WSTĘP DO PSYCHOLOGII SPOŁECZNEJ
WYKŁAD I
· Osobowość autorytarna- ktoś słaby, poszukujący władzy
· Efekt wznoszenia- sympatiaàneutralność
· Efekt (czystej)ekspozycjiàczęsto oglądany obiekt neutralny nabiera sympatii
· Miłośćàproces psychiczny, który ma kilka faz
· Makropsychologiaàdotyczy dużych społeczności
· Sytuacje społeczne
-relacje międzyludzkie
-inni ludzie jako indywidualne jednostki
-jako członkowie grup
-jako zbiorowość
· Przedmiot psychologii społecznej:
-zachowania i procesy psychologiczne w sytuacjach społecznych
-procesy:
*spostrzeganie
*konstruowanie obrazu rzeczywistości
*komunikowanie się interpersonalne
*pamięć
*myślenie
*podejmowanie decyzji
*emocje
*konflikty
· Efekt autokinetyczny- jeśli w pomieszczeniu jest nieruchomy punkt świetlny, to nam się wydaje, że on jest w ruchu
· Pamięć jest konstrukcją
· Badania panelowe- powrót do badanej grupy badanych
· Pamięć dostosowuje się do pewnych schematów
· Efekt uniwersalny
· Konstruowanie schematów emocji
· Historia Psychologii Społecznej
-ok.100 lat temu pierwsze dokumentacje (1897)
-fakty z historii:
*okres wczesnonaukowy połowa XIXw., refleksja teoretyczna opiera się na danych empirycznych ale gromadzonych niesystematycznie (do końca I Wojny Światowej)
*Triplett: badania nad współzawodnictwem
*Le Bon: tłum (psychologia tłumu)
*Tarde: prawa imitacji (prawa naśladowania) I-wszy eksperyment 1897 (pisał o psychologii mody)
*1903:
-Ross: Social Psychology
-H.Dougall: Introduction to Social Psychology
*lata 30’ USA
-Kurt Lewin: dynamika małych grup
· Typy badań:
-eksploracyjne, korelacyjne, wstępne(wstępnie rozpoznaje jakieś zależności)
-weryfikacyjne(sprawdzają hipotezy)
· Ważna cecha „naukowych wyników”: ich powtarzalność(replikowalność)
· Zależności:
-przyczynowe
-korelacyjne(współwystępowanie różnych zjawisk)
· Naukowa Psychologia Społeczna:
Psychologiczny opis, wyjaśnianie i przewidywanie procesów i zachowań społecznych wymaga:
-znajomości języka opisu psychologicznej rzeczywistości
-znajomości naukowych metod gromadzenia informacji /danych empirycznych/
· Metoda naukowa-zbiór procedur służących do zbierania i interpretowania materiału dowodowego w taki sposób, by ograniczyć źródła błędów:
-kontrola zmiennych
-powtarzalność (replikacja wyników)
· Ewolucja metod od przypadkowych obserwacji do ściśle kontrolowanych elementów
· Czy brak miłości opóźnia rozwój??
-XIIIw. Fryderyk II „Dzieci nie mogą żyć bez pieszczot, radosnych słów, czułości matek.”
-1760r. „W domu podrzutków wszystkie dzieci są osowiałe, a wiele z nich umiera ze smutku”(hiszpański duchowny)
-1915r. Lekarz z Baltimour: mimo właściwej opieki fizycznej 90% niemowląt przyjętych do sierocińca umiera w 1 roku życia.
-1942r. New York: jaki wpływ na dzieci ma zabranie ich z domu na długie leczenie w szpitaluàdzieci stają się apatyczne, dużo infekcji, gorączka, spadek na wadze; objawy znikają, gdy dzieci wracają do domu
-1935-1943r. M. Bibble: hospitalizowane niemowlęta charatkteryzują: biegunki, zmniejszenie napięcia mięśniowego, brak apetytu, ”dzieci cherlawe psychicznie i biologicznie”
-lata 40’: 30% dzieci porzuconych umiera w 1 roku życia
-1972r. Gardner: ”badanie 6 cherlawych karłów”àniski wzrost, niedowaga, opóźniony rozwój kości, wszystkie były z rodzin bez miłości
· Mechanizm fizjologicznyàzwiązek między 2 strukturami mózgowymi:
Nie pobudza przysadki ß podwzgórzeà przysadka mózgowa pobudzona
Mniej snu wydziela hormon wzrostu
W ciepłym środowisku dzieci rosną do 20 cm. na rok. (średnio w całej populacji 6 cm.)
WYKŁAD II
· Zmienna zależna(wyjaśniona)-to, co chcemy wyjaśnić (skutek)
· Zmienna niezależna-to, czym wyjaśniamy (ewentualnie przyczyna)
· Mediator-proces lub stan psychiczny, pośredniczący między zmienną niezależną i zależną
· Moderator-czynnik, który współdecyduje o wystąpieniu zależności, informuje o tym, kiedy ( w jakich warunkach) zależność występuje (lub jest silniejsze/słabsze)
1)Problemy metodologiczne w Psychologii Społecznej
-człowiek bada człowieka
· Rola hipotezy badacza ( w fazie badania, realizacji, opracowań wyników)
*efekt ojcowski
*badania pt. ”pigmalion w klasie”:
Dzieci o etykiecie „zdolne” wypadały o 2/3 lepiej niż grupa o etykiecie „przeciętne”
· „ślepi badacze”- nie znają hipotez, brak efektu ojcowskiego.
-świadomość udziału w badaniach
-ukryte wymagania sytuacji eksperymentalnej, rola miejsca, gdzie prowadzi się badania
-specyficzny dobór osób badanych (ochotnicy, studenci psychologii)
· zapobieganie artefaktom
-formułowanie i sprawdzanie hipotezy konkurencyjnej
-zmniejszanie u badanych lęku przed badaniem
-stosowanie miar dyskretnych
-maskowanie eksperymentu
· problemy etyczne:
-człowiek jest często wprowadzany w błąd
-dowiaduje się o sobie nie zawsze miłych rzeczy
-może przeżywać napięcia związane z tym co robi podczas eksperymentu
· obowiązki badacza
-zapewnić osobie badanej możliwość wycofania się z badania
-unikać procedur, które powodują cierpienia i przykrości
-szukać procedur alternatywnych do wprowadzania w błąd
-dokładnie wyjaśnić cel badania (tzw.odkłamywanie)
· podstawowa reguła
-zawsze oblicz bilans strat i zysków. Warto eksperymentować tylko, gdy stawka jest ważna i może coś dać człowiekowi
-„Psycholog ma obowiązek wykorzystywać swoje umiejętności badacza dla rozwoju wiedzy, zrozumienia człowieka ale i dla polepszenia losu człowieka. Ma też obligację wobec społeczeństwa, nie tylko wobec jednostki” E.Aronson
WYKŁAD III
· perspektywa motywacyjna:
-co skłania do działania
-jakie są motywy, kiedy są uruchamiane
-perspektywa teorii uczenia się
-zachowania wyznaczone są przyszłymi doświadczeniami; są rezultatem uczenia się na podstawie doświadczeń
*doświadczenia własne
-warunkowanie klasyczne(uczenie się znaczenia pierwotnie obojętnego bodźca, który poprzedza jakiś bodziec ważny bezwarunkowo)
-warunkowanie sprawcze/instrumentalne(uczenie się znoszenia pierwotnie obojętnej reakcji, dzięki temu, że po niej poprawia się pożądany stan rzeczy, albo że unikniemy niepożądanego)
*doświadczenia cudze
· perspektywa poznawcza-to, co człowiek czuje, myśli, jak się zachowuje zależy od:
-procesów przetwarzania informacji, które doń docierają
-od tego, jak rozumie sytuację i uczestniczących w niej ludzi
-sposób interpretacji zależy od posiadanej już wiedzy i od tego jakie jej elementy (treści) są aktywizowane
· perspektywa kulturowa(społeczno-kulturowa)-człowiek-wytwór socjalizacji w konkretnej grupie społecznej, która zanurzona jest w kulturze. Jednostka utożsamia się z normami grupy; robi to, czego grupa od niej oczekuje, aby zyskać szacunek otoczenia i pozytywną samoocenę
· perspektywa ewolucjonistyczna-zachowanie, skutek przeszłości ale nie tylko jako jednostki lecz gatunku. Np. były byki przed wężami czy obcymi: efekt tego, że nasi przodkowie, którzy kiedyś doświadczali tych byków mieli większe szanse propagacji swych genów.
· Makroteorie- próbują wyjaśnić wszystko
· Teorie o małym/średnim zasięgu-próbują wyjaśnić albo 1 zjawisko albo klasę zachowań. Wpisują się w różne tradycje myślenia o człowieku(perspektywy).
· Teoria wymiany interpersonalnej C.Homansa
-Interakcja-proces wymiany nagród i kar, strat i zysków
-Większość nagród i kar pochodzi od środowiska społecznego(np. reinterpretujemy zjawiska natury na zjawiska społeczne)
-Wybierając zachowanie człowiek ponosi koszty; Gdy nie ma alternatywy-nie ma kosztów. Im bardziej atrakcyjna jest alternatywa-tym bardziej kosztowne zachowanie.
-Ludzkie zachowania zależą od poprzednich doświadczeń: Powtarzamy takie zachowania, które w przeszłości były nagradzane. Nagrody i kary otrzymywane w przeszłości uczą oczekiwania podobnych nagród i kar w przyszłości- w podobnych sytuacjach(generalizacja bodźca)
-Prawo podaży i popytu w interakcji:
*wartość zachowań, które otrzymywaliśmy od innych jest mniejsza im częściej w przeszłości to zachowanie otrzymywaliśmy.
*wartość nagrody zachowań zależy od ilości osób, od których to zachowanie otrzymujemy. Im więcejàtym mniej
*uznanie ze strony określonej osoby dla kogoś, kto ma wiele alternatywnych źródeł uznania jest mniej cenne niż dla kogoś, kto nie posiada alternatywnych źródeł
-Oceniamy interakcje pod względem sprawiedliwości: zbilansowanie nagród; kosztów „wymiany”
-Gdy spostrzegamy rozkład nagród w interakcji uznajemy za niesprawiedliwyàmoże toàwrogość
· Wrogość może powstawać gdy:
-te same zachowania, które w przeszłości były nagradzaneànie przynoszą nagród lub przynoszą mniejsze niż oczekujemy
-gdy inni ludzie, podobni do nas ze względu na cechy czy zachowanie „uprawniające” do nagród albo „nieupoważnione”àotrzymują nagrodyàa my nie
-im bardziej widoczne dla jednostek, że gwałcą zasady sprawiedliwości, tym silniej reagują wrogością
· Teoria rozbieżności czynników statusu jednostki- ogół bodźców, które jednostka dostarcza sobie i innym, a które są oceniane jako lepsze lub gorsze, wyższe lub niższe. Poszczególne rodzaje tych bodźców to czynniki statusu. Czynnikiem statusu może stać się wszystko, co wyróżnia jednostkę od innej:
-cechy samej jednostki(wygląd, religia)
-cechy wynikające ze stosunku innych do niej
-cechy związane ze stosunkiem do grup, instytucji i organizacji
ü Ludzie uczą się, że pewne czynniki statusu powinny występować łącznie. Rozbieżność czynników statusu oznacza, iż jednostka dostarcza sobie i innym niezgodnych bodźców i owa niezgodność jest spostrzegana.
ü Im wyższy stopień rozbieżności, tym bardziej niepewny jest stan(status) jednostki.
ü Rozbieżność statusu jest źródłem kar dla jednostki, a jej usunięcieàźródłem nagród.
ü Gdy niższych statusu nie udaje się zmienić czy podwyższyćàjednostka będzie unikała osób, które reagują na rozbieżność.
ü Gdy jednostka nie może zmienić swoich czynników statusuàmoże odrzucać system ocen, który uzasadnia ich niższy status
ü Ludzie, których status jest pewny i wysoki mniejszą wagę przywiązują do zachowań, które są widocznymi symbolami ich wyższego statusu.
ü Rozbieżność czynników statusu członków grupy wpływa na układ stosunków w grupie. Im więcej członków grupy reprezentuje zestaw czynników statusu rozbieżny z oczekiwaniami innych, tym większy będzie między nimi stopień wzajemnej niechęci.
WYKŁAD IV
· Teoria wymiany interpersonalnej(interakcji) Homansa:
- Poparcie empiryczne m.in. eksperyment Schachtera (kluby dyskusyjne)
- Teoria rozbieżności czynników statusu (Homans, Lenski)
· Teorie społecznego uczenia się
Pytania:
-Jak zmienne środowiskowe (okoliczności wzmacniające) kontrolują zachowanie?
-Jaka jest waga wyuczonych wzorców społecznie wyuczonych poprzez obserwacje innych i otrzymywane wzmocnienia społeczne??
Czyli: waga procesów uczenia się i ich rezultatów ; waga procesów poznawczych
· Teoria społecznego uczenia się Alberta Boundury:
-Ludzie nie są ani igraszką ani bezradnymi pionkami sterowanymi przez środowisko.
-Specyficznie ludzki charakter procesów poznawczych przy nabywaniu i podtrzymywaniu wzorców zachowania; potrafimy manipulować symbolami i myśleć....
TWIERDZENIA BOUNDUR’A:
ü Uczymy się nie tylko na własnych doświadczeniach ale i poprzez obserwacje, ale nie mechaniczne (jeśli obserwowane zachowanie podlega karze-uczymy się go ale nie wykonujemy)
ü Jesteśmy zdolni do samoregulacji
ü Poczucie własnej skuteczności (self-efficacy)= przekonanie, że poradzę sobie z konkretną sytuacją. Wpływa na:
-spostrzeganie
-motywację
-poziom wykonania
ü Źródła self-efficacy:
-rzeczywiste dokonania
-doświadczenia zastępcze ( nasze obserwacje innych)
-perswazja społeczna i autoperswazja
-spostrzeganie własnego pobudzenia towarzyszącego myślom o zadaniu lub o podejmowaniu go. Np. lęk sugeruje słabe oczekiwanie skuteczności; podniecenie-oczekiwanie sukcesu
· Poznawcza teoria społecznego uczenia się Waltera Mischela:
To jak reagujemy na specyficzne oddziaływania środowiska zależy od:
-kompetencji
-strategii kodowania(sytuacji)- człowiek może kształtować sobie sam obraz sytuacji, w której się znajduje
-oczekiwań, przewidywań
-wartości osobistych
-systemów samoregulacji i planów(wypracowanych reguł ustalania celów, oceny własnej efektywności)
Zmienne te („osobowościowe”) mają największy wpływ na zachowanie, gdy sygnały sytuacyjne są słabe, wieloznaczne. Kiedy sytuacje są jasneàindywidualna zmienność reakcji jest mniejsza
· Podejście psychoanalityczne
-podkreślenie znaczenia nieświadomej, dynamicznej sfery intrapsychicznej, ruchu sił psychicznych w umyśle
-założenie, iż zachowania dorosłych są zależne przede wszystkim od doświadczeń we wczesnym dzieciństwie
-pogląd, iż rozwój psychiczny dokonuje się w określonych etapach, podczas których zachodzą przewidywalne zjawiska psychiczne, które powinny doprowadzić do rozwiązania pewnych nieświadomych problemów i kryzysów
-skoncentrowanie na fantazjach i symbolicznym znaczeniu nadawanym nieświadomie przez nasz umysł przezywanym faktom, czyli uznanie rzeczywistości psychicznej za główną motywację zachoań
-opieranie się na metodach subiektywnych
· Psych...
psych_spoleczna