O.Liszko „Elementy metodyki nauczania dzieci klas I-III szkoły specjalne dla u.u. w st. lekkim’
Rozdz. 2 Jak realizuję treści programowe języka polskiego z uczniami w klasie pierwszej – autor: Danuta Kwiecińska-Nowak z Wolsztyna
2.4 Okres czytania i pisania bez znajomości liter
Cel drugiego okresu nauczania:
- całościowe rozpoznawanie, czyli „czytanie”
- odwzorowywanie, czyli „pisanie”
- układanie z nich zdań
- czytanie i pisanie tekstów złożonych z wyrazów
- czytanie i pisanie tekstów złożonych z wyrazów i ilustracji
„czytanie” i „pisanie” to tylko rozpoznawanie i odwzorowywanie tekstów, bez znajomości liter. Okresie nie znają jeszcze w tym okresie wielkich liter ani interpunkcji. Ten okres II – bez znajomości liter – jest wazny, ponieważ na podstawie całościowo opracowanych wyrazów zostanie wprowadzona część liter w okresie III.
Drugi okres nauczania trwa ok. 9 tygodni. Kończy się pod koniec listopada ślubowaniem na ucznia klasy I. Autorka skraca czas realizacji ośrodków okresowych. Niektóre z nich przypadają późno („Jesień w ogrodzie”, „Jesień w sadzie”, „Jesień w parku”), ale nie można ich przestawić w czasie, ponieważ wprowadzone są tam całościowo wyrazy: jest, ma, owoce, są, cebula, robi, tu, tam.
Na okres całościowego czytania i pisania przypada w podręczniku 8 stron z tekstami drukowanymi i 64 strony w ćwiczeniach z tekstami pisanymi. Przy wprowadzaniu całościowym wyrazów rozpoczynam od bohaterów z podręcznika: Ola i Adam – na początku roku szkolnego są to osoby uczniom najbliższe.
Nauka czytania i pisana traktowana jest łącznie, a umiejętności te będą doskonalone w każdej następnej klasie.
Najwięcej trudności sprawiają uczniom te wyrazy, które nie mają jednoznacznego desygnatu: i, to, a, kto, co, jest, ma, są, robi, tu, tam.
Do każdego wprowadzonego wyrazu w ćwiczeniach opracowana jest:
- duża ilustracja
- czerwona etykieta
- etykietki do ćwiczeń w pisaniu (kolor niebieski)
- etykietki drukowane i pisane przeznaczone do klaserów ucznia
Oraz w niektórych:
- ilustracje do kolorowania
- rozsypanki wyrazowe
- testy uzupełniane ilustracjami do ćwiczeń w czytaniu
- teksty do wprawek w czytaniu
Wprowadzenie nowego wyrazu przeprowadzane wg stałego schematu:
- dokładne, bezpośrednie poznanie przedmiotu
- wielokrotne, powolne wypowiadanie zarówno grupowe, jak i indywidualne nazwy przedmiotu
- czytanie napisu i etykietowanie przedmiotu
- zawieszenie ilustracji na tablicy
- omówienie ilustracji na tablicy, nazywanie jej
- czytanie nazwy przedmiotu i etykietowanie ilustracji na tablicy
- omówienie ilustracji z ćwiczeń
- wklejenie ilustracji na kartę
- czytanie etykietek z ćwiczeń
- etykietowanie ilustracji czerwona etykietą
- etykietowanie różnych małych ilustracji na swojej karcie
- czytanie wyrazów pod swoimi ilustracjami
- segregowanie etykietek pisanych i drukowanych
- czytanie etykietek i umieszczanie ich w swoich klaserach
Po opanowaniu umiej. czytania danego wyrazu uczniowie ćwiczą umiejętność pisania:
- pisanie na tablicy po dużym śladzie
- pisanie po wzorze na kalce technicznej
- pisanie palcem po ławce
- pisanie patykiem/palcem po piasku/kaszy/ryżu
- pisanie gumką po ławce
- lepienie wałków z plasteliny i układanie z nich literek i wyrazów
- pisanie po śladzie na etykietach z ćwiczeń
- pisanie samodzielnie na dużej kartce
- podpisywanie ilustracji
- wielokrotne pisanie wyrazu na różnych kartkach
- pisanie na kartach szarego papieru
- pisanie w dniach następnych
- ćwiczenia aż do opanowania umiejętności samodzielnego pisania wyrazu
!! Nigdy wszystkie ćwiczenia na raz – dobór i liczba ćwiczeń zależnie od stopnia trudności opracowywanego wyrazu. W trakcie pisanie uczniowie zawsze głośno wymawiają pisane wyrazy. Dla przybliżenia graficznego obrazu nowego wyrazu nazywam czesci liter: O – duże koło, L – duża laska, l – mała laska, o – małe koło, OLA J
Utrwalanie poznanych wyrazów, czytanie i pisanie przeprowadzane w formie wielokrotnych różnych ćwiczeń przez wiele dni i kontynuacja w ciągu całego okresu II, oraz w nastepnych:
- uczniowie etykietują poznane przedmioty i ilustracje znajdujące się w klasie i zawieszone na gazetkach
- czytają przypięte na tablicy magnetycznej etykiety, układają z wyrazów zdania
- czytają wyrazy w klaserach
- układają zdania pod dyktando
- piszą w urozmaiconej formie
W okresie całościowego czytania i pisania uczniowie w dalszym ciągu piszą tylko ołówkiem po kartkach z szarego papieru w formacie A-4. Kartki wkładają w skoroszyt, w chwili zakończenia ośrodka robią z nich zeszyty zbiorcze. Na stronie tytułowej naklejają ilustrację związaną z omawianą w zeszycie tematyką.
