083-Srebrna moneta.doc

Ewa wzywa 07

SREBRNA MONETA

'N.

Ewa wzywa 07... Ewa wzywa 07...

Helena Sekuła

SREBRNA MONETA

ISKRY • WARSZAWA • 1975                           

—    ...Nie wiem, dlaczego, ale zanim to zrobię, chcę jeszcze usłyszeć ludzki głos... Swoją drogę muszę ukończyć sama, nikł mi w tym nie pomoże, więc nic wiem, dlaczego mówię właśnie do was... Widocz­nie dopóki człowiek oddycha, wciąż jesz­cze czegoś pragnie, a to jest moje ostat­nie pragnienie, które się spełniło, bo nie odkłada pan słuchawki, nic przerywa mi, milczy i słucha... Czuję to, słucha mnie pan bardzo uważnie... Człowiek odchodzą­cy na tamten mroczny brzeg, skąd nikt nigdy jeszcze nie wrócił, taki człowiek jest godny uwagi bardziej aniżeli ktoś szukający u was chwilowej pomocy. I może nawet wstyd panu za tę ciekawość, może jej pan nawet nigdy w sobie nie przeczuwał... Siedzi pan teraz pewnie w jakimś fotelu, niewątpliwie za biurkiem, z pudełkiem telefonu w zasięgu reki i... bardzo możliwe, że kiedyś, zanim pan przy tym biurku usiadł, wierzył pan w swoje posłannictwo i to skłoniło pana do ukończenia wymaganych, nie mogę po­wiedzieć przydatnych, przy tym zajęciu studiów... A więc panie...

—    Majewski, nazywam się Łukasz Ma­jewski... — psycholog Telefonu Zaufania skinieniem ręki przywołuje koleżankę, za­jętą przy sąsiednim biurku, pisze na kart­ce: Kandydat na samobójcę. Sprawdź, ja­ki numer na linii!

Dziewczyna momentalnie wychodzi z pokoju.

—    ...święty Łukaszu ewangelisto, ma­gistrze spraw ostatecznych, niech pan po­wie szczerze, ale tak szczerze, jak to po­winno powiedzieć się człowiekowi przed śmiercią, dlaczego tkwi pan tam. w ja­kimś świeckim konfesjonale i spowiada laickich desperatów, niedoszłych samo­bójców. rozchwianych nadwrażliwców i histeryków, dlaczego pan tam siedzi? Na­prawdę pan wierzy, że pomaga pan świa­tu... no, może nie całemu światu, ale te­mu miastu, tej ludzkiej termitierze, gdzje przeszło milion jadowitych i bezwzględ­nych mrówek walczy ze sobą nieustannie, zjada się, okalecza, wariuje, unicestwia? A pan chce temu zapobiec za pomocą do­brej woli i telefonicznego kabla?

—   Dziewczyno...

—    Iza, proszę pana, Izabela Białoń. Przedstawiam się, chociaż to już i tak jest bez znaczenia... Niech się pan przyzna, niby się pan przejmuje zagrożonym two­rem natury, tą trzciną myślącą, to chyba Pascal, prawda? Więc niby obchodzi pana, co mam do powiedzenia, a to tylko dla­tego, aby ktoś inny zdążył zbadać, skąd dzwonię, tak ? ,

—    Chcę pani pomóc i jestem wdzięcz­ny za ten łut zaufania, be jednak zadzwo­niła pani do nas.

—    Nie mam nikogo bliskiego, dlatego zadzwoniłam do was.

—   Czasami łatwiej zwierzyć się nie­znajomemu.

—    Tak, ma się mniej oporów, to jak rozmowa w pociągu z przygodnym towa­rzyszem podróży, tylko że ja zaraz wy­siadam... I nie mam się właściwie z czego zwierzać. Miałam szare, nieudane życie, nie było w nim szczęścia. Ani jedno z moich pragnień nie ziściło się. Może były zbyt ambitne? I dlatego. Nie wyszło, nic mi nic wyszło, rozumie pan? Tylko niech mi pan nic mówi. że każdy jest kowalem swego losu...

—    Nie mówię.

—    Każdy jest więźniem swego losu... Pomyślał pan: tania filozofia, tak? Proszę

nie kłamać, nie godzi się okłamywać umierającego, niech więc pan powie, co pan pomyślał!

—   Pomyślałem, że nic wszystko jeszcze stracone, jeśli człowiek szuka innego czło­wieka, chociażby tylko za pośrednictwem telefonu... Więc nie utracił jeszcze zupeł­nie nadziei.

—   Atawizm, resztka instynktu.

—   Wola życia. Posłuchaj mnie, być mo­że to tylko chwilowa depresja, nie podda­waj się jej biernie, musisz się bronić, po­mogę ci! To nie są tylko słowa, masz tu przyjaciół... Słyszysz mnie? Iza! Izabela... Iza. odezwij .się... mów ze mną, to także obrona!

—  Wypiłam kieliszek koniaku. Nie. jeszcze nie z tym... Jeszcze mam trochę czasu, ale nie odpowiedziałeś mi na py­tanie.

—   Jakie?

—   Chcesz mi przeszkodzić?

—   Tak.

—  To przecież niemożliwe, wystarczy, abym odłożyła słuchawkę.

—   Iza, obraziłaś się na życie? Chcesz zniszczyć je, raz dane, niepowtarzalne, zniszczyć pod wpływem niepowodzeń, mo­że rozpaczy, a może tylko nastroju zro­dzonego z samotności...

—    Każdy ma swoją miarę, moja jest już wypełniona po brzegi. Możliwe, że w twojej to byłaby tylko kropla, mała krop­la podkreślająca smak życia jak ostra przyprawa. Nic nie wiesz o samotności, o mojej samotności, bo każda samot­ność jest inna, tak jak ja nic nic wiem o twojej... Może ty zabijasz swoją samot­ność za pomocą telefonu stojącego tam na twoim biurku? Wypełniasz ją nieuda­nymi losami ludzi, co szukają u was ra­tunku. oparcia i przez to czujesz się mniej samotny i mniej nieszczęśliwy... Przygnębiająca jest jesień, deszcz i ten okropny wicher... Czy to prawda, że naj­więcej samobójstw ludzie popełniają w li­stopadzie?

—    Prawda.

—   Dręczy mnie wycie wiatru, od wie­lu dni odbiera sen... Targa drzewa w ogrodzie. Bezlistne gałęzie wyglądają jak szubienice...

—    Masz pod oknem drzewa?

—   Tak. Dom stoi w dużym ogrodzie, bo to dom z czasów, gdy działki, parce­le, jak je wtedy nazywano, nie były jesz­cze wielkości łaty na dżinsach. Należy co ludzi, którym się wszystko w życiu uda­ło, nawet nie domyślasz się. jak bardzo. Teraz będą mieli kłopot, bo stracą dobrą służącą, czyli pomoc domową, jak się obecnie mówi, ale wiadomo, nazwa nie zmienia istoty rzeczy.

—    Zawód jak każdy inny.

—   Nie żartuj, cóż to za zawód? Kuch­ta! Kiedyś tak się o nich mówiło, truły się esencją octową, gdy je porzucali stra­żacy. I ja jestem kuchtą, i także sic tru­ję, tyle że nie esencją octową i nie przez strażaka... Oto jak się zmieniają oby­czaje...

—   Posłuchaj mnie, Iza...

—   Jeszcze słucham! Czy wszyscy kan­dydaci na samobójców są tak gadatliwi? 1 naprawdę bierzesz mnie poważnie? Mo­że jestem ^wykłą histeryczką albo udaję? Nikt wam nigdy nie zrobił kawału?... — głos się łamie. Łukasz słyszy stłumiony szloch i coś jakby dźwięk szkła. Trwa przykuty do słuchawki, łowił słabe odgło­sy życia docierające z tamtej strony prze­wodu i myśli, że jeśli tamten człowiek odezwał się sam, to on, Łukasz, ma szansę, aby go powstrzymać i odwieść od. samo­unicestwienia.

Czy znalazł właściwy ton i jakich słów potrzeba, aby dotarły do tej dziew­czyny? Ma wrażenie, jakby ona była od­grodzona od niego niewidzialną ścianą, a gdyby nie pytania i odpowiedzi można by sądzić, że ten co chwila zmieniający barwę głos nagrany został na płytę; głę­boki alt pełen dramatycznego napięcia.

Po chwili rwący się szept w słuchawce:

—  ...nie uratujesz mnie, Don Kichocie... — jeszcze jakiś nieartykułowany dźwięk, jak gdyby spazmatyczne westchnienie, i cisza; z tamtej strony słuchawka została położona albo wypadła z ręki.

—   Rozłączyła się? — zagląda koleżan­ka. —• Na adres chwilę trzeba zaczekać...

Gdy psycholog, wyprzedzając lekarza pogotowia ratunkowego, przeskakuje stopnie dzielące go od willi na Saskiej

Kępie, dopiero przychodzi mu na myśl, że przecież te drzwi — masywne, z czar­nego dębu, z metalową rozetą zamiast klamki — mogą być zamknięte. Ale prze­kręcona do oporu rozeta zwalnia zatrzask i drzwi ustępują.

Mrok obszernego hallu rozrzedzają plamy nikłego światła sączącego się z chińskiego lampionu; obok wejścia szara- gi z lśniącego i bardzo ciemnego drzewa, w głębi skrzynia, wielka chińska szkatuł­ka połyskująca laką i masą perłową, nad nią lustro w wąskiej ramie, także z la­kierowanego drzewa, w lustrze odbicie rozwartych dwuskrzydłowych drzwi i... wyprostowanej sylwetki mężczyzny.

Wszystko to Łukasz rejestruje w cza­sie krótszym niż mgnienie i uczucie ulgi, że ktoś nadszedł z pomocą, zanim oni zdążyli przyjechać, także trwa krócej niż mgnienie.

' — Co tu się stało, na miłość boską, kim panowie są?! — krzyczy na ich wi­dok mężczyzna łamiącym się głosem.

Olbrzymi pokój; całą ścianę na wprost drzwi zajmują łukowato sklepione okna sięgające podłogi, udrapowane firankami z białego tiulu. Nieliczne stylowe sprzęty na wygiętych pajęczych nóżkach — po- .lysk szlachetnej politury, ftiatowe złoto obić i biel; w rogu pokoju kominek z marmurowym fryzem, przy nim stolik, fotel; obok na dywanie konwulsyjnie skręcone ciało.

Lekarz odsuwa z drogi szpakowatego mężczyznę, przyklęka przy leżącej kobie­cie. Bada puls, wywija powieki, potem ogląda napoczętą butelkę szkockiej whis­ky, stojącą na stoliku. Na tym samym stoliku telefon, słuchawka, zwieszona na sznurze, opiera się o biało-złoty dy­wan wyściełający podłogę, obok słuchaw­ki leży przewrócony kryształowy kieli­szek.

Lekarz jeszcze raz pochyla się nad ko­bietą — zrezygnowany gest dłoni.

—    Nie żyje? — upewnia się Łukasz, chociaż zachowanie lekarza jest dostatecz­nie wymowne.

—    Nie żyje — potwierdza tamten. — Chyba jakaś trucizna. Trzeba zawiado­mić milicję — sięga do telefonu i cofa

rękę... — Może poszuka pan automatu? — proponuje Łukaszowi. — Oni nie lubią, gdy się czegoś dotyka przed ich przyby­ciem.

Milicja — inspektor, fotograf i technik kryminalistyki z komendy dzielnicowej — jest po kwadransie.

—   Kapitan Andrzej Czyżewicz, inspek­tor służby kryminalnej — przedstawia się młody mężczyzna, ubrany w ociekający wodą nieprzemakalny sztormiak i gruby golf w norweski wzór.

Jest chyba w moim wieku — ocenia psycholog — najwyżej trzy, cztery lata po studiach.

—   Majewski — Łukasz wyciąga do niego rękę. — To ja do pana dzwoniłem.

—    Magister Piotr Paweł Łapiński — anonsuje się ceremonialnie starszy pan — kierownik działu planowania w centrali handlu zagranicznego.

—   Dlaczego twierdzi pan, że to samo­bójstwo? — Czyżewicz z zainteresowa­niem przygląda się Łukaszowi; psycholog szczegółowo opowiada przebieg rozmowy z Tzą Białoń.

—    Zadzwoniła kilka minut przed ósmą, kiedy przyjechaliśmy tutaj, było piętnaś­cie po dziewiątej, ale miałem nadzieję, że ją uratujemy... — milknie przygnębio­ny; czuje się jak chirurg, który popełnił błąd w sztuce. Nie zapobiegł śmierci dziewczyny, bo nie potrafił nawiązać z nią kontaktu, nie umiał uruchomić psychicz­nych rezerw istniejących w najbardziej nawet załamanym człowieku.

Technik zawija rękawy swetra, nacią­ga na dłonie cienkie gumowe rękawiczki; Łukasza nie opuszcza uczucie dojmującej klęski i żalu, paradoksalnego żalu do zmarłej. Wbrew woli wciąż wraca spoj­rzeniem do martwej dziewczyny. M u s i patrzeć.

Na jej twarzy rozmazany makijaż, nie­bieską pastelę nałożoną na powieki po­głębia teraz cień śmierci. Ubrana jak na bal, w wieczorową suknię z ciężkiej sza­firowej mory. Głęboko dekoltowana góra i szeroka spódnica, omotana wokół nóg, obutych w płytkie czółenka z tej samej tkaniny, co suknia.

Ramię oplątane szalem z beżowej gi-

piury. Długie rękawiczki z tej samej ko­ronki, wiotkie, jakby z nich także uciekło życie, zwisają z poręczy fotela, jedna zsunęła się i palcami dotyka dywanu.

Dziewczyna leży blisko kominka, gdzie niedawno musiał płonąć ogień, bo żarzą się jeszcze grube, spopielale głownie; twarz ma zwróconą w stronę łukowato sklepionych werandowych okien, wycho­dzących wprost na ogród. Przez drapcrię firanek majaczą za szybami nagie kona­ry drzew targanych wiatrem.

Łukasz znów powraca spojrzeniem do postaci pod kominkiem; na przegubie ręki złota bransoletka, a właściwie kilka­krotnie okręcony łańcuszek, spięty brelo­kiem z koralu. Na piersiach owalny ...