Zarys technologii poszczególnych faz produkcji wędlin.pdf

ZARYS TECHNOLOGII POSZCZEGÓLNYCH FAZ PRODUKCJI WĘDLIN

S urowce mięsne i roślinne w poszczególnych fazach produkcji wędlin podlegają różnym

procesom, które mają na celu nadanie i utrwalenie odpowiedniego smaku oraz wyglądu

produktom mięsnym.

Do zasadniczych (podanych w kolejności) faz produkcji wędlin należą:

1. rozbiór, wykrawanie i klasyfikacja mięsa,

2. solenie i peklowanie,

3. rozdrabnianie,

4. przygotowanie przypraw i osłonek,

5. kutrowanie,

6. mieszanie,

7. formowanie,

8. osadzanie, osuszanie i dojrzewanie,

9. wędzenie,

10. gotowanie i parzenie,

11. studzenie,

12. suszenie,

13. wykończanie i etykietowanie.

Rozbiór i wykrawanie jak również zasady klasyfikacji mięsa na przetwory z mięsa

rozdrobnionego omówiono w dziale poświęconym mięsu. Znajomość tych zasad oraz ich

przestrzeganie w produkcji wędlin decyduje w zasadniczym stopniu o jakości i trwałości

gotowego produktu. Następne fazy procesu produkcyjnego wędlin powinny być prowadzone

według zasad podanych poniżej.

Solenie i peklowanie. Peklowanie suche wykonuje się przez nacieranie większych kawałków

(elementów) mięsa mieszanką peklującą przez dokładne wymieszanie z nią mięsa drobnego

(każdą klasę i rodzaj mięsa oddzielnie). W celu ułatwienia pracy używa się do peklowania

mięsa, na wszystkie prawie kiełbasy, mieszanki o jednakowym składzie, a brakującą do

wymaganej w przepisie ilość soli dodaje się w czasie kutrowania lub mieszania.

Peklowanie zalewowe stosuje się przy produkcji mniejszych wędzonek, jak golonek lub

żeberek, oraz przy peklowaniu głów wieprzowych, serc i ozorków.

Peklowanie mieszane , polegające na nacieraniu elementów mięsa mieszanką peklującą i

układaniu ich w basenach na 24 - 48 godzin, a dopiero potem na zalaniu solanką peklującą o

wymaganym stężeniu - stosowane jest powszechnie przy produkcji polędwicy, baleronów

oraz boczków.

Rozdrabnianie. Wszystkie mięsa oraz tłuszcze, przeznaczone na kiełbasy, muszą być

odpowiednio rozdrobnione. Pierwsze, wstępne rozdrobnienie następuje już przed

peklowaniem, następne - odbywa się w czasie produkcji, przeważnie w wilku (maszynce do

mięsa). Stopień rozdrobnienia zależy od określonych normą wymagań dla wytwarzanego

produktu.

Siatki i noże wilka (maszynki) powinny być należycie naostrzone, gdyż w przeciwnym

przypadku rozdrabniany surowiec jest miażdżony, a przy tym następuje zagrzanie mięsa, co

wpływa ujemnie na jakość gotowego produktu. Tłuszcz przy średnim lub grubym

rozdrobnieniu powinien być rozdrobniony w kostkownicy lub szybko-krajarce, przez co unika

się jego rozgniecenia i uzyskuje równomierną kostkę.

Skórki oraz ścięgna używane do produkcji kiełbas rozdrabnia się dwukrotnie w wilku po

uprzednim ich gotowaniu.

Przygotowanie przypraw. Przyprawy przed użyciem należy sprawdzić, czy nie są

zanieczyszczone oraz czy mają odpowiedni smak i zapach. Następnie wykonuje się ich

rozdrabnianie, aby w gotowym produkcie były równomiernie rozmieszczone i jak najmniej

widoczne.

Przygotowanie osłonek. Jelita solone przed użyciem do produkcji muszą być otrzepane z soli

i wymoczone w wodzie przez 2 - 4 godzin w celu rozmiękczenia i zwiększenia elastyczności.

Po wymoczeniu przelewa się je wodą o temperaturze około 30°C w celu wypłukania i

sprawdzenia czy nie są uszkodzone i czy nie zawierają resztek tłuszczu. Jelita uszkodzone

przecinane są w miejscu uszkodzenia.

Przelane kiełbaśnice, jelita wiankowe i jelita cienkie baranie napełnia się w całości. Natomiast

jelita środkowe bydlęce, krzyżówki wieprzowe, jelita grube i kątnice tnie się na odcinki o

odpowiedniej długości dla danego asortymentu, jaki ma być z nich produkowany.

Odcinki jelit (z wyjątkiem końcówek kątnic) zawiązuje się z jednego końca przędzą, tworząc

jednocześnie pętelkę długości 10 - 12 cm.

Pęcherze oraz przełyki moczy się przez około 15 minut w ciepłej wodzie, przelewa wewnątrz

i sprawdza, czy nie są uszkodzone, przy czym pęcherze odwraca się stroną zewnętrzną do

środka.

Jelita sztuczne przed napełnieniem płucze się dokładnie w czystej ciepłej wodzie, sprawdza,

czy nie wydzielają obcych zapachów, wiąże z jednego końca i przekazuje do produkcji.

Kutrowanie. Jest to mechaniczne rozdrabnianie mięsa w celu ujednolicenia jego konsystencji

oraz związania dodanej do niego wody w czasie kutrowania. Im mięso jest bardziej

rozdrobnione. tym więcej może wchłonąć wody, ponieważ zwiększa się wtedy jego

powierzchnia styku z wodą.

Mięso chude wiąże wody więcej niż mięso tłuste. Dużą zdolność wiązania wody wykazuje

mięso ciepłe bezpośrednio po uboju. Największą zdolność jej wiązania ma mięso ścięgniste.

Mięso natomiast rozmrożone ze względu na powstałe uszkodzenia tkanek w czasie

zamrażania wiąże wodę znacznie górzej, niż mięso świeże.

Mięso gotowane, którego białko uległo denaturacji, ma znikomą zdolność wiązania wody.

Nie dotyczy to jednak skórek, w skład których wchodzi tkanka łączna o dużej zawartości

kolagenu, wykazującego dużą zdolność wiązania wody.

Kutrowanie trwa 10 - 15 minut, w zależności od sprawność kutra i prędkości obrotów jego

misy. W czasie kutrowania dodaje się przyprawy oraz resztę soli w celu dokładnego ich

wymieszania.

Do obsługi kutra powinni być wyznaczeni wysoko wykwalifikowani pracownicy, gdyż od

prawidłowo przeprowadzonego kutrowania w dużym stopniu zależy jakość gotowego

produktu i jego wydajność.

W przypadku produkcji wędlin sposobem domowym, musimy kuter zastąpić; albo

kilkukrotnym zmieleniu przez siatkę o najmniejszych oczkach przeznaczonego do kutrowania

mięsa, albo wykorzystania do tego celu domowego miksera. W przypadku użycia miksera, z

uwagi na jego wysokie obroty, należy uprzednio zmielone mięso mieszać z wodą (zimną) i

dodawać stopniowo do naczynie gdzie jest miksowane. Zabieg miksowania powinien trwać

krótko, gdyż w przeciwnym razie znacznie podniesie się temperatura miksowanego mięsa, co

może wpłynąć negatywnie na jego właściwości wiążące.

Mieszanie. Ma ono na celu równomierne rozmieszczenie wszystkich składników w masie i

uzyskanie odpowiedniego ich związania. Proces mieszania trwa przeciętnie 10 - 20 minut.

Najbardziej wskazane jest stosowanie mieszarek wolnoobrotowych. Przy produkcji wędlin

suszonych i podsuszanych najlepsze do mieszania są mieszarki próżniowe, znacznie

podnoszące trwałość gotowego produktu.

Formowanie. Jest to nadawanie kiełbasom i wędzonkom odpowiedniego kształtu.

Formowanie kiełbas tzn. przetworów z mięsa rozdrobnionego jest ograniczone kształtem jelit,

które są napełniane wymieszaną masą. W tym celu masę mięsną wrzuca się z rozmachem

rękoma do nadziewarki, stopniowo wypełniając jej wnętrze, przez co zmniejsza się do

minimum zawartość w surowcu powietrza, które niekorzystnie potem wpływa na trwałość

produktu.

Formowanie elementów po uprzednim wymoczeniu polega na wyrównaniu i nadaniu im

odpowiedniego kształtu.

Można także obrobione i uformowane elementy sznurować szpagatem. Sznurowanie

elementu nadaje mu kształt walca oraz łączy produkt, który nie rozpada się potem w czasie

krajania.

Formowanie wędzonek może się odbywać również przez tzw. obciąganie, które polega na

nałożeniu na przygotowane elementy osłonek naturalnych lub sztucznych oraz sznurowaniu

ich i zrobieniu pętelki lub nałożeniu specjalnych siatek z tworzywa kurczliwego.

Osadzanie, osuszanie i dojrzewanie. Wędzonki i kiełbasy po uformowaniu zawiesza się na

kijach wędzarniczych. Przy zawieszaniu należy uważać, aby nie stykały się z sobą i aby na

jednym kiju umieszczane były przetwory o możliwie jednakowej średnicy i długości.

Kiełbasy niepodsuszone drobno rozdrobnione z dużą ilością wody przetrzymuje się w

osadzalni 15 - 60 minut. Kiełbasy suszone i podsuszane parzone oraz pieczone poddaje się

przed wędzeniem osadzaniu w temperaturze ok. 20°C przez około 2 godziny. Kiełbasy

suszone i podsuszane surowe dojrzewają w temperaturze 2 - 4°C przez 1 - 2 dni. Wędzonki w

celu osuszenia przed wędzeniem przetrzymuje się w przewiewnym pomieszczeniu 2 - 24

godzin. Procesy te wykonuje się w celu lepszego związania, poprawienia konsystencji oraz

barwy produkowanych wyrobów.

Wędzenie. W zależności od rodzaju produktu stosuje się odpowiednią metodę i rodzaj

wędzenia (omówiono to w dziale wędzenie). W celu otrzymania dobrze uwędzonego

produktu muszą być przestrzegane podane niżej warunki.

Przed umieszczeniem produktu w wędzarni należy sprawdzić, czy ma on obeschniętą

powierzchnię. Wędzenie przetworów o powierzchni wilgotnej przedłuża czas

wędzenia i daje produkt o barwie ciemnej.

Należy sprawdzić, czy kije wędzarnicze są czyste, suche i odpowiednio dobrane do

masy produktu. W przypadku użycia zbyt grubych kijów miejsca styku kiełbasy z

kijem są niedowędzone i mają duże jasne plamy.

W zależności od technicznego rozwiązania wędzarni należy uzyskać równomierność

wędzenia przez, odpowiednie przewieszanie produktu, obracanie wózków

wędzarniczych lub uruchamianie urządzeń mechanicznych, powodujących ruch

wędzonego produktu w wędzarni. W czasie wędzenia przetwory nie mogą dotykać

ścian wędzarni oraz stykać się ze sobą.

Podczas wędzenia należy stale sprawdzać temperaturę, gęstość dymu oraz szybkość

ruchu powietrza w wędzarni.

Gotowanie i parzenie. Wdonki gotuje i po uwdeniu Wkłada i je w tym celu do wrącej wody

i w ależnoci od rednicy wdonek utrymuje i temperatur lekkiego wrzenia przez 10 - 20 minut.

Natpnie pre dodanie imnej wody obniża i temperatur do 82°C i gotuje dalej w tej

temperature Ca gotowania wdonek wynoi na 1 kg wdonki urowej 45 - 50 min. Ugotowany

produkt powinien mied temperatur wewnątr 66 - 68°C Ubytek may w caie gotowania waha i

w granicach 16 - 18%.

W akładie, który dyponuje aami wdarnico-parelnicymi wdonki paruje i w

temperaturze 82 - 85°C, natomiat wdonki piecone (poldwica opocka) piece i w

temperaturze około 90°C

Zalewanie produktu imną wodą i topniowe podwyżanie temperatury do odpowiedniej wyokoci

powoduje wikenie trat w caie gotowania ora obniżenie maku gotowego produktu

Kiełbay beporednio po wdeniu ą parone w wodie lub pare w temperaturze 70 - 75°C Ca

parenia ależy od rednicy kiełba ora od topnia rodrobnienia mia i waha i od 10 minut

(parówki) do 150 minut Parenie uważa i a akoocone, gdy kiełbay oiągną wewnątr

temperatur 68°C, ponieważ w tej temperature natpuje całkowita denaturacja białek

Kiełbay po pareniu tają i elatycne i jdrne w dotyku

Studzenie. Dobrze przeprowadzony proces studzenia w odpowiednim czasie i do odpowiedniej

temperatury ma duży wpływ na trwałod produktów

Wdonki urowe tudi i powietrem Rowiea i je w tym celu na kijach lub hakach, wracając

uwag na to, aby nie tykały i e obą Wdonki powinny byd otudone do temperatury 12°C

wewnątr produktu, a ca tudenia powinien wynoid 12 - 24 godzin.

Wdonki gotowane tudi i najpierw w bieżącej imnej wodie pre 10 - 20 minut do

temperatury poniżej 50°C Natpnie rowiea i je na kijach lub hakach lub rokłada w

pojedyncych wartwach na półkach i tudi powietrem do temperatury około 12°C, przy czym czas

tudenia nie powinien byd dłuży niż 12 godin

Kiełbay uone i poduane, urowe, kiełbay piecone ora wytkie kiełbay p a r o n e i

powtórnie wdone tudi i w pomieceniach chłodonych powietrem do temperatury

wewnątr produktu około 12°C Ca tudenia powinien wynoid ok 12 godin

Kiełbay parone tudi i pre 5 - 10 minut do temperatury poniżej 50°C wodą w biornikach lub

pod prynicem Studenie to nie może byd byt długie, gdyż kiełbay tracą wtedy ciepło potrzebne

do osuszenia powierzchni powietrzem w czasie dalszego studzenia. Studzenie powietrzem trwa do 10

godin aż do oiągnicia temperatury wewnątr kiełba ok 18°C

Kiełbay podca tudenia powietrem należy rowiead w ten poób, aby nie tykały i e obą,

nie dotykały cian i podłóg ora aby był midy nimi wobodny prepływ powietra

Suszenie. Zabieg ten powinien i odbywad w pomieceniach prewiewnych, uchych, o

wilgotnoci wgldnej 75 - 85% i w temperaturze 10 - 18°C Nowocenie urądona uarnia

powinna mied automatycną regulacj temperatury, ruchu powietra ora jego wilgotnoci

Wydajnod należy kontrolowad co 2 - 4 dni, aż produkty oiągną prewidiany normą procent ubytku

Podca uenia wraca i uwag, cy produkty nie pokrywają i plenią Z chwilą auważenia jej

nalotu, należy produkty pretred uchą cierecką i prewieid w miejce bardiej prewiewne i

suche.

Wykoczaie. Produkty pred prekaaniem do pożycia należy poddad pecjalnym abiegom w celu

nadania im odpowiedniego wyglądu ewntrnego

Wkanik wydajnoci produkcyjnej wdlin jet to procentowy tounek may gotowego produktu do

masy

urowca podtawowego pobranego do produkcji, oblicany według natpującego woru

wwp = (wp-100) : ws

w którym

wwp - wkanik wydajnoci produkcyjnej w %,

ws - masa surowca w kg,

wp - masa gotowego produktu w kg.

Opracował Maxell

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: