Ks. Kazimierz Bukowski Zjaw mi, Panie, drogi swoje IMPRIMATUR Kuria Metropolitalna Wrocławska L.dz. 2209/89 Ś 31 maja 1989 r. t Henryk Kard. Gulbinowicz Arcybiskup Metropolita Wrocławski Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej Wrocław 1990 SPIS TREŚCI 1. „ZJAW MI, PANIE, DROGI SWOJE 2. BYĆ CZŁOWIEKIEM RELIGIJNYM Jan Paweł II: Aby w każdym z nas objawił się Bóg 3. POWINNOŚĆ ETYCZNA Jan Paweł II: Chrześcijański kodeks moralności 4. ETYCZNA WARTOŚĆ Jan Paweł II: W wędrówce trzymać się znaków 5. SUMIENIE Jan Paweł II: Wrażliwość sumienia 6. JAK KSZTAŁTOWAĆ SUMIENIE Jan Paweł II: Być człowiekiem sumienia 7. NAWRÓCENIE Jan Paweł II: Wartość nawrócenia 8. WOLNOŚĆ WOLI Jan Paweł II: Chrystus a wolność 9. POSZUKIWANIE SZCZĘŚCIA Jan Paweł II: Trzy wartości 10. SKĄD BIORĄ SIĘ WADY I ZALETY CZŁOWIEKA? Jan Paweł II: Pokora Dzieciątka Jezus 11. SZCZODROBLIWOŚĆ, ŁAGODNOŚĆ, HOJNOŚĆ Jan Paweł II: Praca nad sobą 12. WARTOŚĆ CZYSTOŚCI Jan Paweł II: Obroniła czystość (bł. Karolina Kózkówna) 13. WSTRZEMIĘŹLIWOŚĆ — PRACOWITOŚĆ Jan Paweł II: Troska o trzeźwość Narodu 14. WARTOŚĆ CNOTY Jan Paweł II: Każdy ma swoje „Westerplatte" 15. ROZTROPNOŚĆ Jan Paweł II: Iść za prawdą 16. SPRAWIEDLIWOŚĆ Jan Paweł II: Sprawiedliwość społeczna 17. MĘSTWO Jan Paweł II: Wiara zwycięska 18. POTĘGA WIARY Jan Paweł II: Duchowe zwycięstwo 19. MOC NADZIEI Jan Paweł II: Nadzieja wbrew nadziei „ 20. NAJWIĘKSZA JEST MIŁOŚĆ" Jan Paweł II: Duszą dać 21. DUCH POBOŻNOŚCI Jan Paweł II: Pobożność św. Katarzyny ze Sieny 22. MODLITWA W NAUCZANIU CHRYSTUSA Jan Paweł II: Ufna modlitwa 23. MODLITWA JEZUSA Jan Paweł II: Aby byli jedno 24. MEDYTACJA NAD BIBLIĄ Św. Augustyn: Kimże Ty jesteś, mój Boże! 25. MODLITWA MISTYCZNA Św. Jan od Krzyża: Podstawy doskonałości 26. "OJCZE NASZ" Jan Paweł II: Modlitwa Pańska 27. "PRZYJDŹ KRÓLESTWO TWOJE" Jan Paweł II: Chrystus Król 28. "CHLEBA NASZEGO POWSZEDNIEGO DAJ NAM DZISIAJ" Św. Augustyn: O jaki chleb prosimy? 29. "ALE NAS ZBAW ODE ZŁEGO" Św. Augustyn: „Nie wódź nas na pokuszenie" 30. CZY PRZYKAZANIA BOŻE OGRANICZAJĄ NASZĄ WOLNOŚĆ? Bp Jan Pietraszko: Przestrzeń wolności 31. "NIE BĘDZIESZ MIAŁ BOGÓW CUDZYCH PRZEDE MNĄ" Jan Paweł II: Ten, który jest 32. "NIE BĘDZIESZ BRAŁ IMIENIA PANA BOGA SWEGO NADAREMNIE" Jan Paweł II: Znak krzyża 33. "PAMIĘTAJ, ABYŚ DZIEŃ ŚWIĘTY ŚWIĘCIŁ" Jan Paweł II: Boski pokarm 34. "CZCIJ OJCA I MATKĘ SWOJĄ" Jan Paweł II: Rodzina a praca 35. "NIE ZABIJAJ" Jan Paweł II: Dar życia 36. "NIE CUDZOŁÓŻ" Jan Paweł II: Modlitwa za rodziny 37. "NIE KRADNIJ" Jan Paweł II: Godność syna w domu ojca 38. "NIE MÓW FAŁSZYWEGO ŚWIADECTWA..." Jan Paweł II: Wewnętrzna prawda 39. "BŁOGOSŁAWIENI UBODZY W DUCHU..." Jan Paweł II: Formy ubóstwa 40. "BŁOGOSŁAWIENI, KTÓRZY SIĘ SMUCĄ..." Jan Paweł II: Być z cierpiącymi 41. "BŁOGOSŁAWIENI CISI..." Jan Paweł II: Wrażliwy człowiek 42. "BŁOGOSŁAWIENI, KTÓRZY ŁAKNĄ I PRAGNĄ SPRAWIEDLIWOŚCI..." Jan Paweł II: Miara sprawiedliwości 43. "BŁOGOSŁAWIENI MIŁOSIERNI..." Jan Paweł II: Błogosławieni miłosierni 44. "BŁOGOSŁAWIENI CZYSTEGO SERCA..." Jan Paweł II: Czyści sercem 45. "BŁOGOSŁAWIENI, KTÓRZY WPROWADZAJĄ POKÓJ..." Jan Paweł II: Dyskryminacja a pokój 46. "BŁOGOSŁAWIENI, KTÓRZY CIERPIĄ PRZEŚLADOWANIE..." Jan Paweł II: Sens cierpienia 47. AKT POKUTY Orygenes: Osądzajmy samych siebie 48. LITURGIA SŁOWA Jan Paweł II: Po co katecheza1. 