o_uwr041108.doc

Nazwisko i imię:

Żył w latach:

Skrócona charakterystyka:

1.               

Urnammu

-2112

-2095

Sumer, twórca najstarszego kodeksu praw, kompilacja kazuistycznych reguł z różnych dziedzin, system stosowania kary grzywny jako podstawowy u poddanych

Hammurabi

-1728

-1750

Twórca kodeksu, przepisy uporządkowane, lecz bez rozróżniania sfer prawnych, charakterystyczna kara talionu, kary odzwierciedlające, wprowadził 3 kategorie obywateli i uzależniał od przynależności postępowanie

Konfucjusz (Kongzi, tzn. Mistrz Kong)

-551

-479

Nauczyciel starożytnej klasyki, chciał moralności we władzy politycznej, rządów cnoty zamiast siły, reformy społecznej na tradycyjnych wzorach, doskonalenie osobowości doprowadzi do powszechnego, niezbędna jest naprawa nazw, każda nazwa implikuje odpowiedzialność i obowiązki

Heraklit z Efezu

-540

-480

Twórca koncepcji wariabilizmu (wszystko jest zmienne, naprawdę istnieje tylko zmiana), ogień (Logos) pierwotnym składnikiem materii, podstawą, naturą świata, różni ludzie różny udział w Rozumie powszechnym, stąd elitarystyczna koncepcja społeczeństwa i koegzystencja dwóch moralności, prawo suwerenem do kierowania tłumem (pisane przez Mędrców)

Sofokles

-496

-406

Doktryna z jego tragedii („Antygona”, „Edyp”, „Elektra”), skupił się na człowieku, człowiek jest silny, posiada wolną wolę, ale życiem człowieka rządzi Bóg, kierując ludzkim losem, zakłócenie właściwego porządku pociąga za sobą karę boską, oprócz praw stanowionych boskie lub natury, wyższe od ludzkich, powszechnie znane

Protagoras z Abdery

-485

-411

Najstarszy sofista, państwo i społeczeństwo nie są tworami odwiecznymi, ale odpowiedzią na potrzeby egzystencjonalne, człowiek okiełznał chęć krzywdzenia, zawarł niepisane porozumienie, ma w swej naturze jeszcze poczucie wstydu i prawa, ale dla utrzymania trwałego ładu są jeszcze konieczne cnoty: sprawiedliwości, rozsądku i pobożności, najlepsza jest demokracja, bo odpowiada wzajemnej równości i pozwala ujawniać akceptację dla poszczególnych norm i zasad

-

7.               

Gorgiasz z Leontinoi

-483

-375

Skreślony z listy, ale obowiązuje do kolokwium! Trzy okresy twórczości, percepcja jako wiedza lub mniemanie, retoryka odgrywa decydującą rolę, zawsze decyduje kontekst o właściwościach czynu, na potrafiących mówić spoczywa odpowiedzialność za sprawy publiczne, demokracja z umowy społecznej, prawo stanowione ponad prawem natury

Sokrates

-470

-399

Poza człowiekiem istnieje porządek obiektywny, człowiek ma w sobie zwierciadło, odbijające prawa, źródłem mądrości jest więc poznanie samego siebie, cnotą wiedza o tym, co dobre, a co złe, sprawiedliwość tożsama z legalnością, normy państwowe i boskie, przestrzegać trzeba wszystkich, choć niesprawiedliwe potępiać, każdy zajmuje się tym, w czym jest dobry, od demokracji lepsza więc arystokracja (ewentualnie monarchia)

Demokryt z Abdery

-460

-360

Ludzie z wody i błota, egoiści, samotni, ale ze strachy przed przyrodą współpracują, pod wpływem żądz i braku umiaru charakter się zepsuł, konieczna zmiana zachowań, nie wszyscy są równi w dobroci i mądrości, prawa nie obowiązują rządzących, najważniejsze dobro państwa

Platon

-427

-347

Elitaryzm, państwo-polis idealne, teoria idei (świat idei i świat odbicia idei – liczy się poznawanie idei), państwo z biologicznej potrzeby, podporządkowuje sobie jednostkę, klasyfikacja: timarchia (najlepszy), oligarchia, demokracja, tyrania (najgorszy), społeczeństwo elity (komuna) i reszty, prawo zmienne jak ludzie, reguluje co tylko się da, najpierw jego ratio legis, dopiero potem przymus, religia jego podstawą

!

11.            

Diogenes z Synopy

-399

-323

Cynik, istnieją tylko rzeczy jednostkowe (konkretny trójkąt), nie ma sensu zajmować się społeczeństwem, bo nie ma ono desygnatu, jedynie warta uwagi cnota (wyzbycie się przywiązania do dóbr materialnych i tradycyjnego systemu wartości), co przynosi los obojętne, konwencjonalne oznaczenie wartości fałszywe, państwo i prawo to twory sztuczne, człowiek obywatelem świata

Arystoteles zw. Stagirytą

-384

-322

Metoda empiryczna zamiast idealizmu platońskiego, człowiek istotą społeczną, państwo samowystarczalnym związkiem wsi (dla zaspokajania potrzeb i popierania dobrego życia), ustroje dobre (monarchia, arystokracja, politeja) i złe (demokracja, oligarchia, tyrania), oddzielił jako pierwszy prawa natury (tylko dla ludzi) od praw przyrody, prawo łączył z moralnością, prawo pozytywne ważniejsze od natury, bo ma większą dolegliwość, człowiek powinien starać się czynić dobro, nie zło

!

13.            

Epikur

-341

-270

Człowiek z atomów, nie ma życia po życiu, celem egzystencji szczęście za życia, doznawanie przyjemności, unikanie cierpień, wyższość przyjemności negatywnych, brak hierarchii cielesnych i duchowych przyjemności, człowiek egoistą dążącym do własnych celów, ale powinien przestrzegać pewnych reguł, mędrcom nie potrzeba prawa stanowionego, konieczna moralna przemiana człowieka, państwo oparte na wzajemnej życzliwości i przyjaźni, a nie prawie czy przymusie