Zagadnienia z Elementów prawa.doc

Zagadnienia z Elementów prawa

1. Raty przedawnień

W prawie karnym
Art. 101. Kodeksu karnego mówi, że karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego
popełnienia upłynęło lat:
1) 30 - gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa,
2) 20 - gdy czyn stanowi inną zbrodnię,
3) 10 - gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata
4) 5 - gdy czyn jest zagrożony karą pozbawienia wolności nie przekraczającą 3 lat,
5) 3 - gdy czyn jest zagrożony karą ograniczenia wolności lub grzywną.

Jeżeli w okresie przewidzianym w art. 101 wszczęto postępowanie przeciwko osobie, karalność
popełnionego przez nią przestępstwa ustaje z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu.

Art. 103. Kodeksu karnego mówi, że nie można wykonać kary, jeżeli od uprawomocnienia się
wyroku skazującego upłynęło lat:
1) 30 - w razie skazania na karę pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat albo karę
surowszą,
2) 15 - w razie skazania na karę pozbawienia wolności nie przekraczającą 5 lat,
3) 10 - w razie skazania na inną karę.

Powyższych przepisów nie stosuje się do zbrodni przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstw
wojennych.

W prawie cywilnym
Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla
roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności
gospodarczej - trzy lata.

2. Kary za przestępstwa

Def. Kara jest to środek przymusu państwowego, stosowany przez sądy wobec sprawców przestępstwa i polegający na sprowadzeniu pewnej dolegliwości.

Za główny cel kary uważa się reedukację skazanego, jego poprawę. Innymi celami są cele prewencyjne: mające zapobiegać ponownemu popełnieniu przestępstwa przez sprawcę (tzw prewencja szczególna) oraz powstrzymywać inne osoby od popełniania przestępstw (prewencja ogólna).

Rodzaje kar:
1. Pozbawienie wolności – trwa co najmniej miesiąc, najwyżej 15 lat. Wymierza się ją w pełnych miesiącach i latach. Odmianami tej kary – traktowanymi przez kodeks karny jako odrębne kary zasadnicze – są: kara 25 lat pozbawienia wolności oraz kara dożywotniego pozbawienia wolności. Te szczególne rodzaje kary pozbawienia wolności mogą być przez sąd stosowane tylko wtedy , gdy przepis dotyczący popełnionego przestępstwa wyraźnie je przewiduje. Karę pozbawienia wolności wykonuje się w zakładach karnych (typu zamkniętego, półotwartego, otwartego), które dzielą się na zakłady karne dla młodocianych, dla odbywających karę po raz pierwszy, dla recydywistów penitencjarnych, dla odbywających karę aresztu wojskowego. Klasyfikacja skazanych służy osiągnięciu resocjalizacyjnego celu kary oraz zapobiega pogłębianiu się demoralizacji skazanego. Nadzór nad legalnością i prawidłowością przebiegu kary pozbawienia wolności sprawuje sędzia penitencjarny.
2. Kara ograniczenia wolności – polega na pozbawieniu skazanego niektórych praw, które w normalnych warunkach skazanemu człowiekowi przysługują, oraz na obciążeniu go dodatkowymi obowiązkami. W szczególności skazany:
- Nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu,
- Jest zobowiązany do wykonywania wskazanej przez sąd nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne (20 do 40 godzin miesięcznie)
- Ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary
Kara ograniczenia wolności jest wymierzana na czas nie krótszy niż miesiąc i nie dłuższy niż 12 miesięcy.
3. Kara grzywny – jest karą pieniężną. Wymierza się ją w stawkach dziennych, określając liczbę stawek (od 10 do 360) i wysokość jednej stawki (od 10zł do 2000zł) biorąc pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe.

3. Rozróżnienie między przestępstwem a współudziałem w przestępstwie – rozróżnienie kar

Współudział może być:
-sprawczy (współsprawstwo, kierownictwo)
-niesprawczy (podżeganie, pomocnictwo)

-Tego, kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę, prawo karne traktuje jako sprawcę przestępstwa.
-Każdy ze współsprawców wykonujących czyn zabroniony odpowiada w granicach swej umyślności lub nieumyślności, niezależnie od odpowiedzialności pozostałych sprawców.
-Podżegacz ponosi odpowiedzialność w granicach zagrożenia przewidzianego za sprawstwo (odpowiada jak za przestępstwo, do którego namawiał, za podżeganie grozi to samo co za dokonanie przestępstwa). Gdy sprawca nie usiłował dokonać czynu zabronionego, sąd może zastosować wobec podżegacza nadzwyczajne złagodzenie kary.
-Za pomocnictwo, podobnie jak za podżeganie, grozi kara w granicach przewidzianych przez sprawstwo, ale sąd zawsze może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Zarówno podżegacz jak i pomocnik nie ponoszą odpowiedzialności, jeśli dobrowolnie zapobiegli popełnieniu przestępstwa.

4. Zbrodnia a występek, wykroczenie

Jedyną podstawą podziału przestępstw na zbrodnie i występki jest wysokość kary, grożącej za dane przestępstwo:
Zbrodnia to czyn zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 3 lat albo surowszą.
Występek to czyn, za który grozi kara pozbawienia wolności przekraczająca miesiąc, kara ograniczenia wolności lub grzywna powyżej 30 stawek dziennych.

5. Zasady postępowania administracyjnego

Podstawowe:
1) Zasada prawdy obiektywnej,
2) Zasada udziału stron,
3) Zasada kontroli społecznej,
4) Zasada uwzględnienia z urzędu interesu społecznego i słusznego interesu stron.
Pomocnicze:
1) Zasada odrębności postępowania,
2) Zasada oficjalności,
3) Zasada względnej jawności,
4) Zasada dwuinstancyjności,
5) Zasada swobodnej oceny dowodów,
6) Zasada dyspozycyjności,
7) Zasada prostoty,
8) Zasada ograniczonego formalizmu,
9) Zasada trwałości decyzji administracyjnej.

6. Akt administracyjny – podział

Akty administracyjne dzielą się na:

pierwszy podział:
a) zewnętrzne – kierowane do innego adresata niż podległy organ administracyjny, poza krąg administracji”, np.: do obywatela, organizacji. np.: zezwolenie na budowę domu
b) wewnętrzne – kierowane przez organ administracyjny nadrzędny do organu podległego

drugi podział:
a) deklaratywne – ustalają w sposób wiążący, że w danej sytuacji wynikają z ustawy dla adresata obowiązki i prawa, same jednak ich NIE tworzą. np.: poświadczenie obywatelstwa polskiego (nie tworzy nowego stosunku prawnego)
b) konstytutywne – są to akty adm. w ścisłym znaczeniu. Mają charakter twórczy. Tworzą, zmieniają lub uchylają stosunki prawne. Skutek prawny następuje tu więc z mocy aktu administracyjnego opartego na ustawie a nie samej ustawy. np.: nadanie obywatelstwa cudzoziemcowi – tworzy się nowy stosunek prawny

trzeci podział:
a) pozytywne – załatwiające sprawę zgodnie z przedstawionym wnioskiem
b) negatywne – odmawiające całkowicie lub częściowo żądaniu strony (odrzucające wniosek). Odmowne załatwienie podania jest aktem administracyjnym, ponieważ stwarza dla wnoszącego podanie pewną sytuację prawną, np.: daje mu prawo odwołania

7. Prawo podmiotowe

Prawo podmiotowe – to przysługująca określonemu podmiotowi prawa możność domagania się od innego podmiotu pewnego zachowania się ( oddania pieniędzy, udzielenia urlopu, wykonania zamówienia). Prawa podmiotowe wynikają z przepisów prawnych, np.: wierzyciel może domagać się zwrotu pieniędzy od dłużnika, gdyż takie prawo dają mu przepisy kodeksu cywilnego. Egzekwowanie praw podmiotowych może się odbywać na drodze prawnej najczęściej przy udziale sądu. Służy temu proces cywilny i postępowanie egzekucyjne. W prawie cywilnym ( i niektórych innych) wyróżniamy prawa podmiotowe względne i bezwzględne.

8. Przesłanki ważności decyzji administracyjnych

Tu jest spora niejasność tzn. były dwa pytania które brzmiały podobnie tylko w pytaniu Jenysia zamiast „decyzji” było aktu, ale w książce wychodzi na to że to to samo, proszę o weryfikację kompetentne osoby :)

Przesłanki ważności aktu administracyjnego – wymagania stawiane aktom adm. przez ustawy i wydane na ich podstawie akty prawne
1) Akt adm. może być wydany wyłącznie na podstawie ustawy lub przepisów wykonawczych – organy administracji działają wyłącznie w ramach przepisów prawa, na podstawie ogólnych przepisów ustawy wydając akty dotyczące konkretnych sytuacji.
2) Akt adm. powinien pochodzić od właściwego organu i mieścić się w ramach jego kompetencji
3) Akt adm. może być wydany tylko po przeprowadzeniu określonego przez przepisy prawne postępowania i przy zachowaniu pewnych wymogów formalnych np.: sprawdzenie dostarczonych informacji przez odpowiednie organy

To jest „opcja” tzn. sami zdecydujcie czy to należy do pytania :)
Jeśli wymagania te nie są spełnione to mamy do czynienia z aktem wadliwym:
a) nieistotnie – jeśli naruszony przepis ma charakter porządkowy – akt jest ważny, wymaga jedynie uzupełnienia
b) istotnie – jeśli akt:
- został wydany przez niewłaściwy rzeczowo organ, bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa
- sprawa została wcześniej rozstrzygnięta ostateczną decyzją
- został skierowany do osoby nie będącej stroną w sprawie
- w razie wykonania wywołałby czyn zagrożony karą
- zawiera inną wadę, powodującą nieważność z mocy wyraźnego przepisu prawa
Mamy tu jednak domniemanie ważności - akt ( nawet istotnie wadliwy) jest ważny do chwili uchylenia. Organ administracji wstrzymuje wykonanie aktu podejrzanego o wadliwość. Uchylając akt adm. organ nadrzędny decyduje czy był on nieważny od chwili wydania (nie wywołał żadnych skutków), czy też traci moc z chwilą uchylenia

9. Przebieg postępowania administracyjnego

Przebieg postępowania administracyjnego
1) wszczęcie postępowania – z urzędu albo na wniosek stron
2) organ sprawdza czy jest organem właściwym do wydania decyzji pod względem rzeczowym (rodzaj sprawy) i miejscowym (odpowiedni szczebel i umiejscowienie (miejscowość) organu)
3) zawiadomienie wszystkich osób będących stronami w sprawie
4) organ adm. jest zobowiązany udostępnić stronom akta sprawy, jeśli nie są objęte tajemnicą państwową
5) przeprowadzenie dowodów ( na podstawie dokumentów, zeznań, opinii biegłych)
6) ewentualne przeprowadzenie rozprawy
7) podjęcie decyzji
Ważne jest ograniczenie czasu załatwiania sprawy do 2 miesięcy ( do 1 mies. w postępowaniu odwoławczym). Postępowanie adm. powinno charakteryzować się szybkością i elastycznością (dobranie formy załatwienia sprawy do jej rodzaju)

10. Kary

Karami są:
1) grzywna - wymierza się w stawkach dziennych, określając liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki; jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, zaś najwyższa 360. Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe; stawka dzienna nie może być niższa od 10 złotych, ani też przekraczać 2 000 złotych.
2) ograniczenie wolności - jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, kara ograniczenia wolności trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 12 miesięcy; wymierza się ją w miesiącach. W czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany:
a) nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu,
b) jest obowiązany do wykonywania pracy wskazanej przez sąd w odpowiednim zakładzie pracy, placówce służby zdrowia, opieki społecznej, organizacji lub instytucji niosącej pomoc charytatywną lub na rzecz społeczności lokalnej, w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym. W stosunku do osoby zatrudnionej sąd, zamiast obowiązku pracy może orzec potrącenie od 10 do 25% wynagrodzenia za pracę na rzecz Skarbu Państwa albo na cel społeczny wskazany przez sąd
c) ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary
Wymierzając karę ograniczenia wolności, sąd może oddać skazanego pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania
3) pozbawienie wolności - trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 15 lat; wymierza się ją w miesiącach i latach.
4) 25 lat pozbawienia wolności,
5) dożywotnie pozbawienie wolności.

11. Stan wyższej konieczności a obrona konieczna

STAN WYŻSZEJ KONIECZNOŚCI OBRONA KONIECZNA
Działanie dla zapobieżenia niebezpieczeństwa Działanie odpierające bezpośredni, bezprawny i rzeczywisty zamach
Poświęcamy dobro inne dla dobra chronionego o wyższej wartości Nie ma gradacji wartości dóbr

Sad może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary lub odstąpić od jej wymierzenia
Okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną

12. Rozporządzenie a ustawa

Rozporządzenie Ustawa
Akt wykonawczy Akt ustawodawczy
Wydaje Rada Ministrów, ministrowie, Prezydent, kierownicy wydziałów centralnych Wydaje Sejm, a podpisuje Prezydent
Nie jest aktem samoistnym, oparty jest na ustawie Akt samoistny
Ograniczone ustawą do której się odnosi Ograniczona Konstytucją
Cel: wykonanie ustawy Cel: unormowanie pewnego obszaru stosunków społecznych
Źródła prawa w znaczeniu formalnym
Publikowane w Dzienniku Ustaw
Wchodzą w życie po 14 dniach po publikacji, chyba, że jest określone inaczej

13. Zdarzenie i podział zdarzeń

Zdarzenie prawne to każde takie zdarzenie, które wywołuje skutek w postaci powstania, zmiany lub rozwiązania stosunku prawnego

Zdarzenia prawne
Działania Zdarzenia właściwe
Czyny Akty prawne
dozwolone niedozwolone Czynności prawne Akty administracyjne Orzeczenia sądowe konstytutywne
jednostronne dwustronne

14. Odwołanie, zażalenie, skarga na decyzje administracyjne

ZAŻALENIE ODWOŁANIE SKARGA NA DECYZJĘ ADMINISTRACYJNĄ
Środki zaskarżenia
Od postanowienia zapadającego w toku postępowania Od decyzji administracyjnej Od decyzji ostatecznej
Do organu, który wydał postanowienie Do organu wyższego szczebla Do Naczelnego Sądu Administracyjnego
Nie wymaga szczególnego uzasadnienia Nie wymaga szczególnego uzasadnienia Zarzut naruszenia prawa
Pełen zakres kognicji Pełen zakres kognicji Może uchylić lub oddalić, nie zmienia
7 dni 14 dni 30 dni



15. Przedawnienie ścigania i zatarcia wyroków

Przedawnienie polega na tym, że po upływie pewnego okresu nie można już sprawcy pociągać do odpowiedzialności karnej.
Przedawnienie ścigania biegnie, gdy postępowania w ogóle nie wszczęto, np. wskutek nie wykrycia sprawcy. Karalność przestępstwa ustaje jeśli od jego popełnienia minęło:
- 30 lat – w przypadku zabójstwa
- 20 lat – inne zbrodnie
- 10 lat – występek zagrożony karą powyżej 3 lat pozbawienia wolności
- 5 lat - występek zagrożony karą do 3 lat pozbawienia wolności
- 3 lata – czyn zagrożony karą grzywny lub ograniczenia wolności
Nie ulegają przedawnienia zbrodnie przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstwa wojenne oraz umyślne ciężkie przestępstwa popełnione przez funkcjonariuszy publicznych.

Zatarcie wyroku (skazania) polega na urzędowym puszczeniu skazania w niepamięć, tzn. po upływie określonego czasu po skazaniu i wykonaniu wyroku zapomina się o popełnionym przestępstwie. Przesłanką do zatarcia jest przestrzeganie przez skazanego w okresie próby porządku prawnego, a w szczególności to, że nie popełnił ponownie przestępstwa.
Zatarcie 0 technicznie rzecz biorąc – to usunięcie wszystkich informacji o skazanym z Centralnego Rejestru Skazanych.
Okres od wykonania kary lub darowania kary po którym występuje zatarcie:
- 10 lat w przypadku pozbawienia wolności , 25 lat pozbawienia wolności lub dożywotniego pozbawienia wolności (3 lata w przypadku pozbawienia wolności do lat 3 i wniosku skazanego)
- 5 lat – w przypadku kary grzywny lub ograniczenia wolności (3 lata jeśli skazany złoży wniosek)

16. Stosunek prawny

Stosunek prawny to każdy stosunek społeczny regulowany przez prawo.
Składa się z:
1. prawo podmiotowe – przyznana i zabezpieczona przez przepisy prawa i przepisy stosunku prawnego możność postępowania w określony sposób (alternatywna definicja: przysługujące określonemu podmiotowi prawa możność domagania się od innego podmiotu prawa pewnego zachowania)
2. obowiązek odpowiadający prawu podmiotowemu tzw. korelat prawa podmiotowego – granica, której nie może przekroczyć podmiot będący jedną ze stron
3. podmiot prawa – podmiot, któremu prawo podmiotowe służy
4. podmiot obowiązku – podmioty, które nie mają naruszać prawa podmiotowego
5. przedmiot stosunku prawnego – rzecz ale tez określone zachowanie zabezpieczone tym prawem podmiotowym

17. Prawo a moralność – 4 różnice i podobieństwo

PRAWO MORALNOŚĆ
Są zespołem norm postępowania
Pochodzi od państwa Pochodzi od społeczeństwa (produkt rozwoju społecznego)
Kategoria generalna Kategoria indywidualna
Odnosi się do czynów i słów Odnosi się do czynów słów, ale tez do myśli, psychiki
Zabezpieczone przymusem państwowym Zabezpieczone tylko reakcja społeczną


18. Przepis a norma

NORMA PRAWNA PRZEPIS PRAWNY
Reguła postępowania Fragment aktu normatywnego
Produkt wykładni prawa Pochodzi od państwa
Składa się z trzech części (hipoteza, dyspozycja, sankcja) Składa się ze słów i znaków interpunkcyjnych

19. Stadia czynu przestępczego

1. Zamiar – dzieje się w psychice potencjalnego sprawcy – nie jest karalny
2. Czynności przygotowawcze do popełnienia przestępstwa, niektóre z nich są karalne, np. przygotowanie do fałszerstwa
3. Usiłowanie – karane:
- udolne – jeśli mogłoby dojść do popełnienia przestępstwa gdyby nie przeszkodzono sprawcy
- nieudolne – jeśli sprawca zabiera się to popełnienia przestępstwa nieudolnie, nieumiejętnie, bez odpowiednich narzędzi i faktycznie nie mogło mu się to udać
4. Dokonanie czynu przestępnego – karane.

Nie zawsze występują wszystkie stadia popełnienia przestępstwa, i nie we wszystkich przypadkach da się klarownie określić wszystkie jego stadia.

20. Rodzaje wykładni

Wykładnia – proces myślowy, którego celem jest ustalenia właściwej treści normy prawnej zakodowanej w przepisach prawnych

Ze względu na podmiot dokonujący wykładni
1.autentyczna – dokonywana przez organy stanowienia tego prawa, którego wykładnia jest dokonywana
2. legalna – dokonywana przez organ specjalnie do tego umocowany w całej materii prawa
3. praktyczna – dokonywana przez organy stosowania prawa
4. doktrynalna (naukowa) – dokonywana przez przedstawicieli nauki, teoretycznie, w oderwaniu od konkretnego przypadku

Ze względu na metodę
1. słowna (werbalna) – badanie znaczenia użytych w treści aktu słów, znaków interpunkcyjnych wraz z ich powiązaniami
2. celowościowa (teleologiczna) – ustalenie celu ustawodawcy, lub innego organu stanowienia prawa
3. systematyczna – ustalenie miejsca danego aktu/przepisu w systematyce prawa
4. historyczna – uwzględnienie źródeł historycznych, poprzednich aktów obowiązujących w danej materii, dokumentów wykorzystanych przy prac nad aktem prawnym

Ze względu na efekt
1. rozszerzająca – jeśli efekt wykładni jest szerszy po pozostałych wykładniach niż po słownej
2. zwężająca - jeśli efekt wykładni jest węższy po pozostałych wykładniach niż po słownej
3. adekwatna - jeśli efekt wykładni jest taki sam jak po słownej

21. Kolizje przepisów prawnych

Kolizje czasowe
Z kolizją mamy do czynienia jeśli jeden stan faktyczny jest opisany więcej niż jedną regulacja i do tego sprzecznymi.
Najczęściej zdarza się to przy unowocześnianiu przepisów – istnieją wówczas równocześnie stare i nowe przepisy.
Często ustawodawca przesądza kolizję i reguluje sytuację występowania starych przepisów w nowych przepisach (tzw. Przepisy przejściowe).
Reguły mające tutaj zastosowanie:
Lex retro non agit. –Prawo nie działa wstecz.
Lex posterio derogat priori. – Ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą.
Nullum crimen sinae lege. – Nie ma przestępstwa bez prawa.

Kolizje przestrzenne

W przypadku gdy wyrok jest wygłaszany przy działaniu nowszych przepisów w stosunku do tych które obowiązywały w chwili popełniania przestępstwa, sąd wymierzy karę według prawa łagodniejszego.
Kiedy stosunek prawny zachodzi między osobami, instytucjami z innych krajów, gdzie obowiązują odmienne przepisy regulujące ten sam stosunek.
Ustawodawca może przewidzieć ewentualne kolizje i uchwalić tzw. przepisy kolizyjne.
Reguły mające tutaj zastosowanie:
Lex patriae. – Decyduje prawo ojczyste (dotyczy zdolności prawnych i zdolności do czynności prawnych)
Lex rei sitae. – Decyduje prawo miejsca położenia rzeczy, która jest przedmiotem stosunku prawnego.
Locus regis actum. – Decyduje prawo zawarcia umowy.

Za każdym razem stwierdzenie wykonalności wydaje sąd właściwy dla osoby (w ojczystym kraju), której dotyczy wyrok i opatrzyć go klauzulą wykonalności.

22. Prawo międzynarodowe a wewnętrzne

Prawo międzynarodowe Prawo wewnętrzne
- Reguluje stosunki miedzy państwami i
innymi podmiotami międzynarodowymi - reguluje stosunki między podmiotami w państwie (m.in. państwem a obywatelami)
-źródła: umowy międzynarodowe i zwyczaje międzynarodowe - źródła: konstytucja, ustawy, rozporządzenia, akty prawa miejscowego
-na jego straży w zasadzie nie stoi przymus bezpośredni
(to tylko wyjątkowy charakter) - jest przymus bezpośredni
- ma pierwszeństwo przed prawem wew. jeśli umowa była ratyfikowana za zgodą sejmu (zgoda sejmu dotyczy najważniejszych spraw w państwie), w pozostałych przypadkach kolizje są rozstrzygane jak kolizje między przepisami krajowymi,

23. Kompetencje sądu rejonowego a okręgowego

Sądy rejonowe Sądy okręgowe
- rozpatrują w I instancji sprawy cywilne i karne – w szczególności te sprawy które nie zostały wyraźnie przekazane sądom okręg. -rozpatrują w I instancji sprawy cywilne: o prawa niemajątkowe i łącznie z nimi dochodzone prawa majątkowe, o ochronę praw autorskich, o roszczenia wynikające z prawa prasowego, o prawa majątkowe których wartość >15000zł, bez spraw o alimenty
-rozpatrują w I instancji sprawy karne: zbrodnie (na które kara >=3 lata), przestępstwa przeciwko podstawowym interesom politycznym i gospodarczym państwa, uprzywilejowane formy zabójstwa, puszczenie w obieg fałszywych pieniędzy lub dokumentów, sprowadzenie powszechnego niebezpieczeństwa,
- obejmują działaniem obszar kilku lub kilkunastu np. gmin, miast, dzielnic - większy obszar – coś jak byłe województwo zazwyczaj
- rozpatrują odwołania od orzeczeń sądów rejonowych (II instancja)

24. Luki w prawie i sposoby ich usuwania

Luką w prawie nazywamy sytuacje, gdy jakiś stosunek prawny nie jest uregulowany ale całokształt materiału wskazuje że powinien być normowany. Luka prawna ujawnia się na etapie stosowania prawa.

Powody wystąpienia:
1. ustawodawca nie nadąża za regulowaniem coraz to nowych, pojawiających się stosunków społecznych
2. ustawodawca celowo nie uregulował jakiegoś stosunku prawnego, gdyż chciał się przekonać jak będzie się dany stosunek rozwijał

Sposoby usuwania:
1. analogia legis (analogia ustawy) – stosowana gdy w zasobie prawa istnieje uregulowany podobny stan faktyczny; zakładając, że racjonalny ustawodawca uregulowałby te stosunki podobnie lukę w prawie usuwa się regulując stan faktyczny w ten sam sposób jak stan faktyczny znaleziony w zasobach prawa.
2. analogia iuris (analogia prawa) – gdy nie ma w zasobach prawa nawet stanu faktycznego podobnego to mamy do czynienia z tzw. czysta luką w prawie; wtedy stosując ogólne zasady prawa i ogólne zasady gałęzi, do której daną sytuacje można by zaliczyć tworzy się normę do zastosowania, ale jest to norma jednorazowa, nie przechodzi do zasobów prawa.

25. Norma prawna i jej budowa

Norma prawna jest to wynikająca z przepisów prawnych reguła postępowania, wydana lub sankcjonowana przez państwo i zabezpieczona przymusem prawnym.

Budowa:
1. hipoteza – opisuje stan faktyczny, w którym norma znajduje zastosowanie
2. dyspozycja – opisuje sposób zachowania w danym stanie faktycznym
3. sankcja – określa negatywne skutki niezastosowania się do dyspozycji

26. Prawne formy działania administracyjnego

1. stanowienie przepisów prawnych (aktów adm. ogólnych albo normatywnych) – organ adm. ma prawo używać aktów normatywnych do ustanawiania powszechnie obowiązujących przepisów, w zakresie kompetencji organu.
2. wydawanie aktów administracyjnych (aktów adm. indywidualnych) – podstawowa forma prawna działania administracji
3. zawieranie porozumień administracyjnych – pomiędzy organami które nie są sobie podporządkowane np.: dwaj wojewodowie, np.: w wspólnego załatwienia jakiejś sprawy
4. zawieranie umów – a więc aktów dwustronnych (w przeciwieństwie do aktu adm.)
5. prowadzenie działalności społeczno-organizatorskich – działanie nie z pozycji władzy ale w podobnym charakterze do organizacji społecznej. Może mieć wielkie znaczenie w sytuacji gdy brak jest środków prawnych umożliwiających wykonanie zadania i trzeba „pobudzić ludzi do działania” w inny sposób.
6. wykonywanie czynności materialno-technicznych - wszelkie czynności faktyczne wykonywane przez organ i jego funkcjonariuszy w toku urzędowania np.: prowadzenie archiwów. Muszą się opierać na podstawie prawnej. Dzielimy je na wykonywane wewnątrz organu i na zewnątrz

27. Wina – definicja jej rodzaje

Wina – określony psychicznie stosunek sprawcy do popełnionego czynu, jest to cecha bardzo subiektywna. Wyraża psychiczne zaangażowanie sprawcy w dokonywany czyn, przede wszystkim stopień i charakter.

Zależnie od stopnia świadomości i natężenia złej woli odróżnia się winę:
- umyślną
- nieumyślną

Wina umyślna:
Zamiar bezpośredni – występuje gdy sprawca chce popełnić czyn zabroniony
Zamiar ewentualny - występuje gdy sprawca przewiduje możliwość popełnienia przestępstwa i godzi się na to.

Wina nieumyślna
Lekkomyślność występuje gdy sprawca przewiduje możliwość popełnienia przestępstwa, lecz bezpodstawnie przypuszcza, że zdoła go uniknąć
Niedbalstwo – występuje gdy sprawca nie przewiduje możliwości popełnienia czynu zabronionego, choć i może przewidzieć.

Jeśli popełniono czyn zabroniony przez prawo karane, a w działaniu sprawcy nie ma w ogóle winy to mamy do czynienia z przypadkiem, za co sprawca nie odpowiada.

28. Formy udziału w przestępstwie

Sprawstwo – osoba dokonująca czynu przestępczego; wyróżnić można sprawce, współsprawcę i sprawce kierowniczego
Podżeganie – nakłanianie potencjalnego sprawcy do popełnienia czynu przestępczego, utrzymywanie go w woli popełnienia czynu; odpowiedzialność karna w granicach odpowiedzialności za czyn do którego popełnienia nakłaniano
Pomocnictwo – ułatwianie popełnienia przestępstwa np. przez dostarczenia materiału, narzędzi; odpowiedzialność karna w granicach odpowiedzialności za czyn przestępczy do którego popełnienia udzielano pomocy

29. Amnestia, abolicja a prawo łaski

AMNESTIA ABOLICJA PRAWO ŁASKI
Generalny akt łaski Generalny akt łaski Indywidualny akt łaski
Wydany przez Sejm Wydany przez Sejm Wydany przez Prezydenta
Forma ustawy Forma ustawy Forma aktu urzędowego
Wykonanie: Sąd penitencjarny wydaje indywidualne decyzje o ułaskawieniu Prokurator umarza postępowanie Zapoznanie się z decyzjami sądów skazujących; decyzja o ułaskawieniu zostaje wykonana od razu
Dotyczy prawomocnie skazanych Dotyczy osób, które jeszcze nie są prawomocnie skazane, np. toczy się postępowanie karne Dotyczy prawomocnie skazanych

30. Obowiązywanie ustawy karnej (w czasie i w przestrzeni)

w czasie:
-sądzone mogą być tylko te przestępstwa które zostały popełnione w czasie obowiązywania ustawy karnej,
-obowiązuje zasada: lex retro non agit (ustawa nie działa wstecz), (bywają tu tylko rzadkie wyjątki)
-w sytuacji zmiany przepisów, jeśli sprawca popełnił przestępstwo pod rządami starej ustawy a już jest nowa to wówczas – obowiązuje przyjęcie tego przepisu, który jest korzystniejszy dla oskarżonego.

w przestrzeni:
-Polskie przepisy karne dotyczą osób które popełniły przestępstwo na terytorium Polski oraz na polskim statku wodnym lub powietrznym - nie ma tu więc znaczenia obywatelstwo sprawcy,
-Polską ustawę karną stosuje się do obywateli polskich którzy popełnili przestępstwo za granicą – warunkiem odpowiedzialności jest aby ten czyn był również uważany za przestępstwo w miejscu popełnienia...