[2007-11-12]

Palacz kotłów CO - instruktaż stanowiskowy bhp

W związku z nowym sezonem grzewczym chciałbym prosić o wyjaśnienie, jakie zagadnienia powinien zawierać prawidłowy instruktaż stanowiskowy w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy palacza kotłów centralnego ogrzewania? Jak właściwie sprawdzić wiadomości szkolonego o jego stanowisku pracy po zakończeniu szkolenia?

Instruktaż stanowiskowy palacza kotłów CO powinien być prowadzony na stanowisku pracy i zawierać:

·         część ogólną,

·         właściwy instruktaż stanowiskowy, zgodny z jego metodyką.

Część ogólna instruktażu stanowiskowego bhp
W części ogólnej prowadzący instruktaż stanowiskowy palaczy kotłów CO powinien uwzględnić omówienie warunków pracy na ich stanowiskach pracy, czyli:

·         pomieszczenia pracy:

- oświetlenie,
- ogrzewanie,
- wentylacje,
- wysokość pomieszczenia,
- drogi transportowe itp.;

·         stanowisko pracy:

- pozycja przy pracy,
- oświetlenie stanowiskowe,
- wentylację,
- odległość od sąsiednich stanowisk pracy;

·         maszyny i urządzenia techniczne:

- rodzaje urządzeń w pomieszczeniu i powodowane nimi zagrożenia,
- surowce, półprodukty i produkty danego stanowiska pracy (właściwości fizyczne i chemiczne oraz ich wpływ na zdrowie pracownika),
- urządzenia sygnalizacyjne ostrzegawcze.

Właściwy instruktaż stanowiskowy bhp
Właściwy instruktaż stanowiskowy, zapewniający nauczanie metod bezpiecznej pracy, powinien składać się z 5 etapów.

Etap 1 - wprowadzenie
Każde szkolenie powinno zacząć się od wstępnej rozmowy, która umożliwia prowadzącemu instruktaż zorientowanie się co do poziomu wiadomości i umiejętności uczestników szkolenia w zakresie pracy stanowiącej przedmiot nauczania. Częstym błędem popełnianym w tej fazie szkolenia jest przekazywanie zbyt wielu informacji będących dla nowego pracownika tylko słowami, niemającymi powiązania z faktami, przedmiotami, wyobrażeniami.

Dlatego też pamiętajcie, żeby mówić i pokazywać, dawać przykłady, ale przede wszystkim spytać szkolonego o:

·         przebieg dotychczasowej pracy, osiągnięcia i porażki,

·         stosunek do pracy w ogóle i do wykonywanego zawodu,

·         zainteresowania,

·         szkołę, jej profil i inne ważne dla pracy wiadomości.

Pamiętajcie, aby w pierwszym etapie instruktażu stanowiskowego bhp przekazać szkolonemu informacje o:

·         zakładzie pracy,

·         ogólnych warunkach pracy,

·         stanowisku pracy (warunkach na stanowisku pracy, wyposażeniu, metodach zaopatrzenia i obsługi stanowiska pracy, sprzęcie ochrony osobistej, ubraniu roboczym),

·         metodach pracy,

·         zespole pracowniczym,

·         czasie pracy,

·         warunkach bezpieczeństwa,

·         występujących zagrożeniach,

·         wynikach oceny ryzyka zawodowego dotyczącego stanowiska pracy,

·         metodach ochrony przed zagrożeniami,

·         numerach telefonów alarmowych.

Etap 2 – pokaz procesu pracy
Prawidłowo prowadzony pokaz procesu pracy powinien być realizowany w 5 kolejnych podetapach:

1.      Podetap I – wprowadzenie:

·         prowadzący pokazuje układ czynności w normalnym tempie,

·         w trakcie pokazu całości prowadzący przedstawia także, wraz z objaśnieniami, cały proces pracy, jeżeli natomiast jest on bardzo skomplikowany, prowadzący powinien podzielić go na poszczególne fazy z dokładnymi objaśnieniami.

2.      Podetap II – pokaz częściowy – elementowy. Prowadzący stosuje pokaz częściowy – elementowy, który wynika z analizy układu czynności. Punktem wyjścia powinna być tutaj instrukcja szkoleniowa, sporządzona na podstawie technicznej i psychologicznej analizy pracy.

Powtarzany pokaz fragmentu pracy staje się źródłem:

·         nabycia określonej umiejętności,

·         uzyskania wiadomości o charakterze wykonywanych czynności,

·         sposobie ich wykonania,dokonania spostrzeżeń o stopniu trudności i niebezpieczeństwie tkwiącym w pracy.

Pokaz powinien przebiegać według następującego porządku:

·         pokazanie i określenie wszystkich elementów potrzebnych do wykonania danej operacji,

·         pokazanie sposobu prowadzenia danej operacji,

·         pokazanie sposobu posługiwania się urządzeniami, narzędziami itp.

3. Podetap III – zwrócenie uwagi na węzłowe ogniwa. Prowadzący zwraca uwagę na węzłowe ogniwa, mające duże znaczenie dla prawidłowego wykonania czynności. Te węzłowe ogniwa prowadzący demonstruje w zwolnionym tempie, aby umożliwić uczestnikowi szkolenia zaobserwowanie, na czym polegają trudności.

4. Podetap IV – pokaz całego układu czynności. Pokaz całego układu czynności powinien nastąpić po raz pierwszy w zwolnionym tempie, po raz drugi w tempie rzeczywistym.

5. Podetap V – sprawdzenie efektu pokazu. Prowadzący sprawdza efekt pokazu, poprzez plecenie uczestnikom powtórzenia demonstrowanych czynności:

·         prawidłowe wykonanie czynności oznacza zakończenie pokazu,

·         jeżeli uczestnik szkolenia popełnił błędy, należy:

         - wspólnie je przeanalizować,
         - powtarzać czynności aż do ich opanowania przez szkolonego.

Zakres poszczególnych etapów tej części szkolenia bhp może zależeć od uzyskanej przez prowadzonego wiedzy dotyczącej stopnia przygotowania i doświadczenia zawodowego zatrudnianego pracownika.

Etap 3 – próbne wykonanie zadania przez szkolonego
Na próbne wykonanie zadania przez szkolonego pod kontrolą instruktora składają się:

·         wstępna, samodzielna próba wykonania pracy,

·         wykonanie w zwolnionym tempie poszczególnych fragmentów pracy z jednoczesnym głośnym objaśnieniem wykonywania poszczególnych czynności,

·         wykonywanie poszczególnych fragmentów pracy wraz z jednoczesnym objaśnieniem wykonywania tych czynności,

·         wykonywanie poszczególnych fragmentów pracy wraz z jej uzasadnieniem, ogólny, ponowny, całościowy pokaz wraz ze stopniowym przyspieszaniem tempa wykonywanych czynności (od powolnego do rzeczywistego).

Etap 4 – samodzielna praca pod nadzorem instruktora
Jeżeli szkolony pracownik poczynił wystarczające postępy i potrafi już pod nadzorem zadowalająco wykonywać nową czynność, należy powierzyć mu do wykonania samodzielną pracę.

Instruktor nie powinien w żadnym przypadku stać obok szkolonego i cały czas obserwować jego pracy, tylko ograniczać interwencje do najbardziej niezbędnych.
Trzeba jednak pamiętać, że szkolony musi mieć możliwość zwrócenia się do instruktora z prośbą o wyjaśnienie nasuwających się wątpliwości.

Etap 5 - omówienie i ocena przebiegu nauki
Szkolenie pracowników przewiduje pełną aktywizację jego uczestników w poznawaniu zasad bezpiecznej pracy i nabywaniu umiejętności usprawnienia stanowiska pracy przez dokonywanie prób działań zmniejszających uciążliwość pracy.

Sprawdzenie wiadomości
Instruktaż stanowiskowy bhp musi być zakończony sprawdzianem wiadomości i umiejętności wykonywania pracy zgodnie z przepisami oraz zasadami bhp, jak również posiadania informacji o stanowisku pracy i bezpiecznym zachowaniu w czasie wykonywania zadań zawodowych.

Sprawdzian taki można przeprowadzić w obecności przedstawiciela służb bhp, społecznego inspektora pracy lub mistrza z sąsiedniego wydziału. Sprawdzianu dokonuje się powierzając pracownikowi do wykonania zadanie z zakresu przeprowadzonego instruktażu.

Lista kontrolna dla palacza kotłów CO
Dodatkowo, w celu sprawdzenia wiadomości szkolonego o jego stanowisku pracy, możecie zadać mu pytania z poniższej listy kontrolnej.

Tabela 1. Przykładowa lista kontrolna w zakresie okresowej samokontroli warunków higieny pracy w firmie na stanowisku pracy palacza kotłów CO w ramach sprawdzenia przygotowania do kontroli Państwowej Inspekcji Sanitarnej

Udokumentowanie szkolenia
Dla tego rodzaju szkolenia, tak jak dla wszystkich rodzajów szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, konieczne jest prowadzenie oraz przechowywanie dokumentacji szkoleniowej, na którą składają się:

·         program instruktażu stanowiskowego bhp,

·         dziennik zajęć,

·         protokół przebiegu egzaminu,

·         karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bhp (przechowywana w aktach osobowych pracownika)

(§ 5 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy - Dz.U. nr 180, poz. 1860 z późn. zm.).