alkoholizm.pdf

Irena Nowotarska

Wypijmy za bł ę dy... czyli problemy zwi ą zane z alkoholizmem

Od dawna człowiek stykał się z kłopotami, troskami, przeŜywał lęki, rozczarowania,

daremnie szukał porozumienia z innymi. Brakowało mu woli, wiedzy, siły charakteru,

popełniał błędy, za które musiał boleśnie płacić. Ucieczką od codzienności były odurzenia

alkoholowe, które miały pomóc w oderwaniu się od trosk i kłopotów, pozbyciu się lęków i

obaw, doznaniu nowych tajemniczych wraŜeń, wyzbyciu się nieśmiałości, wzmocnieniu

poczucia własnej siły. Po chwilach oszołomienia przychodziły uczucia nieprzyjemne.

Człowiek przekonywał się, Ŝe „lekarstwo” to prowadzi do uzaleŜnienia, a w rezultacie do

choroby.

Istnieje wiele przesądów związanych z alkoholem. Niektóre z nich jak np. picie piwa

przez matki karmiące odeszły na szczęście w zapomnienie, inne jednak funkcjonują nadal. Co

ludzie mówią na temat alkoholu, a jak jest naprawdę?

Mówi się , Ŝe alkohol pobudza apetyt i ułatwia trawienie. Tylko w części ta opinia jest

prawdziwa. Niskie stęŜenie alkoholu w Ŝołądku zwiększa wydzielanie soków trawiennych.

Większa dawka alkoholu wydłuŜa trawienie i w istotny sposób utrudnia wchłanianie. Tak

więc jest to skutek odwrotny do zamierzonego.

Mówi się, Ŝe alkohol rozgrzewa. Jest to działanie pozorne. Wypicie alkoholu na krótki

czas daje poczucie przyjemnego ciepła, natomiast po rozszerzeniu naczyń krwionośnych

skóry – przyśpiesza utratę ciepła. Po wypiciu większej ilości alkoholu bilans cieplny jest

ujemny.

Mówi się, Ŝe alkohol jest dobrym środkiem na przeziębienie. Jest w tym szczypta

prawdy. Krótkotrwały efekt cieplny moŜe być przydatny, gdy ktoś jest przemoczony i

zziębnięty. Przy gorączce i stanach zapalnych alkohol zmniejsza siłę obronną organizmu,

ograniczając aktywność białych ciałek krwi w zwalczaniu infekcji. Tak więc zamiast leczyć

pogłębia chorobę.

Mówi się, Ŝe kieliszek koniaku jest lekarstwem w chorobie wieńcowej serca. Nie jest

to prawdą, poniewaŜ alkohol nie rozszerza naczyń wieńcowych, a subiektywna poprawa

samopoczucia jest wynikiem uspakajającego i znieczulającego działania alkoholu. Większe

dawki powodują zwęŜenie naczyń krwionośnych i niedotlenienie mięśnia sercowego. U osób

z miaŜdŜycą naczyń wywołane przez picie alkoholu zmiany ciśnienia mogą prowadzić nawet

do wylewu krwi do mózgu.

Mówi się, Ŝe alkohol pozwala zapomnieć o troskach i kłopotach. Śpiewa nawet o tym

Ryszard Rynkowski w piosence „Wypijmy za błędy”. Przyjemny , błogi stan, jaki

odczuwamy po wypiciu małej dawki alkoholu jest wynikiem zahamowania pracy ośrodków

nerwowych w mózgu i obniŜenia zdolności do precyzyjnej analizy myślowej. Uciekanie się

do alkoholu, gdy trapią nas troski i kłopoty ułatwia w powaŜnym stopniu narodziny

uzaleŜnienia.

Mówi się, Ŝe osobnicy o silnej głowie mogą pić spokojnie. Tymczasem jest akurat

odwrotnie. Posiadanie mocnej głowy umoŜliwia wypijanie większej ilości alkoholu i

zwiększa ryzyko uzaleŜnienia, powodując jednocześnie większe szkody zdrowotne.

