1. prehistoria - notatki.docx

(3565 KB) Pobierz

1. PREHISTORIA:

tradycyjny podział pradziejów:

człowiek – od ok. miliona lat temu
człowiek na ziemiach polskich – ok. 200 tys. lat p.n.e.
paleolit – starsza epoka kamienia – od ok. 550 tys. lat p.n.e.
mezolit – środkowa epoka kamienia – od ok. 8 tys. lat p.n.e.
neolit - młodsza epoka kamienia – od ok 6 tys. lat p.n.e.
epoka brązu – od ok 700 roku p.n.e.
epoka żelaza – od 450 roku p.n.e. (wraz z okresem rzymskim)
okres wędrówek ludów – do 650 roku n.e.

epoka młodszego paleolitu

- koczownicy, łowiectwo, zbieractwo
- już od 25 000 – 10 000 r. p.n.e. można mówić o sztuce na wysokim poziomie artystycznym
- najliczniejsze dzieła sztuki – od Uralu po Ocean Atlantycki
- drobna rzeźba, ozdoby pełniące funkcje amuletów (tereny dzisiejszej Francji, Rosji, Czech)

- postać ludzka w drobnej rzeźbie (Wenus z Willendorfu) – figury kobiety-matki z podkreślonymi cechami macierzyńskimi

Wenus z Willendorfu

- malowidła na ścianach jaskiń

- tematem są zwierzęta, rzadko ludzie
- malowane z wyczuciem, podziwem dla ich siły, zręczności i piękna

- największe skupiska grot – płd.-zach. Europa:

- Pireneje
- Góry Kantabryjskie (Hiszpania, Altamira)
- Francja – Lascaux (odkryta w 1940r.)
- Tassili w Algierii

funkcje malarstwa jaskiniowego:

- groty były miejscami kultu, nie zamieszkania
- wizeunki zwierząt miały znaczenie kultowe
- niektóre mogły mieć charakter magiczny

warsztat artysty prehistorycznego

- rysunek ryto w skale i kontur wypełniano farbą
- farby mieszane z wodą lub tłuszczem
- podstawowy barwnik – ochra (poprzez prażenie uzyskiwano różne odcienie), czerń – zwęglone kości
- narzędzia: palce, dmuchawki, pędzle z włosia

Jaskinia w Lascaux, Francja

środki artystyczne:

- kreska i linia (najwcześniej)

- plama barwna (z początku płaska, o jednolitym natężeniu walorowym i jednakowym nasyceniu, następnie uległa zróżnicowaniu)

- wnętrze konturu wypełniano też plamami barwnymi o dwóch lub kilku tonach barwnych (wrażenie bryłowatości zwierzęcia – np. w Altamirze)

- sposób przedstawienia postaci – od schematycznych uproszczeń, poprzez syntezę do coraz większego realizmu

- od ilustracji pojęć do obserwacji natury

- od umownych znaków, przez schematycznie ujęte głowy i części zwierząt, następnie całe zwierzęta profilem – świetnie uchwycone w ruchu

- stopniowo sylwetowe ujęcie ustępuje miejsca sugestii bryły, wizerunki opracowane są coraz dokładniej, proporcje zgodne z naturą, dużo szczegółów

epoka mezolitu i neolitu

- gospodarka osiadła, ocieplenie się klimatu
- rozwój: garncarstwo, tkactwo, budownictwo
- wynalazek brązu, żelaza – rozkwit gospodarki

epoka neolitu i brązu

- sztuka mobilna (ruchoma):

- drobna rzeźba, ozdoby, ceramika, początki architektury, sztuka zdobnicza
- naczynia z gliny, narzędzia, broń, biżuteria
- doskonalenie narzędzi, pierwsze osady w żyznych deltach rzek

- sztuka zdobnicza:

- ornament:

- w ścisłym związku z przedmiotem, który zdobi
- obiega w postaci pasów naczynia, pokrywa powierzchnię przedmiotów podkreślając ich naturalny kształt i wyodrębniając charakterystyczne miejsca

- motyw – powtarzalny element każdego ornamentu:

- abstrakcyjne o charakterze geometrycznym
- motyw organiczny – przedstawiający uproszczone ludzkie i zwierzęce postacie

- kamienne posągi bóstw – idole

- kształty bardzo uproszczone, jedynie kojarzą się z postacią ludzką lub zwierzęcą
- uderzający brak inspiracji przyrodą
- uogólniona forma

architektura

- prymitywne domostwa – szałasy, ziemianki, nawodne budowle na palach)

- megality – początki architektury monumentalnej

- rozsiane na wybrzeżach Europy północnej
- są to początki architektury sakralnej
- menhiry – pionowe, potężne, pojedyncze słupy, w szeregach lub w kręgach z centrum do składania ofiar
- dolmeny

podstawowe funkcje sztuki:

- malarstwo jaskiniowe i rzeźba: funkcja ideowa, magiczna, kultowa
- ozdoby rzemiosła artystycznego: funkcja estetyczna
- architektura: funkcja użytkowa i ideowa

Lascaux, Francja: