Dagmara Krysiak
OGÓLNE ZASADY DZIAŁAŃ KRYMINALISTYCZNYCH
Wprowadzenie:
- Jak każda nauka kryminalistyka powinna legitymować się katalogiem podstawowych zasad,
- z racji związku kryminalistyki z procesem karnym wiele dyrektyw pokrywa się z zasadami procesu karnego,
- są to zasady: praworządności, humanizmu, prawdy materialnej, obiektywizmu, szybkości, ekonomii działań,
- w opracowaniach kryminalistycznych wymienia się także: zasadę dokładności badań, poszukiwań i działań, zasadę celowości i planowości, zasadę wszechstronności badań i poszukiwań, zasadę kompleksowości działań, zasadę tajności(dyskrecji), zasadę organizacji walki, zasadę dokumentowania czynności i ich wyników.
- na podkreślenie ze względu na swą złożoność zasługują poniższe zasady.
Najważniejsze zasady działań kryminalistycznych:
1. Zasada wszechstronności badań i poszukiwań:
- pożytecznym schematem w tym aspekcie jest tzw. reguła złotych pytań śledczych albo reguła siedmiu złotych pytań:
Co?
- Gdzie?
- Kiedy
- W jaki sposób?
- Za pomocą jakich narzędzi, środków?
- Kto?
- Dlaczego?
- w śledczym poszukiwaniu odpowiedzi na złote pytania bardzo pomocne są tzw. pytania wykrywacze, które brzmią następująco:
- Kto wiedział lub mógł wiedzieć?
- Kto chciał lub mógł chcieć ? (dot. motywu),
- Kto uzyskał lub mógł uzyskać korzyść?
- Kto mógł ustalonym czasie i miejscu dokonać czynu?
- Jaką osobowość mógł mieć sprawca przedmiotowego czynu?
- każde z pytań wymaga konstruowania wersji kryminalistycznych, hipotez wersyjnych i ich skrupulatnego sprawdzania bez lekkomyślnej rezygnacji.
2. Zasada tajności
- swoista dla znacznego obszaru zastosowań kryminalistyki (zwłaszcza na etapie prewencji wykrywania),
- zarówno formułowane wersje kryminalistyczne, jak i przedsięwzięcia organów ścigania i ich rezultaty zostają niejawne, a ujawniane mogą być tylko na tyle na ile wymaga tego procedura lub względy taktyczne,
- równie ważna jest dyskrecja na temat stanu niewiedzy organów ścigania,
- nieprzestrzeganie tej zasady doprowadza do tego, że o szczegółach o których mógł wiedzieć tylko sprawca, dowiaduje się szerszy krąg osób (utrudnia to interpretację badań wariograficznych, uniemożliwia ich sensowne przeprowadzenie),
- sankcja za rozpowszechnianie bez zezwolenia wiadomości z postępowania przygotowawczego zawarta w art. 241 par. 1 K.K.
3. Zasada organizacji walki
- walka rozumiana jako interakcja w warunkach tzw. kooperacji negatywnej,
- przeciwnikiem jest sprawca a zniszczeniu podlega nie jest osoba, a jego anonimowość, ewentualny kamuflaż, fałszywe argumenty obrony,
- rodzi się pytanie dotyczące metod dopuszczalnych w trakcie „walki”,
- organy śledcze mają prawo zachować pewne elementy swojej wiedzy w tajemnicy przed ewentualnym podejrzanym, także zarzut wraz z uzasadnieniem może być sformułowany tylko tak, aby zawierał dostateczne i wystarczające dane, stanowiące podstawę aktu,
- należy przy zachowaniu tej zasady pamiętać o zadach fair play – nie dopuszcza się stosowania metod nieetycznych i bezprawnych (presję, poniżanie, szantaż, udręki psychiczne, wprowadzenie w błąd co do przysługujących uprawnień)
trwewqetrwewqe