Mówi się ,Ŝe piwo i wino nie powinno się zaliczać do alkoholi, poniewaŜ ich picie nie

stwarza powaŜnych zagroŜeń. Tymczasem alkohol w piwie i winie jest taki sam jak w wódce.

Częste uŜywanie piwa, jako napoju chłodzącego, jest nieporozumieniem. Nie usuwa ono

zmęczenia i jedynie działa ono znieczulająco.

Mówi się, Ŝe kierowca moŜe się napić, Ŝe przed upiciem moŜna się zabezpieczyć

dbając o solidna zakąskę i przyśpieszyć wytrzeźwienie, pijąc kawę, spacerując i biorąc

prysznic. Nawet niewielka dawka alkoholu zwalnia szybkość reakcji i upośledza kontrolę

jazdy. Prześledźmy teraz, jakie skutki w organiźmie powoduje alkohol.

Alkohol we krwi Skutki i objawy

0,3 – 0,5 promila Upośledzenie koordynacji wzrokowo-ruchowej, zaburzenia równowagi,

euforia

0,5 – 0,7 promila Zaburzenia sprawności ruchowej, pobudliwość, gadatliwość, obniŜenie

samokontroli, błędna ocena własnych moŜliwości

0,7 – 2,0 promila Zaburzenia równowagi, spadek sprawności intelektualnej, opóźnienie

czasu reakcji, wyraźna draŜliwość, wzrost ciśnienia krwi

2,0 –3,0 promila

Zaburzenia mowy, przewracanie się, wzmoŜona senność, obniŜenie

zdolności do kontroli własnych zachowań

3,0 –4,0 promila

Spadek ciśnienia krwi, obniŜenie temperatury ciała, zanik odruchów

fizjologicznych

Alkohol jest rozkładany w organiźmie tylko przez wątrobę. Szybkość rozkładu wynosi 10 –

12 godzin na dobę u męŜczyzny i 8 – 10 godzin na dobę u kobiety. Oznacza to, Ŝe w ciągu

jednej godziny wątroba spala około 1 porcji alkoholu.

PowyŜsze dane obalają mity alkoholowe. Kawa nie przyśpiesza trzeźwienia – daje

tylko pozorne poczucie świeŜości. MoŜna oszukać policjanta – ale nie organizm. Alkohol

zakłóca poczucie szybkości i odległości i jazda po spoŜyciu alkoholu nigdy nie jest

bezpieczna.

Mówi się, Ŝe problemy alkoholowe mają tylko ludzie prości, niewykształceni ,

pochodzący z „dołów społecznych”. Nic bardziej fałszywego! śycie pokazuje, Ŝe ani

wykształcenie, ani wychowanie nie zabezpieczy przed uzaleŜnieniem. Dotyka ono

wszystkich, którzy piją. Są to często ludzie wykształceni, intelektualiści, ludzie pióra, aktorzy,

piosenkarze itp.

Mówi się, Ŝe problemów alkoholowych nie naleŜy rozpatrywać w kategoriach

moralnych, Ŝe ludzka wola i charakter nie odgrywają tu Ŝadnej roli. To dotyczy jednak osób

juŜ uzaleŜnionych. Natomiast pije wiele osób nie będących jeszcze uzaleŜnionymi. W całej

sferze profilaktyki alkoholowej wola, charakter człowieka i akceptowany przez niego system

wartości- są zagadnieniami pierwszoplanowymi.

Mówi się, Ŝe wszystko moŜna , co nie moŜna, byle z wolna i z ostroŜna. Z pewnością

zwolnienie tempa picia i zachowanie ostroŜności nigdy jeszcze nikomu nie zaszkodziło. Są

jednak pewne zakazy absolutne, których naleŜy bezwzględnie przestrzegać. I tu nie ma

Ŝadnych wyjątków.

Warto wiedzieć, Ŝe przesądy i mity alkoholowe związane z psychologicznymi

i społecznymi funkcjami alkoholu nie znajdują uzasadnienia w świetle współczesnej nauki. W

większości przypadków jest to dorabianie ideologii przez ludzi pragnących się napić. NaleŜy

pamiętać zawsze o tym , Ŝe w poszukiwaniu pozytywnych funkcji alkoholu nie naleŜy

przekraczać małych dawek. Przekraczanie progu trzeźwości jest szkodliwe dla organizmu

i dla psychiki.

Pijaństwo, a co za tym idzie – alkoholizm, jest następstwem złoŜonego splotu

czynników i okoliczności . Na czynniki składa się to wszystko, co charakteryzuje konkretną

jednostkę i odróŜnia ją od innych.

Do czynników zaliczyć naleŜy:

- pewne cechy genetyczne, które moŜna określić wspólnym mianem „ alkoholowy zespół

płodowy”, kiedy osobnik jest potomkiem osób nadmiernie pijących lub alkoholików. Pewne

cechy charakterologiczne są wynikiem wpływu domu rodzinnego, systemu wychowania i

wzorców postępowania prezentowanych dzieciom i młodzieŜy. Alkoholizm moŜe być

następstwem nawyków, obyczajów, tradycji narzucanym przez dom, środowisko sąsiedzkie,

grupy rówieśnicze, zespół pracowniczy i kierowniczy w miejscu pracy. Ogromną rolę

odgrywają w tym względzie przykłady i wzorce prezentowane przez „świat dorosłych”, ich

postępowanie, wpływ środków masowego przekazu z TV i filmem na czele, prasą codzienną i

literaturą popularną. Do czynników wpływających na rozwój alkoholizmu zalicza się ogólna

atmosfera Ŝycia rodzinnego, społecznego i społeczno-politycznego w kraju, chęć wyŜycia się,

zaspokojenia potrzeb i ambicji jednostkowych w zbiorowości .

Do okoliczności naleŜy zaliczyć:

- system prawa, który rozumiany jako instrukcja zbiorowego postępowania ma istotny wpływ

na częstotliwość, rozmiary i sposób konsumpcji. JeŜeli ustawa z 1959 roku zezwalała

dzieciom i młodzieŜy na spoŜywanie alkoholu o mocy 4,5 %, to naturalną rzeczą jest, Ŝe

młodzieŜ popadała w nałóg pijaństwa, często kończący się chorobą alkoholową. Tak samo

naturalnym zjawiskiem jest ustawa z 1982 r zamykająca dostęp do alkoholu o mocy powyŜej

1,5 %. Praktycznie więc eliminuje alkohol z Ŝycie młodych ludzi. System prawny logicznie

zbudowany, kompleksowy i bezwzględnie egzekwowany ma istotny wpływ na rozmiary

i charakter konsumpcji.

- system ekonomiczno- organizacyjny związany z produkcją, dystrybucją i sposobami

spoŜywania alkoholu. Łączy się on z poprzednim, poniewaŜ często przybiera postać reguł

prawnych, a niekiedy obyczajowych, kształtowanych przez prawo w sposób pośredni. Do tej

grupy okoliczności moŜna zaliczyć: rozmiary i dostępność sieci sprzedaŜy napojów

alkoholowych; godziny jej działania; sposób wynagradzania sprzedawcy; organizację

przedsiębiorstw prowadzących dystrybucję , konstrukcję planu sprzedaŜy, profity uzyskiwane

przez zarząd przedsiębiorstwa i pracowników z okazji wykonania, przekroczenia planu

sprzedaŜy, asortyment sprzedawanych trunków dających moŜliwość wyboru, rodzaj

opakowania i inne.

- system finansowo-ekonomiczny, a więc ceny na napoje alkoholowe; istnienie mniej lub

bardziej szerokiego zespołu zamienników, stawiających przed potencjalnym klientem

moŜliwość wyboru

- działalność systemu edukacji narodowej, informacji i popularyzacji wiedzy; organizacja

zaplecza socjalno- oświatowego w zakładach pracy, dzielnicach mieszkaniowych duŜych

miast i wielkich osiedlach

- istnienie szeroko i sprawnie działającej sieci tanich, dostępnych dla kaŜdego lokali

gastronomicznych i rozrywkowych

Obok tego moŜna zanotować oddziaływanie okoliczności pozornie nie związanych z

problemem. Będzie to masowe zatrudnienie kobiet przy braku rzetelnego systemu opieki nad

dzieckiem podczas pracy rodziców; system zaopatrzenia ludności w artykuły pierwszej

potrzeby; system kształtowania postaw moralnych i inne.

Skutki ujemnego wpływu alkoholu - narkotyku uwidaczniają się niemal w kaŜdej

dziedzinie Ŝycia człowieka: w sferze Ŝycia osobistego, zdrowia konsumenta, w Ŝyciu

rodzinnym, organizacyjno-ekonomicznym kraju, wreszcie w dziedzinie problemów

społecznych. W codziennym Ŝyciu zjawiska skutkowe są powiązane, przenikają się

wzajemnie, a w róŜnym układzie czasowo- przestrzennym dają bardziej ujemne następstwa,

niŜ początkowo się wydaje.

Bardzo znamienne są następstwa zdrowotne spoŜywania i naduŜywania alkoholu.

Badania naukowe jednoznacznie ustaliły, Ŝe nie istnieje taka ilość alkoholu, która po spoŜyciu

nie zakłócałaby w mniejszym lub większym stopniu sprawności psychofizycznej człowieka,

niezaleŜnie od tego, czy jest on przyzwyczajony do spoŜywania alkoholu, czy teŜ nie.

Poszczególne osoby w róŜny sposób reagują na taką samą dozę trunku. ZaleŜy to od wielu

czynników, a między innymi od indywidualnej wraŜliwości. Prawdopodobieństwo na

zapadnięcie na chorobę alkoholową jest większe u ludzi oznaczonych mianem „mocna

głowa” , niŜ u tych, o których się mówi, Ŝe mają „słabą głowę”. W tych ostatnich

przypadkach nawet mała dawka trunku powoduje obronną reakcję organizmu ( ból głowy,

wymioty, poty, rozstrój Ŝołądka itp.), co uniemoŜliwia dalszą konsumpcję , a więc

zwiększenie stopnia zatrucia. UŜywanie i naduŜywanie alkoholu powoduje wiele zmian.

- Po pierwsze są to zmiany w systemie nerwowym, co wyraŜa się w zaniku lub ograniczeniu

zdolności do samokrytycyzmu; obniŜeniu inteligencji; nieopanowaniu emocjonalnym;

upośledzeniu sprawności ruchowej i zachowania się. Najczęściej spotykanym zaburzeniem

psychicznym powstającym na skutek uŜywania i naduŜywania trunków jest zespół

uzaleŜnienia alkoholowego. Liczba osób uzaleŜnionych zamyka się w granicach 600 tys. do 1

mln. Praktycznie biorąc nie ma moŜliwości leczenia tych osób ze względu na brak

odpowiednich poradni specjalistycznych. Wzrasta równieŜ liczba psychoz alkoholowych. W

1982 r. liczba ich doszła do 2199 osób, przy czym zaobserwowano szybszy wzrost liczby

przyjmowanych kobiet. [1]

„Ujemny wpływ alkoholu na zdrowie ogólne wyraŜa się we wzroście zapadalności na

choroby przewodu pokarmowego ( m. in. marskość wątroby). Wśród osób pijących pospolite

są równieŜ schorzenia układu krąŜenia i mięśni. Ponadto alkohol wymywa z organizmu

niektóre substancje, np. związki magnezu, a inne rozkłada, obniŜając naturalną odporność

człowieka UŜywanie alkoholu sprzyja prawdopodobnie powstawaniu, a na pewno pogarsza

stan zdrowia osób chorych na cukrzycę, miaŜdŜycę, raka krtani, i przełyku, wszelkiego zaś

rodzaju zabiegi chirurgiczne są trudniejsze i stwarzają moŜliwość dodatkowych powikłań

Około 60 % alkoholików ma zmiany gruźlicze; pijaństwo sprzyja teŜ zachorowaniom na

choroby wewnętrzne.” [2]

Zdaniem demografów alkoholizm jest głównym czynnikiem nadumieralności

męŜczyzn. Oznacza to, Ŝe przeciętny statystyczny wiek Ŝycia w tej grupie jest niŜszy niŜ u

abstynentów lub kobiet ( mniej pijących). Uogólniając zagadnienie, naleŜy jednoznacznie

stwierdzić, Ŝe spoŜywanie, a zwłaszcza naduŜywanie alkoholu wyraźnie obniŜa biologiczną

jakość rodzaju ludzkiego, a co za tym idzie – moŜliwości rozwojowe jednostki, grupy i

narodu.

Osobną sprawą są samobójstwa. Badania wykazały, Ŝe „ męŜczyźni popełniają

samobójstwa kilkakrotnie częściej niŜ kobiety; nie jest wykluczone, choć nie w pełni

udokumentowane, Ŝe męŜczyźni w stanie upojenia alkoholowego częściej popełniają

samobójstwa” [3] .

Następstwa występujące w sferze Ŝycia rodzinnego mają dwojaki charakter. W

pewnym zakresie dotyczą one losów współmałŜonków i ich potomstwa , a w innym aspekcie

Ŝycia społecznego. Jest to jednak grupa wyraźnie wydzielona. Rysują się tutaj dwa zasadnicze

problemy: jakość produkcji rodzaju człowieczego oraz sposób ich wychowania, czyli

przygotowanie do Ŝycia społecznego. Z tym drugim ściśle wiąŜe się los matki oraz czyny

zakazane, skierowane przeciwko rodzinie.

Szkodliwość alkoholu nie ogranicza się do zmian zachodzących w organiźmie

pijącego. Wpływa teŜ destrukcyjnie na zdrowie fizyczne i psychiczne dziecka, i to od

momentu poczęcia. Wpływ alkoholu jest tu złoŜony i stanowi zwykle jeden z elementów

destrukcji, szczególnie w rodzinach ubogich ( niska jakość wyŜywienia, ,higieny, warunków

mieszkaniowych i nieporozumienia między małŜonkami itp.). Te okoliczności mają wpływ na

potomstwo, które posiada wiele wad wrodzonych (psychicznych, fizycznych lub często

dopiero w późniejszych latach ujawnione wady intelektualne. Są to dzieci trudne, które gorzej

się uczą, wychowują, są opóźnione w rozwoju bez szans i perspektyw na normalne Ŝycie.

Istotny wpływ na wychowanie i awans Ŝyciowy dzieci jest spójność rodziny. Rozbicie

rodziny przybierać moŜe róŜne formy: śmierć, opuszczenie domu przez jednego ze

współmałŜonków, separacja, wreszcie rozwód. Jedną z podstawowych przyczyn rozwodu jest

uŜywanie i naduŜywanie napojów alkoholowych. Oficjalne statystyki wykazują, Ŝe około

25% rozwodów jest na tym tle. Przy rozwodach orzekanych bez winy strony ( ok. 50%

ogólnej liczby) pijaństwo i alkoholizm są nagminnie spotykane, choć fakty te nie zawsze są

ujawniane w aktach. Efektem rozwodów są rodziny niepełne, zjawisko sieroctwa społecznego

i wiele następstw o charakterze dewiacyjnym wśród dzieci i młodzieŜy. Liczba młodocianych

objętych postępowaniem opiekuńczym stale rośnie. W 1981 roku wynosiła 176,7 tys.

Efektem uŜywania i naduŜywania alkoholu w rodzinie jest: ubóstwo, złe warunki

mieszkaniowe, zahamowanie dzieci w nauce, obniŜenie stanu zdrowia członków rodziny

z kobietami-matkami na czele.

Ujemne skutki spoŜywania i naduŜywania alkoholu odnotowujemy równieŜ

w systemie organizacyjno-ekonomicznym kraju. Od najdawniejszych czasów produkcja i

handel alkoholem stanowiły źródło dochodów władców bez względu na ideologię, którą

prezentowali, a w czasach nowszych narzędzie równowaŜenia budŜetu. Obecnie preliminarze

budŜetowe nie wyodrębniają jednoznacznie dochodów z tego monopolu. Wysokie dochody

wykazywane w dokumentach budŜetowych w rezultacie są mitem. PrzewyŜszają je znacznie

straty i szkody bezpośrednie i pośrednie wywołane spoŜywaniem trunków. Są to społeczne

koszty utrzymania osób chorych na chorobę alkoholową w pełni juŜ zdegenerowanych ,

dzieci kalekich i niezdolnych juŜ do samodzielnego Ŝycia, reedukacja dzieci wykolejonych na

skutek rozbicia rodziny, wydatki związane z niszczeniem przez pijaków ławek, latarni,

urządzeń transportu publicznego itp.

Następstwa uŜywania i naduŜywania napojów alkoholowych uwidaczniają się

w dziedzinie problemów społecznych. Do zjawisk, których charakter albo rozmiary

kształtuje uŜywanie albo naduŜywanie alkoholu, zaliczyć moŜna: wykroczenia i przestępstwa,

demoralizacja dzieci i nieletnich, prostytucja, oraz inne postacie narkomanii. Dość

powszechnie uwaŜa się, Ŝe naduŜywanie alkoholu jest istotnym czynnikiem kryminogennym.

S. Batawia (1951) w klasycznych juŜ badaniach 100 rodzin nałogowych alkoholików na

podstawie wywiadów z Ŝonami i wywiadów środowiskowych stwierdził „przestępstwa

przeciwko mieniu u 26 alkoholików, karalność administracyjną u 64 %, powaŜne zajścia po

pijanemu z osobami obcymi u 23%.” [4] Najbardziej charakterystyczną cechą tych osób było

popełnianie w domu przestępstw, które pozostawały nieujawnione: niszczenie mienia,

demolowanie mieszkania, powodowanie uszkodzeń ciała domowników, groŜenie Ŝonom

zabójstwem, zaraŜenie chorobą weneryczną,, dotkliwe bicie dzieci, czyny lubieŜne wobec

córek. Podobnie nieujawnione pozostawały czyny przestępstwa w miejscu pracy - w tym

kradzieŜe. Do przestępstw nierejestrowanych naleŜy niedozwolony wyrób spirytusu,

rozpijanie małoletnich dzieci, naruszenie nietykalności cielesnej, udział w bójce.

Wśród osób naduŜywających alkoholu i popełniających przestępstwa moŜna

wyróŜnić dwie kategorie:

- w pierwszej znajdują się osoby , u których naduŜywanie alkoholu występuje z zespołem

objawów wczesnego nieprzystosowania społecznego i które zaczęły popełniać przestępstwa

bardzo wcześnie, na ogół juŜ w okresie nieletniości. Popełnianie przestępstw w tej grupie albo

wyprzedza naduŜywanie alkoholu, albo oba te zjawiska występują równolegle.

- do drugiej mniej licznej kategorii zalicza się osoby, u których początek systematycznego

naduŜywania alkoholu znacznie wyprzedza pierwsze przestępstwa. Występują one po 20 roku

Ŝycia lub jeszcze później.

NaduŜywanie alkoholu jest dysfunkcjonalne dla całego systemu społecznego i stanowi

zagroŜenie bytu narodowego. Stało się to szczególnie groźne po upadku systemu

komunistycznego, z którego odejściem wiązaliśmy nadzieje na pozbycie się wielu patologii

społecznych. Tymczasem znalazły one doskonałą poŜywkę na glebie głębokiego kryzysu

gospodarczego i społecznego w Polsce, w okresie rozchwiania norm i systemów prawnych

nowopowstającego systemu politycznego. UzaleŜnienie alkoholowe milionów ludzi stwarza

brzemienne skutki społeczne, zagroŜenia biologiczne, ekonomiczne i społeczno-kulturowe.

Alkoholizm doprowadza do rozbicia rodzin i zaburzenia procesów socjalizacji dzieci

i młodzieŜy. Sprzyja kształtowaniu się postaw aspołecznych takich jak: cynizm, znieczulica

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: