Rodzina jako system.

Rodzina stanowi złożony i nieustannie zmieniający się system, będący ciągłym wyzwaniem dla oceny wzajemnych relacji . Dlatego  w systemowym rozumieniu rodziny duży nacisk kładzie się  na charakterystykę funkcjonowania każdego z członków rodziny w różnorodnych interakcjach z pozostałymi osobami, podkreślając  zarówno  zasoby, jak i braki systemu  za pomocą siedmiu kategorii:  wypełnianie zadań, pełnienie ról, komunikacja, emocjonalność, afektywne nawiązywanie relacji, kontrola, wartości i normy. 

1.Wypełnianie zadań – jest to najbardziej kluczowa kategoria w procesualnym modelu funkcjonowania rodziny, ponieważ gwarantuje jej rozwój i pozwala gromadzić zasoby do radzenia sobie z trudnościami w sytuacjach kryzysowych. To co pozwala nam dostrzec, czy w rodzinie kategoria wypełniania zadań jest realizowana to zgodność członków rodziny w określaniu zadań, definiowaniu problemów, poszukiwaniu alternatywnych rozwiązań, wprowadzaniu w życie wybranych rozwiązań oraz ocena efektów tych rozwiązań.

2. Pełnienie ról

Zadowalające wypełnianie zadań wpływa na różnicowanie i rozwijanie różnych ról. Pełnienie ról natomiast wymaga trzech wyraźnych działań: (1) wyznaczonej  i ustalonej specyficznej aktywności każdego członka rodziny; (2) zgody i chęci członków rodziny w przyjmowaniu na siebie określonych ról i (3) rzeczywistego ustanowienia i  wykonywania przypisanych zachowań.

3. Komunikacja

Niezbędnym w realizacji pełnienia ról jest komunikacja. Celem efektywnej  komunikacji jest wzajemne zrozumienie, czyli zgodność pomiędzy treścią i sensem nadanej wiadomości oraz jej odbiorem. Formułowanie zatem jasnych, bezpośrednich i kompletnych informacji stanowi warunek wzajemnego rozumienia się i porozumiewania. Zdarza się, że w procesie komunikowania się odbiorca może unikać kontaktu i zniekształcać informację. Wtedy możemy  dostrzec, ze odbiorca jest niedostępny i zamyka się na informację.

4. Afektywne nawiązywanie relacji

Istotnym elementem procesu komunikacji jest wyrażanie i okazywanie uczuć, które może przeszkadzać lub ułatwiać wypełnianie zadań i wspomagać pełnienie ról. Trudności w ekspresji emocjonalnej mogą się zawierać w intensywności i  w wyborze momentów ich wyrażania. Komunikowanie się emocjonalne może także być blokowane lub zniekształcane w rodzinie poprzez zakazy dotyczące okazywania uczuć oraz błędną interpretację odbiorcy.

5. Emocjonalność

Emocjonalność rozumiana jest tutaj jako jakość kontaktów interpersonalnych podejmowanych w rodzinie między jej członkami. Rodzaj tych emocjonalnych relacji może także pomagać lub przeszkadzać w realizacji zadań. Emocjonalność bowiem opisuje poziom

i rodzaj wzajemnego interesowania się sobą członków rodziny. Wyróżnia się pięciu typów relacji emocjonalnych: rodzina „nie powiązana”, w której istnieją nadmiernie sztywne granice pomiędzy członkami rodziny; rodzina w której zainteresowanie innymi pozbawione jest uczuć; rodzina narcystyczna, w której kontrola impulsów oraz osiąganie wysokich wyników w realizowanych zadaniach stanowią ważne rodzinne reguły ; rodzina empatyczna, w której uczucia okazuje się adekwatnie i szanuje się uczucia innych członków rodziny i rodzina „splątana”,  w której granice miedzy członkami rodziny są rozmyte. Innymi ważnymi elementami relacji emocjonalnych w rodzinie są możliwości dzielenia się uczuciami, zaspokajanie potrzeb członków i  elastyczność we wspieraniu autonomii myślenia i działania.

6. Kontrola

Kontrola jest procesem, poprzez który członkowie rodziny wpływają na siebie nawzajem. Aspektami kontroli wskazującymi na pojawianie się lub brak trudności są: przewidywanie lub niekonsekwencja, konstruktywność lub destrukcja oraz odpowiedzialność albo jej brak w stylu kierowania. Ze względu na te aspekty można wyróżnić cztery prototypy stylów funkcjonowania rodziny: sztywny, elastyczny, liberalny (laissez-faire), chaotyczny.

7. Wartości i normy

To w jaki sposób zadania są określane i w jaki sposób rodzina je realizuje zawiera się w normach i wartościach wynikających z kultury, w której żyje rodzina, oraz z przekazów międzypokoleniowych. Wartości i normy dostarczają tła, na którym można rozpatrywać wszystkie zachodzące w rodzinie procesy.  Jest to także istotny element określający czy pełnione w rodzinie role są wyraźne czy niejasne, czy pole działania członków rodziny jest zdeterminowane ich postawami i zachowaniem, i czy  zasady rodzinne są osadzone w szerszym kontekście kulturowym.[1]