Niezbędną pomocą są klasery: każdy uczeń ma 2. Jeden przeznaczony jest na wyrazy pisane, drugi na drukowane.
Klasery wykonane są z grubej folii o wymiarze A-4. Na folii naszyte zostały paski z przezroczystej folii, za którą uczniowie wkładają etykietki z wyrazami. Klasery usztywniam przez przypięcie ich zszywkami do tektury. Tak wykonane klasery są wygodne: uczniowie jednocześnie widzą obrazy graficzne wszystkich wyrazów, łatwo je rozpoznają i potrafią szybciej odnaleźć szukany wyraz. Klasery umożliwiają szybkie sprawdzenie stopnia opanowania umiejętności czytania opracowywanych wyrazów.
- czytanie na zasadzie ‘skakania’ po wyrazach w klaserze – uczniowie pokazują etykietki ołówkiem, bawią się w nauczyciela
Ola
Adam
i
mama
tata
okno
lala
kot
to
a
kto
dom
co
jest
ma
owoce
są
cebula
robi
tu tam
Przy wprowadzaniu poszczególnych ćwiczeń wykorzystuję karty z ćwiczeń z ćwiczeniami graficznymi do:
- pisania po wykropkowanym śladzie
- łączenia punktów
- kreślenie liń itp.
W okresie wstępnym uczniowie nazywali dni tygodnia i oznaczali je kółkiem w odpowiednim kolorze. W II okresie nauki do kolorowych kółek dokładają stopniowo wprowadzane obrazy graficzne nazw dni tygodnia. Codzienne wprowadza się kolejną nazwę dnia tygodnia. Napisy do tych ćwiczeń znajdują się w ćwiczeniach, są drukowane i pisane. Najpierw uczniowie wyszukują pisane wyrazy i układają je wg wzoru zawieszonego na tablicy. Kolejno próbują je odwzorowywać. Po opanowaniu nazw całego tygodnia, dobierają do wzoru pisanego wyraz drukowany:
O – poniedziałek
OO – wtorek
OOO – środa
OOOO – czwartek
OOOOO – piątek
OOOOOO – sobota
OOOOOOO – niedziela
Następnie układają wyrazy pisane i drukowane samodzielnie. Proces przyswajania nazw dni tygodnia, poprawnego ich odczytania i pisania trwa nieraz cały okres etapu całościowego czytania i pisania, a nieraz znacznie dłużej. Prowadzony jest w czasie zajęć wstępnych.
W okresie całościowego czytania i pisania realizuję następujące ośrodki dzienne:
- Ola idzie do szkoły
- Adam jest uczniem klasy I
- Synteza ośrodka (dwa dni)
oraz ośrodki okresowe:
- Życie dziecka w domu rodzinnym (14 dni)
- Dzień Nauczyciela (1 dzień)
- Jesień w sadzie (7 dni)
- jesień w ogrodzie (5 dni)
- Dzień Zmarłych (1 dzień)
- Jesień w parku i na polu (5 dni)
- Święto Narodowe (1 dzień)
- Idzie zima (5 dni)
- Jestem uczniem klasy I (5 dni)
Pod koniec II okresu uczniowie mają uroczystość ślubowania uczniów klasy 1. Przygotowują swój pierwszy samodzielny program artystyczny. Recytują wiersze, śpiewają piosenki, składają uroczyste ślubowanie. Przez to ślubowanie zostają włączone w szerszy krąg społeczny jakim jest cała zbiorowość szkolna.
(ilustracja)
(Etykietka czarna pisana)
(Etykietka czarna drukowana)
(etykietka czerwona pisana)
chomisiaczki