49. MODLITWA POWSZECHNA Modlitwa Św. Klemensa 50. ZŁOŻENIE DARÓW Jan Paweł II: Chleb 51. DZIĘKCZYNNA PREFACJA Jan Paweł II: Dziękczynienie 52. "JA JESTEM Z WAMI..." Jan Paweł II: „Idźcie..." 53. DODATEK Prawda i legendy o św. Stanisławie Biskupie 1. "ZJAW MI, PANIE, DROGI SWOJE..." Zjaw mi, Panie, drogi swoje, Nawiedź mię na ścieżki Twoje, Z których by zepchnąć mej nogi Nie mógł nieprzyjaciel srogi. (Ps 27,37-40 tł. Jan Kochanowski) Religia jest osobistą więzią człowieka z Bogiem. Na więź tę składają się określone wierzenia (dogmaty wiary) i religijny kult (modlitwa, ofiara),obowiązki moralne i przynależność do wspólnoty wierzących. Przynależność jest zarówno zewnętrzna, jak i wewnętrzna - najistotniejsza: przylgnięcie do Chrystusa i Jego Kościoła, poczucie współodpowiedzialności za mikrokościół (swoje życie religijne i budowanie "domowego Kościoła" i za makro-Kościół, gdyż Kościół w całym świecie podlega nieustannie nowej ewangelizacji- Wszystkie aspekty religijnej więzi człowieka z Bogiem wzajemnie się dopełniają i uzupełniają. Trzeba to mocno podkreślić i wciąż mieć na uwadze. W rozważaniach - przygotowanych głównie z myślą o młodzieży i o młodych poszukujących własnej tożsamości - proponuje się spojrzeć na łączność człowieka z Bogiem przez pryzmat wartości etycznych. Wprawdzie religia nie utożsamia się z etyką - wszak bywają etyki świeckie, laickie -niemniej jednak wymiar etyczny zajmuje poczesne miejsce w życiu religijnym. Powstaje kluczowe pytanie: Jak spojrzeć na etykę? W dziejach myśli ludzkiej spojrzenia na etykę oscylowały między dwiema skrajnościami. Jedni widzieli w etyce jedynie nakazy i zakazy: kategoryczny imperatyw E. Kanta, który prowadził do formalizmu i bezduszności w życiu religijnym. Z kolei drudzy -jako reakcja przeciw woluntaryzmowi Kanta - podkreślali mocno emocjonalne podejście do wartości etycznych, w których nie ma praktycznie nic do zrealizowania, a należy je jedynie podziwiać i kontemplować (M. Scheler). Chrześcijaństwo zajmuje pośrednią rolę między owymi skrajnościami.Chrystianizm od początku prezentuje swym wyznawcom określone obowiązki religijno-moralne. Zawarte są one w dekalogu, uzupełnionym Chrystusowym Kazaniem na górze - zwłaszcza Ośmioma Błogosławieństwami - i przykazaniem miłości Boga oraz bliźniego. Gdy Chrystus powołuje do Królestwa nie z tego świata, daje człowiekowi przede wszystkim wielkie prawo do zbawienia. Ale z prawem łączy się zawsze obowiązek. Po stopniu spełniania obowiązków ocenia się wartość i dojrzałość człowieka. Tak więc zauważamy: człowiek religijny posiada obowiązki, albowiem posiada również wielkie prawo do zbawienia - do wiecznego szczęścia, którego przedsmak posiada również na ziemi. Po wtóre nie byłoby obowiązków religijno-moralnych, gdyby nie kryły się zanimi bezcenne wartości. Oto modlisz się. Czasem zżymasz się, że przypomina ci ktoś o codziennej modlitwie. Ale przed klasówką, egzaminem, w chorobie modlisz się chętnie. Czujesz jej potrzebę. Nie wystarczy lekarz czy lekarstwo, nawet dobra opieka. Modlitwa jest wówczas nie do zastąpienia.Dlaczego? Albowiem pozwala nam nieco zrozumieć sens cierpienia i pomaga je dźwigać. Czy nie trzeba zatem dopuścić wniosku: skoro modlitwa sprawdza się w trudnych chwilach, to chyba warto zawsze się modlić. Czy lubisz i cenisz takich, co pamiętają o tobie tylko wówczas, gdy cię doraźnie potrzebują? A potem traktują cię jakby ciebie w ogóle nie było? Prezentowane rozważania pragną ci pomóc w odkrywaniu wartości etycznych zawartych w modlitwie i Mszy św., w dekalogu i w Ośmiu Błogosławieństwach,w sprawnościach moralnych i teologicznych cnotach. W wartościach etycznych Chrystus "zjawia mi drogi swoje" i prowadzi swoimi ścieżkami. "Z których by zepchnąć mej nogi Nie mógł nieprzyjaciel srogi"(Psalm 27 - tł. J. Kochanowski). Po każdym rozważaniu znajduje się tekst uzupełniający jego tematykę. Tytułowych tekstów pochodzi zazwyczaj od autora niniejszych rozważań. Są to przeważnie fragmenty przemówień i dokumentów Ojca św. Jana Pawła II z 10-lecia Jego pontyfikatu.Może okruchy nauczania słowiańskiego Papieża zachęcą czytelników do sięgnięcia po pełniejsze teksty papieskie? Kraków, 17 czerwca 1989 - błog. Alberta Chmielowskiego 2. BYĆ CZŁOWIEKIEM RELIGIJNYM 1. Różnie można patrzeć na religię. Jedni dostrzegają w niej jedynie zespółprawd dogmatycznych do wierzenia. Przykładem wyznania wiary jest SkładApostolski zawierający dwanaście artykułów wiary albo Mszalne credo. Drudzy pojmują religię jako zbiór określonych kultowych czynności: modlitwliturgicznych, nabożeństw, pielgrzymek itp. Wielu fascynuje jednogłosowygregoriański chorał, niestety coraz rzadszy, kultywowany w opactwachbenedyktyńskich, czy też oprawa mszalnej liturgii. Jeszcze inni urzeczenisą barwnymi procesjami czy symbolicznymi poświęceniami w Matkę Boską Zielnąbądź Gromniczną. Jeszcze inni widzą w religii jedynie wymiar etyczny: określony od wieków,ustabilizowany kodeks etyczny. Za nic mają dogmaty wiary. Lekceważą sobie lub nie doceniają liturgii mszalnej bądź modlitwy. Dla nich "czysta"religia sprawdza się wyłącznie w ludzkim odniesieniu do drugich. Nierzadko wytykają skostniałych dogmatyków i rzekomych bigotów; rzekomych, bo modlących się i praktykujących. Socjologowie odkrywają w religii jej wspólnotowy wymiar: religia bardzo silnie integruje określoną społeczność plemienną czy narodową. Socjologia religii wyróżnia grupy naturalne "tożsamościowe" oraz grupy typowo religijne. W pierwszych więź naturalna, społeczna, pokrywa się z więzią kulturową, religijną. Natomiast grupa specyficznie religijna scalona jest wyłącznie przez impulsy religijne. Wyjątkowym przykładem tej ostatniej grupy jest zjawisko Kościoła, które nie występuje poza chrześcijaństwem. Kościół - z socjologicznego punktu widzenia - jest instytucją religijną hierarchicznie uporządkowaną. Na tę socjologiczną stronę Kościoła trzeba jeszcze popatrzeć oczyma teologa. Teolog dostrzega w Kościele nie tylko ludzką,zewnętrzną instytucję. Widzi w niej również - i nade wszystko - wspólnotę duchową i nadprzyrodzoną. Pismo św. nazywa ją Ciałem Mistycznym Chrystusa: ochrzczeni są komórkami, zaś Jezus jest Głową Kościoła. 2. Co stanowi istotę religii, a w szczególności ch...
amicusveritas