109
ROLA WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO W PRZYGOTOWANIU DZIECKA DO NAUKI CZYTANIA I PISANIA
Spis treści
Wstęp……………………………………………………………………..3
I Problematyka badań w świetle literatury……………………………….5
1. Organizacja wychowania przedszkolnego…………………………….6
1.1. Pojęcie wychowania przedszkolnego……………………………...7
1.2. Cele i zadania wychowania przedszkolnego………………………8
1.3. Zasady pracy w przedszkolu……………………………………..12
1.4. Metody i formy pracy w przedszkolu…………………………….15
1.5. Kompetencje nauczyciela przedszkola…………………………...22
2. Wychowanie przedszkolne a gotowość do podjęcia nauki czytania
i pisania……………………………………………………………....28
2.1. Treści dotyczące pisania i czytania w wybranym programie
wychowania przedszkolnego…………………………………….29
2.2. Sposoby i formy przygotowania dziecka do nauki czytania
i pisania……………………………………………………………….40
2.3. Trudności w przygotowaniu dziecka do nauki czytania i pisania..53
2.4. Objawy dysleksji…………………………………………………67
II Metodologiczne podstawy pracy……………………………………..73
1. Przedmiot i cel pracy………………………………………………74
2. Problemy i hipotezy badawcze……………………………………75
3.Metody, narzędzia i techniki badawcze…………………………….77
4.Charakterystyka terenu i przebieg badań…………………………...80
III Analiza wyników badań……………………………………………..84
<= Wnioski z badań………………………………………………………93
<= Bibliografia……………………………………………………………97
<= Aneks………………………………………………………………….99
Wstęp
Jeśli myślisz rok naprzód – sadź ryż
Jeśli myślisz dziesięć lat naprzód – sadź drzewa
Jeśli myślisz sto lat naprzód – ucz ludzi
(przysłowie chińskie)
Weszliśmy w XXI wiek, przed nami nowe wyznania, cele, zadania i nowe nadzieje. Każda dziedzina naszego życia ulega ciągłym przemianom i każdy stara się dotrzymać kroku coraz to nowej rzeczywistości.
Okres przedszkolny charakteryzuje się dużym zapotrzebowaniem na różnorodne formy i metody pracy. Jest okresem szczególnie ważnym w kształtowaniu umiejętności czytania i pisania. Przedszkole pozwala dziecku wyruszyć w podróż, która jest fascynująca, pełna wielkich odkryć, fantastycznych intuicji, elementarnych doświadczeń. Równocześnie naznaczona groźnymi przeszkodami i różnego rodzaju trudnościami.
Z uwagi na to, że każde dziecko jest jedyne i niepowtarzalne, konieczne jest, aby interwencja dydaktyczna brała pod uwagę specyfikę każdego dziecka. Odpowiedzialność edukacyjna przedszkola bierze się stąd, że dzieci nieśmiałe, zamknięte w sobie mogą w niej znaleźć przestrzeń użyteczną dla otwarcia się i dialogu.
Rola przedszkola w odkrywaniu przez dziecko świata liter, polega na wysiłku w celu zdobywania informacji, kształtowaniu wyobraźni oraz inwencji twórczej. Ale dziecko nie jest świadome tej funkcji nauki, a ponadto jest nazbyt skupione na teraźniejszości, by rozumieć ewentualne korzyści płynące z nauki dla przyszłości.
Dlatego tak ważną rolę w przedszkolu odgrywa nauczyciel, który jest modelem pozytywnym, wiarygodnym, stanowczym, ale zawsze dyspozycyjnym, gotowym przebaczać, w którym dzieci mogą znaleźć punkt odniesienia. Tak więc przedszkole w pracy dydaktyczno – wychowawczej powinno kierować się zasadą: twórczy nauczyciel – twórcze dziecko.
Celem mojej pracy jest sprawdzenie stopnia przygotowania dzieci sześcioletnich do nauki czytania i pisania oraz wykazanie, że w przygotowaniu dziecka do czytania i pisania dużą rolę odgrywa wychowanie przedszkolne.
Praca składa się z trzech rozdziałów i kilku podrozdziałów. W pierwszym rozdziale znajduje się pojęcie wychowania przedszkolnego; zasady, metody i formy pracy w przedszkolu; kompetencje nauczyciela przedszkola. Zwrócona została również uwaga na trudności dotyczące pisania i czytania w wybranym programie wychowania przedszkolnego; sposoby i formy przygotowania dziecka do nauki czytania i pisania; trudności w przygotowaniu dziecka do nauki czytania i pisania oraz objawy dysleksji. Rozdział drugi ukazuje przedmiot i cel pracy; problemy i hipotezy badawcze; metody, techniki i narzędzia badawcze oraz charakterystykę terenu i przebieg badań. W rozdziale trzecim znajduje się analiza wyników badań oraz wnioski z badań. Praca zawiera bibliografię i aneks.
„Nowa edukacja polega na nowym podejściu do dziecka. Postawa oczekiwania, cierpliwości – na podobieństwo delikatnej ręki, która nie ośmiela się rozchylać pąka kwiatu ani wprowadzać dziecko w błąd w jego pierwszych doświadczeniach czy też ucznia w jego pierwszych pracach.”
(Christa Meres)
I
Problematyka badań w świetle literatury
1. Organizacja wychowania przedszkolnego
1.1. Pojęcie wychowania przedszkolnego
Wychowanie przedszkolne traktuje się jako etap, którego celem jest optymalizacja zdolności i możliwości rozwojowych dzieci od 3 do 6 lat.¹ Oczekuje się, że na tym etapie edukacyjnym dziecko poszerza stopniowo zakres doświadczeń oraz nabycia określoną wiedzę i umiejętności, które wyposażą je w coraz większą autonomię, aby móc podejmować trudne wyzwania, jakie proponuje życie codzienne. Uczenie się w tym okresie życia poczyna się w sposób zdecydowany do rozwoju, w miarę jak staje się dla dziecka znaczące.
Wychowanie przedszkolne – „wychowanie dzieci w wieku 3 – 6 lat, obejmujące okres przed wstąpieniem do szkoły i w zasadzie realizowane w przedszkolu”.²
Dawniej wychowanie przedszkolne sprowadzono głównie do zorganizowania opieki nad dziećmi i zapewnienia im jakiejkolwiek aktywności, obecnie coraz większy nacisk kładzie się na wszechstronne rozwijanie osobowości dziecka, obejmujące oddziaływanie na jego rozwój somatyczny, umysłowy, społeczno – moralny i estetyczny.³Wiąże się to z odpowiednim wzbogaceniem form aktywności dziecięcej, obejmujących poznawanie przez dzieci środowiska przyrodniczego i społecznego, różnicowane odmiany zabaw (funkcjonalne, tematyczne, konstrukcyjne), gry rozwijające umysł i kształtujące postawy, zajęcia z zakresu plastyki, muzykowanie, ćwiczenia fizyczne, spacery i wycieczki.
Wychowanie przedszkolne łączy, zatem spełnienie zadań wychowawczych i opiekuńczych, umacnia w środowisku dziecka działanie ____________________
¹ M. Grądziel, Edukacja integracyjna – założenia i rzeczywistość, „Wychowanie w przedszkolu” 2003, nr 1, s. 52.
² W. Okoń, Nowy słownik pedagogiczny, Warszawa 1995, s. 321.
³ Tamże, s. 321.
czynników sprzyjających jego rozwojowi i eliminuje czynniki szkodliwe.
1.2 Cele i zadania wychowania przedszkolnego
Każdy proces wychowawczo – dydaktyczny zmierza do tego, aby w wiadomościach, umiejętnościach i systemie wartości wychowanków zaszły określone zmiany. Przebiegiem tych zmian kieruje nauczyciel, dążąc do zrealizowania wytyczonych zadań, których wykonanie powoduje osiągnięcie konkretnego, zamierzonego celu końcowego.¹
Ponieważ cele bywają czasem utożsamione z zadaniami, spróbuje sprecyzować ich zakres. Celem jest to, co próbujemy osiągnąć, do czego zmierzamy, jest to efekt końcowy działań.² I te działania są właśnie zadaniami, które realizujemy w drodze do osiągnięcia celu. Każda placówka oświatowa ma do realizowania specyficzne dla swojej działalności cele, tak ogólne, jak i szczegółowe. Ogólne cele wychowania przedszkolnego zostały sformułowane w podstawie programowej zatwierdzonej przez MEN:
„Celem wychowania przedszkolnego jest wspomaganie i ukierunkowanie rozwoju dziecka zgodnie z jego wrodzonym potencjałem i możliwościami rozwojowymi w relacjach ze środowiskiem społeczno – kulturowym i przyrodniczym”.³
Wynikające z powyższego celu zadania, dostosowane do potrzeb i możliwości rozwojowych dziecka, nauczyciel realizuje w ramach określonych obszarów edukacyjnych.
____________________
¹ A. Łada – Grodzicka, E. Bełczewska, M. Herde, E. Kwiatkowska, J. Wasilewska, ABC… Program wychowania przedszkolnego XXI wieku, Warszawa 2000, s. 155.
² Tamże, s. 155.
³ Tamże, s. 155.
Wychowanie przedszkolne ma na celu możliwości uczenia się poprzez:¹
- poznawanie i kontrolowanie swojego ciała.
Poznawanie jego ograniczeń i możliwości oraz nabywanie umiejętności ruchowej. Nabywanie umiejętności troszczenia się o higienę i podstawowe nawyki dbania o zdrowie;
- nabywanie umiejętności oceny swojej aktywności ruchowej w przedszkolu i poza nim w trakcie zaspokajania podstawowych potrzeb ruchowych i formy fizycznej w zabawie i kontaktach towarzyskich, demonstrując wzrastający poziom autonomii, wiary w siebie, adekwatnej do swoich rzeczywistych możliwości. Nabywanie umiejętności oceny sytuacji, w których należy prosić o pomoc.
- obserwowanie i eksplorowanie otaczającego środowiska fizyczno – przyrodniczego. Rozpoznawanie właściwości najbardziej charakterystycznych elementów, które je tworzą. Odkrywanie relacji między nimi. Uczenie się postawy uważnej, poszukującej, twórczej;
- posługiwanie się językiem mówionym coraz bardziej poprawnym i zrozumiałym przez innych. Nabywanie umiejętności wyrażania swoich myśli, uczuć, doświadczeń oraz pragnień w formie adekwatnej do różnych kontekstów i sytuacji komunikowania się zgodnego z regułami języka. Nabywanie umiejętności używania języka do planowania swoich zachowań;
- poświęcanie uwagi i nabywanie umiejętności szacowania form aktywności muzycznej, plastycznej i ruchowej, aby w ten sposób poszerzać i stosować własne środki wyrazu (malarstwo, modelarstwo, mimika, śpiew, taniec) przez zwiększanie i indywidualizowanie własnych umiejętności ekspresji;
¹ E. Brańska, Edukacja przedszkolna w nowym roku, „Wychowanie w przedszkolu”, 2003, nr 1, s. 4.
- nabywanie poczucia przynależności do różnych grup (rodzina, klasa, przyjaciele, szkoła), aby w nich aktywnie uczestniczyć oraz poznawać ich swoiste cechy, normy i konwencje społeczne rządzące nimi. Uczenie się ustalania dobrych relacji w grupie oraz dbania o to, aby grupa nabierała niepowtarzalnego charakteru;
- nabywania umiejętności szanowania więzi pomiędzy rówieśnikami, pomiędzy dziećmi i dorosłymi, aby w ten sposób nauczyć się odczytywać i interpretować uczucia innych osób i odpowiadać na nie w sposób adekwatny. Prowadzi to do rozwoju postawy współpracy, pomocy, współdziałania i solidarności;
- uczenia się działania w grupach rówieśniczych wypowiadania swoich własnych zdań, punktów widzenia, respektowania zdania innych, przestrzegania granic czasowych wypowiedzi, a także dzielenia się przedmiotami, odraczania realizacji swoich życzeń itp.;
- poznawanie innych kultur oraz charakterystycznej kultury własnej wspólnoty, do której się należy (zwyczaje, folklor, tradycje). Rozwijanie postawy szacunku i zainteresowania różnorodnością świata.
Wychowanie przedszkolne charakteryzuje się wieloprzedmiotowością, czyli obejmuje wiedzę z różnych dziedzin, jak język ojczysty (literaturę, gramatykę, formę dźwiękową), przyrodoznawstwo, podstawę nauk matematycznych, przedmioty artystyczne (malarstwo, muzykę, taniec) i techniczne.
Przedszkole jest instytucją powołaną do wypełniania określonych programem zadań stanowiących i jego funkcjach spełnianych wobec dziecka, rodziny i społeczeństwa. Współpracując z rodziną i środowiskiem przedszkole sprawuje opiekę nad zdrowiem i bezpieczeństwem dzieci, stymuluje ich wszechstronny rozwój, prowadzi działalność profilaktyczną
i kompensacyjną, przygotowuje do szkoły.¹
Według mnie wychowanie przedszkolne stawia sobie następujące zadania:
- wspieranie dziecka w poznawaniu w wykorzystywaniu własnego potencjału rozwojowego oraz budowaniu pozytywnego obrazu własnego ja;
- tworzenie warunków umożliwiających dziecku aktywny udział w poznawaniu, uczeniu się i konstruowaniu wiedzy;
- organizowanie sytuacji sprzyjających rozwijaniu spontanicznej aktywności dziecka, wewnętrznie motywowanej i wynikającej z jego potrzeb, aktywności inspirowanej przez nauczyciela lub rówieśników oraz aktywności kierowanej przez nauczyciela i motywowanej zewnętrznie przez stawiane dziecku zadania;
- umożliwianie dziecku działań kreatywnych;
- tworzenie okazji do odczuwania satysfakcji z własnego działania i osiągania sukcesów;
- wspieranie dziecka w odnajdywaniu swojego miejsca w grupie rówieśniczej i nawiązywaniu pozytywnych kontaktów z innymi osobami, budowanie poczucia przynależności dziecka do rodziny, społeczności lokalnej regiony kraju przez poznawanie przez nie dziedzictwa kulturowego, obyczajów i tradycji.
Cele i zdania przedszkolnego skierowane są, zatem z jednej strony na dziecko, jego wychowanie, prawidłowy i wszechstronny rozwój, z drugiej wychodzą naprzeciw ogólnym potrzebom życia społecznego i gospodarczego oraz związanej z tym sytuacji rodziny.² Wydaje mi się, że dziecko w przedszkolu ma szansę na osiągnięcie dojrzałości szkolnej. Uczy
¹ D. Pacholicka, A. Fik, Edukacja sześciolatków – szansą na lepszą jakość życia, „Wychowanie w przedszkolu” 2003, nr 7, s. 393.
² Tamże, s. 394.
się kontaktów społecznych, emocjonalnych, przez zabawę zdobywa wiele
potrzebnych w karierze szkolnej umiejętności. Staje się samodzielne,
odpowiedzialne, podejmuje próby rozwiązywania problemów na miarę swoich możliwości. Rozwija zainteresowania o zdolności.
...
kinga060401