

błazna! Twojej rodzinie nie brak dumy i pychy. Pułkownik

Wadę ma jeszcze córki na wydaniu. Twój gach, dostojny lord

Bellasis, myśli nawet teraz o podreperowaniu nadszarpniętej

fortuny korzystnym małżeństwem. Dobrowolnie wyznałaś

własną hańbę. Jutro twój ojciec, twoje siostry, cały świat

usłyszy historyjkę, którą mnie uraczyłaś.

— Na miłość boską, ojcze! Chyba tak nie postąpisz!

— zawołał młody człowiek.

— Milcz, bękarcie! — krzyknął sir Ryszard. Słusznie!

Zgrzytaj zębami! Ale piękny epitet zawdzięczasz tylko

ukochanej matce.

Lady Devine wysunęła się z ramion syna i padła na

kolana przed mężem.

— Nie czyń tego, Ryszardzie! Byłam ci wierna przez

dwadzieścia dwa lata. Znosiłam wszystkie upokorzenia,

wszelkie zniewagi, jakich mi nie szczędziłeś. Wstydliwy

sekret dziewczęcej miłości zdradziłam dopiero dzisiaj, gdy

zaślepiony gniewem podniosłeś rękę na niego! Pozwól mi

odejść, zabij mnie, lecz nie okrywaj hańbą!

Sir Ryszard odwrócił się, by odejść, ale przystanął nagle.

Zmarszczył krzaczaste siwe brwi, twarz wykrzywił ohydnym

grymasem i roześmiał się głucho. W chichocie tym furia

zdawała się stygnąć i odmieniać w chłodną, bezlitosną

nienawiść.

A więc dobrze — powiedział. — Zachowasz dobre

imię. Ukryjesz swoją niesławę przed światem. Stanie się

wedle twojego życzenia, ale pod jednym warunkiem. —

Pod jakim? — zapytała dźwigając się z klęczek. Twarz jej i

oczy szeroko otwarte wyrażały grozę. Dreszcz wstrząsał

całym ciałem. Ręce zwisały bezwładnie.

Starzec przyglądał się przez moment żonie, wreszcie

podjął z wolna:

Pod warunkiem że ten przybłęda, co tak długo

bezprawnie nosił moje nazwisko, trwonił moje pieniądze,

a nawet chleb mój jadł nie mając po temu tytułu, spakuje

manatki i precz pójdzie. Niechaj odrzuci przywłaszczone

imię, zniknie mi z oczu i nigdy więcej nie przestąpi progu

mojego domu.

Nie rozłączysz mnie przecie z jedynym synem! — za-

wołała nieszczęsna niewiasta.

Możesz przenieść się z nim razem do jego ojca.

Ryszard wyswobodził się z obejmujących go znów ra-

mion, ucałował bladą twarz matki i — sam nie mniej blady

zwrócił się do rozjuszonego starca:

Nie mam obowiązków wobec pana — powiedział.

Zawsze nienawidził mnie pan i prześladował. Kiedy su-

rowość wygnała mnie z tego domu, nasyłał pan szpiegów, by

podglądali życie, jakie sobie obrałem. Nic nas nie łączy, a ja

od dawna to odczuwałem. Teraz, gdy wiem, czyim naprawdę

jestem synem, widzę z radością, że panu zawdzięczam mniej,

niż mniemałem. Przyjmuję warunek. Odejdę! Tak, matko.

Odejdę! Nie zapominaj o swoim dobrym imieniu.

— Miło mi, że jesteś tak uległy — roześmiał się sir

Ryszard Devine. — Posłuchaj teraz! Dziś jeszcze wezwę

Quaida i zmienię testament. Syn mojej siostry, Maurycy

Frere, zostanie spadkobiercą zamiast ciebie. Ty nie do-

staniesz nic. Za godzinę opuścisz ten dom. Zmienisz nazwi-

sko. Nigdy słowem ni uczynkiem me pr/yznasz ssę do

związków ze mną ani moją rodziną. Nie dbam, jakie będą d

grozić niebezpieczeństwa lub prywacje. W chwili kiedy się

dowiem, że na świecie istnieje ktoś, kto podaje się za

Ryszarda Devine'a (chodażby nawet dzięki temu miał

uratować życie), wstyd twojej matki stanie się publicznym

skandalem. Znasz mnie. Wiesz, że potrafię dotrzymywać

słowa. Wrócę za godzinę, pani żono. Chcę wówczas usłyszeć,

że tego człowieka tu nie ma.

Sztywny, wyprostowany minął lady Eleonorę i jej syna.

Potem przemierzył ogród krokami sprężystymi od miotają-

cej nim furii i ruszył drogą w stronę śródmieśda Londynu.

— Ryszardzie! zawołała nieszczęśliwa matka. Wy

bacz mi, ukochany synu! Zniszczyłam twoje życie!

Ryszard Devine odgarnął z czoła demrte włosy.

— Nie płacz, najdroższa matko powiedział głosem

wezbranym miłośdą i troską. —- Nie jestem godzien twych

łez. To ja, niewdzięczny i lekkomyślny w dągu tak wielu lat

twojej niedoli, winienem błagać o przebaczenie. Obecnie

razem poniesiemy brzemię, może więc ty odczujesz pewną

ulgę. On ma słuszność. Należy, abym odszedł. Zapewne

potrafię zyskać dobre imię, którego dźwięk nie przejmie

wstydem ani mnie, ani dębie. Nie brak mi sił i zdrowia. Mogę

pracować. Świat jest szeroki. Żegnaj, najdroższa matko!

— Zaczekaj! Jeszcze chwilę! Patrz... On poszedł w stronę

Belsize! Ach, Ryszardzie, oby się tylko nie spotkali!

— Spokojnie, mamo. Na pewno się nie spotkają... Jesteś

blada, bliska omdlenia...

—- Zabija mnie strach przed niewiadomą, złą przyszło-

śdą. Drżę na myśl o niej, Ryszardzie! O, Ryszardzie! Wy-

bacz mi! Módl się za mnie.

— Cicho, najdroższa matko, dcho! Odprowadzę dę do

domu. Nie płacz. Napiszę do ciebie. Chodaż raz jeden

napiszę, aby dę uspokoić i pocieszyć.

Sir Ryszard Devine, zaszczycony tytułem szlacheckim

finansista, budowniczy okrętów i milioner, był synem deśli

z Harwich. Wcześnie osierocony, mając na utrzymaniu

siostrę, uczynił celem żyda gromadzenie pieniędzy. Przed

blisko piećdziesiędoma laty, nie bacząc na przepowiadane

mu niepowodzenie, zobowiązał się, że zbuduje w dokach

Harwich kanonierkę „Hastings" dla Admiralicji najjaśniej-

szego pana króla Jerzego Trzedego. Kontrakt ten niby ostry

klin rozszczepił potężny dębowy kloc rządowego zacofania,

a rezultatem jego były nie tylko trójpokładowe okręty

liniowe, które oddały znakomite usługi pod wodzą Pellewa,

Parkera, Nelsona i Hooda, lecz również olbrzymie stocznie

w Plymouth, Portsmouth i Sheerness oraz dostawy niezliczo-

nych baryłek solonej wieprzowiny i skrzyń razowych sucha-

rów. Ordynarny, torujący sobie drogę łokdami syn Dicka

Devine'a miał na widoku tylko jedno: zdobyde fortuny.

Pełzał, płaszczył się, łasił, całował ślady stóp wielkich ludzi

i usłużnie warował w ich przedpokojach gotowy na każde

zawołanie. Nic nie było dlań zbyt nikczemne ani zbyt trudne.

Przebiegły człowiek interesu, mistrz swojego rzemiosła, nie

pętany nakazami honoru lub delikatnośd, szybko zdobywał

pieniądze, a zdobyte oszczędzał. Po raz pierwszy publicznie

przyznał się do bogactwa, gdy w roku 1796 zadeklarował

pięć tysięcy funtów na pożyczkę rządową rozpisaną celem

pokryda kosztów wojny z Francją. W roku 1805 oddał

znaczne i podobno niebezinteresowne usługi podczas pro-

cesu lorda Melville'a, skarbnika Marynarki Królewskiej.

W tymże roku wydał siostrę za bardzo bogatego kupca

z Bristolu, Antoniego Frere'a, sam zaś poślubił Eleonorę

Wadę, najstarszą córkę pułkownika Wottona Wadę'a, kom-

pana zabaw księcia regenta, a przez swoją żonę wuja

głośnego z wybryków lorda Bellasis. Zyski z dostaw dla

rządu oraz pomyślne spekulacje giełdowe (przeprowadzone,

jak krążą słuchy, dzięki poufnym informacjom z Francji

w burzliwych latach 1813—1815) dały sprytnemu przedsię-

biorcy iśde monarszą fortunę i pozwoliły mu żyć na książęcą

modłę. Ale stary kutwa nie umiał rozstać się z wrodzoną

chciwością i skąpstwem. Zewnętrznym dowodem jego boga-

ctwa było jedynie kupno tytułu szlacheckiego oraz wspania-

łej rezydencji w Hampstead i ostentacyjne wycofanie się

z interesów.

Próżniaczy żywot nie przyniósł szczęścia ni radośd sir

Ryszardowi Devine'owi. Był surowym ojcem i wymagają-

cym panem domu. Służba nienawidziła go, a w żonie potrafił

budzić tylko przestrach. Jedyny syn, Ryszard, odziedziczył,

jak się zdawało, nieugiętą wolę i władcze skłonności ojca.

Rozumne i sprawiedliwe zasady wychowania mogłyby nie-

wątpliwie skierować go ku dobremu. Ale nieskrępowany

niczym poza domem, w domu zaś poddawany żelaznej

ojcowskiej dyscyplinie, stał się młodzieńcem nieokiełznanym

i lekkomyślnym. Biedna tkliwa Eleonora, oderwana bez-

litośnie od swojej pierwszej miłości, którą był kuzyn, lord

Bellasis, próbowała mitygować chłopca, nie przyniosło to

jednak zamierzonego skutku. Ryszard darzył matkę gorą-

cym, płomiennym uczuciem występującym często u natur

gwałtownych, ale nie ulegał jej wpływom i po trzech latach

utarczek z ojcem wyjechał do Francji, by prowadzić tam taki

sam żywot, jaki w Londynie raził surowego sir Ryszarda.

Wówczas stary kutwa wezwał do siebie siostrzeńca, Maury-

cego Frere'a (którego ojciec, zamożny kupiec z Bristolu,

zbankrutował po zniesieniu jawnego handlu niewolnikami),

kupił mu stopień oficerski w pułku piechoty i począł mętnie

przebąkiwać o gotowanym dla pupila wielkim losie. Łaski

okazywane Maurycemu odczuwała żywo uczuciowa i wraż-

liwa lady Eleonora, która często i nie bez przykrości

porównywała wytworne marnotrawstwo ojca z mężowską

drobiazgową oszczędnością.

Sympatia i życzliwość nie łączyły nigdy domów par-

weniusza Devine'a i szczycącego się długą galerią przodków

Wottona Wadę'a. Sir Ryszard wiedział, iż pułkownik gardzi

nim jako nowo kreowanym rycerzem z City. Słyszał również,

że lord Bellasis oraz jego przyjaciele radzi przeklinają przy

winie i kartach zły los, co dał pięknej Eleonorze tak

nikczemnego oblubieńca.

Armigell Esme Wadę, wicehrabia Bellasis i Wotton,

stanowił typowy produkt swoich czasów. Pochodził ze starej

rodziny. Jego praszczur Armigell jakoby lądował w Ameryce

jeszcze przed Gilbertem i Raleighem. Dobra Bellasis, zwane

także Belsize, odziedziczył po innym przodku, sir Esmem

Wadzie, który był ambasadorem królowej Elżbiety przy

dworze hiszpańskim, następnie zaś członkiem rady Jakuba

Pierwszego i gubernatorem londyńskiej twierdzy Tower. Ów

Esme miał ciemną przeszłość. On to z ramienia Elżbiety

pertraktował z Marią Stuart. On wycisnął z Cobhama

zeznania obciążające wielkiego Raleigha. Dorobił się pokaź-

nego majątku, a jego siostra (wdowa po Henryku de

Kirkhaven, lordzie Hemfleet) związała się małżeństwem

z rodem Wottonów i powiększyła jeszcze rodzinną fortunę

wydając córkę Sybillę za Marmaduke'a Wade'a. Ten ostatni

był lordem Admiralicji i protektorem Samuela Pepysa, który

w swoim dzienniku (17 lipca 1668 r.) wspomina o odwiedzi-

nach w Belsize. Marmaduke Wadę otrzymał godność para

i tytuł barona Bellasis i Wotton, a poślubił Annę, córkę Fi-

lipa Stanhope'a, hrabiego Chesterfielda. Po skoligaceniu się

z tak znamienitym rodem drzewo genealogiczne Wottonów

Wadę'ów zaczęło rozrastać się bujnie i wydawać owoce.

W roku 1784 trzeci baron ożenił się ze słynną pięknością,

panną Povey, i miał z nią syna Armigella, w którego osobie

znalazł kres cały rozsądek czcigodnej rodziny.

Czwarty lord Bellasis łączył nieoględność awanturnika

Armigella ze złymi skłonnościami Esmego, gubernatora

Tower. Gdy objął w posiadanie majątek, począł grać, pić

i hulać z rozmachem charakteryzującym minione stulecie.

Uczestniczył we wszystkich niemal awanturach i skandalach, a

pośród głośnych lowelasów swoich dni zyskał sławę

najgłośniejszego. Około trzydziestki nie posiadał już mająt-

ku, a wraz z nim stracił nadzieję zdobycia jedynej kobiety,

która mogłaby go uratować — kuzynki Eleonory. Zmienił

się wówczas z gołębia w sokoła i został najnikczemniejszą

pod słońcem istotą: szlachetnie urodzonym wydrwigroszem.

Kiedy pułkownik Wadę oznajmił mu chłodno, że o rękę

Eleonory poprosił bogacz, sir Ryszard Devine, lord Bellasis

zmarszczył krzaczaste ciemne brwi i zaklął okropnie. Wie-

dział już, że żadne boskie ni ludzkie prawa nie zdołają go

teraz powstrzymać od zadośćuczynienia samolubnej pasji.

Sprzedałeś córkę, a mnie zniszczyłeś doszczętnie

powiedział pułkownikowi. Zobaczysz, jakie będą

konsekwencje.

Wotton Wadę uśmiechnął się cierpko.

Dom sir Ryszarda może się okazać gościnny — po-

wiedział — a sam sir Ryszard będzie zapewne wybornym

łupem dla gracza o twoim doświadczeniu, Armigełlu.

W pierwszym roku małżeństwa swojej kuzynki lord

Bellasis odwiedzał istotnie dom bogacza. Ale po narodzinach

małego Ryszarda — bohatera naszej opowieści — po-

sprzeczał się z rycerzem z City i nazwał go starym sknerą,

co ani grać w kości, ani pić po dżentelmeńsku nie potrafi.

Z tymi słowy odjechał, by na swą dawną modłę prowadzić

grę ze złośliwą fortuną. W roku 1827 był to zatwardziały

w nieprawościach sześćdziesięcioletni starzec o nadwątlo-

nym zdrowiu i pustej kieszeni. Dzięki gorsetom, farbowa-

nym włosom i przyrodzonemu tupetowi stawiał jakoś czoło

światu i w oblężonym przez komorników Belsize potrafił

przyjmować przyjaciół z iście magnacką szczodrością i bez-

troską. Ale nieczęstym bywał gościem w tym podupadłym

i zniszczonym starym dworze, który stanowił ostatnią resz-

tkę rozległych niegdyś włości Wottonów Wade'ów.

Trzeciego maja 1827 roku lord Bellasis zaszczycił swoją

obecnością zawody w strzelaniu do gołębi w Hornsey Wood,

następnie zaś oparł się pokusie i nie pojechał do miasta,

Clarke Marcus - Dożywotnie zesłanie.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: