Odrębności anatomiczne i czynnościowe układu oddechowego u dzieci
Układ oddechowy małego dziecka nie jest miniaturą układu oddechowego osoby dorosłej, jest on odmienny zarówno morfologicznie jak i czynnościowo.
Odrębność budowy i funkcji nosa
Okres szybkiego wzrostu Okres powolnego wzrostu
0-6 miesiąc życia 7 miesiąc - 2 rok
3-7 rok życia 8 – 13 rok
14-20 rok życia
Bardzo znaczna wrażliwość błony śluzowej nosa na czynniki infekcyjne, urazy mechaniczne (odsysanie), reakcja obrzękowa sapka + wydzielina
-niedrożność przewodów nosowych + brak umiejętności oddychania przez usta
-(duży język + niska jama ustna), krztuszenie się podczas karmienia
Ciała jamiste wykształcają się w pełni w 7 – 10 roku (upośledzona funkcja ogrzewania i nawilżania powietrza)
Odrębność budowy i funkcji zatok przynosowych
Zatoki powstają wskutek resorpcji kości oraz powiększania się zachyłków błony śluzowej nosa, ich rozwój trwa do 20-25 roku życia
Uwidocznienie zatok w obrazie RTG:
-sitowe 1-2 rok życia (w CT już w 1 półroczu)
-szczękowe 2 rok życia (rozwój w miarę wzrostu uzębienia)
- czołowe 4-9 rok życia
Klinowe 7 rok życia
Wąskie ujścia zatok + obrzęk śluzówki –-łatwe blokowanie ujść---nawracające stany zapalne
Odrębności budowy i funkcji gardła
Rozrost tk limfoidalnej w okolicy ujść nosowych trąbki (tzw. Migdałki trąbkowe)
Wysokie ustawienie nagłośni u niemowląt (sięga do części nosowej gardła) – szczególne warunki do ssania i oddychania przez nos
Łatwość dostania się do nich treści z gardła górnego (śluz, pokarm, wymiociny) gł. U niemowląt – pozycja leżąca; łatwość szerzenia się infekcji z nosogardła.
Po urodzeniu słabo rozwinięty gardłowy pierścień chłonny (Waldeyera)
Rozrost migdałków podniebiennych (tonsillae palatinae) oraz migdałka III – gardłowego (tonsila pharyngea) długość migdałków podniebiennych w pierwszym roku życia wzrasta 4 – krotnie; szczyt 5 – 7 rok życia, potem regres
Przerost migdałka gardłowego (od 2 – 3 roku życia, szczyt 5 – 7 rok życia)
Odrębności budowy i funkcji krtani
Wysokie położenie krtani: noworodek – trzon C , 1 – 2 rok życia – trzon C , 13 – 15 rok życia – trzon C
Małe rozmiary krtani, lejkowaty kształt, długa, wąsko ustawiona (sięga do części nosowej gardła), nagłośnia u niemowląt, silnie rozwinięta błona śluzowa, niedojrzałość uk chrzęstnego
Odrębności budowy i funkcji tchawicy
Wysokie ułożenie (niemowlęta), wąskie światło (w pierwszym roku powiększa się 2 razy, do okresu dorosłego 10 razy – od ok. 0,2 do ok. 2 cm2), długość wzrasta 3 razy od ok. 3 do 12 cm, bogato unaczyniona błona śluzowa – łatwość obrzęku i wysięku – znaczne zwężenie światła (laryngotracheitis, laryngotracheobronchitis)
Odrębności budowy i funkcji oskrzeli i płuc
Budowa drzewa oskrzelowego:
-strefa przewodząca ( 0 – 16 generacji )
-strefa oddechowa ( 17 – 23 generacji )
Oskrzeliki oddechowe 17 – 19
Przewody przypęcherzykowe 20 -22
Woreczki pęcherzykowe 23 generacja
Pęcherzyki
Średnica oskrzela głównego niemowlęcia = średnica tchawic, średnica oskrzela głownego dorosłego = 140% średnicy tchawicy
Długość oskrzela głównego u niemowląt:
Prawego ok. 1,2cm
Lewego ok. 1,6cm
Rusztowanie ściany:0-11 chrzęstne, od 12 (średnica poniżej 1mm) – błoniasto-mięśniowe
Mięśnie gładkie ściany oskrzeli (obecne już u noworodka we wszystkich oskrzelach aż do oskrzelików końcowych, pojedyncze włókna znajdują się w ścianach woreczków pęcherzykowych) osiągają dobry rozwój po 3 roku życia – w dojrzałych stanowią 0,5 grubości ściany – udział w obturacji oskrzeli i remodelingu
Liczba pęcherzyków płucnych
Noworodek ok. 25mln.; 1 r. ż. – 120mln; 3 r. ż. – 200mln. (do tego okresu maksymalny wzrost); 8 r.ż. – 280mln.; dorosły – 300 – 600mln
Średnica pęcherzyka płucnego : noworodek 40-120 Mikro m, dorosły 250 – 300mikro m Wzrasta 2 – 3 razy)
Średnica gronka: noworodek – 1mm, dorosły - 1cm
Do 4 r. ż. Opóźniony w stosunku do części oddechowej rozwój obwodowych dróg oddechowych – są one nieproporcjonalnie wąskie. Dopiero po 5 r. ż. Opór oskrzeli gwałtownie spada (wzrasta powierzchnia drobnych oskrzeli)
U małych dzieci duży opór obwodowych dróg oddechowych (mała średnica + obrzęk śluzówki + wydzielina) wywołuje znaczną skłonność do obturacji
Liczba oddechów na minutę
Wcześniak: 40-60
Noworodek donoszony: 38-42
Niemowlę w 3 m. ż.: 30-35
Niemowlę w 6 m. ż.: 24-29
Dziecko w 1 roku życia: 23-24
Dziecko w 5 r. ż.: 18-22
Dziecko w 15 r. ż.: 16 – 18
Odrębność budowy klatki piersiowej:
Beczkowaty kształt (ustawienie wdechowe), przekrój zbliżony kształtem do koła, poziome ustawienie żeber, większa wiotkość żeber, słaby wpływ stabilizujący mięśni międzyżebrowych
Odrębności budowy i czynności części oddechowej płuc (m.in. mała powietrzność, mała ilość i objętości pęcherzyków płucnych, bogata tk. Śródmiąższowa, brak wentylacji obocznej) + odrębności budowy oskrzeli (m.in. mała średnica, znaczna skłonność do obturacji) + odrębności budowy klatki piersiowej i przepony = łatwość wystąpienia niewydolności oddechowej u noworodków i niemowląt
Chrapciolek