Podstawy Dhammy Buddy w praktyce medytacyjnej.pdf

PodstawyDhammyBuddywpraktyce

medytacyjnej

SayagyiThraySithuUBaKhin

Anicca, dukkha, anatta — nietrwało±¢, cierpienie i wyzbycie si¦ ego, to trzy, naj-

bardziej charakterystyczne, elementy nauki Buddy. Je±li rozumiecie we wła±ciwy sposób

anicca, poznacie dukkha w całej rozci¡gło±ci oraz anatta, jako prawd¦ ostateczn¡. Pozna-

nie tych trzech rzeczy razem wymaga czasu.

Nietrwało±¢ (anicca) jest, oczywi±cie, podstawowym faktem, który mo»emy prawdzi-

wie do±wiadczy¢ i zrozumie¢ poprzez praktyk¦. Czysta ksi¡»kowa wiedza na temat Dham-

my Buddy nie wystarczy do wła±ciwego zrozumienia anicca, gdy» w ten sposób umyka

nam aspekt do±wiadczenia. Jedynie poprzez osobiste do±wiadczenie anicca, jako procesu

nieustannych zmian wewn¡trz ka»dego z nas, mo»ecie zrozumie¢ anicca w taki sposób, ja-

kiego nauczał Budda swoich uczniów. Zarówno w czasach Buddy, jak i obecnie, wła±ciwe

zrozumienie anicca mog¡ tak»e rozwija¢ osoby, które nie maj¡ »adnej ksi¡»kowej wiedzy

na temat buddyzmu.

eby zrozumie¢ nietrwało±¢ (anicca) nale»y dokładnie i pilnie pod¡»a¢ Szlachetn¡

O±miorak¡ cie»k¡, która dzieli si¦ na: sila, samadhi i panna — moralno±¢, koncentracj¦

i m¡dro±¢. Sila, czyli moralnie wła±ciwy, prawy sposób »ycia, jest podstaw¡ dla sama-

dhi — kontroli umysłu, prowadz¡cej do zdolno±ci skupienia umysłu na jednym punkcie.

Rozwini¦cie panna jest mo»liwe jedynie wtedy, gdy samadhi jest mocne. Dlatego sila i sa-

madhi s¡ niezb¦dnym warunkiem dla panna. Panna oznacza zrozumienie anicca, dukkha,

anatta poprzez praktyk¦ vipassany, medytacji wgl¡du.

Budda nie musiał si¦ pojawi¢ na ±wiecie, »eby ludzie praktykowali sila czy samadhi,

gdy» s¡ one wspólnym mianownikiem wszystkich religijnych wierze«. Nie wystarczaj¡ one

jednak, dla osi¡gni¦cia ostatecznego celu buddyzmu, czyli uwolnienia od cierpienia. Poszu-

kuj¡c skutecznego sposobu na poło»enie kresu cierpieniu, Ksi¡»¦ Siddhattha, pó¹niejszy

Budda, wypracował własn¡ metod¦ na znalezienie ±cie»ki, prowadz¡cej do ustania cierpie-

nia. Po sze±ciu latach ci¦»kiej pracy, odkrył drog¦ i osi¡gn¡ł całkowite o±wiecenie, po czym

zacz¡ł naucza¢ ludzi oraz bogów, jak pod¡»a¢ ±cie»k¡, prowadz¡c¡ do kresu cierpienia

Ka»de działanie ﬁzyczne, werbalne, jak te» mentalne pozostawia po sobie aktywn¡ sił¦

zwan¡ „sankhar¡” (b¡d¹ — bardziej popularnie — „karm¡”), która prowadzi do zgroma-

dzenia ±rodków lub utworzenia debetu na naszym indywidualnym koncie, w zale»no±ci

od tego, czy nasze działania były dobre, czy złe. Dlatego, w ka»dym z nas istnieje ma-

gazyn sankhar (karmy), działaj¡cy jak zapas energii podtrzymuj¡cy »ycie, którego nie-

uchronn¡ konsekwencj¡ jest cierpienie i ±mier¢. Poprzez rozwój zdolno±ci, niezb¦dnej do

zrozumienia anicca, dukkha i anatta, jeste±cie w stanie uwolni¢ si¦ od sankhar, zgroma-

dzonych na swoim koncie. Ten proces rozpoczyna si¦ wraz z wła±ciwym zrozumieniem

anicca. Wtedy te», jednocze±nie, z chwili na chwil¦, dzie« po dniu, poprzez nowe dzia-

łania, zmniejszamy zapasy energii, podtrzymuj¡cej »ycie. Uwolnienie si¦ od wszystkich

sankhar jest zadaniem na całe »ycie. Ten, który uwolnił si¦ od wszelkich sankhar, doszedł

do kresu cierpienia. Brak sankhar oznacza koniec energii, niezb¦dnej do zamanifestowa-

nia si¦ w postaci jakiegokolwiek »ycia. Na zako«czenie »ycia, doskonali ±wi¦ci, tacy jak

buddowie, arahantowie, przechodz¡ do parinibbany, osi¡gaj¡c kres cierpienia. Dla nas,

praktykuj¡cych dzisiaj vipassan¦, zupełnie wystarczy, je±li zrozumiemy anicca w stopniu

pozwalaj¡cym na osi¡gni¦cie pierwszego stadium ariya (szlachetna osoba), zwanego „so-

tapanna”, czyli „wchodz¡cego w strumie«”, który potrzebuje odrodzi¢ si¦ nie wi¦cej, ni»

siedem razy, aby osi¡gn¡¢ wyzwolenie od cierpienia.

Poznanie faktu nietrwało±ci — anicca w jego pełnym znaczeniu, które otwiera drzwi

do zrozumienia dukkha i anatta, jak te» ostatecznie prowadzi do ko«ca cierpienia, jest

mo»liwe jedynie dzi¦ki Nauczaniu Buddy, tak długo, jak długo owo Nauczanie, oparte

na O±miorakiej Szlachetnej cie»ce i Trzydziestu Siedmiu Czynnikach O±wiecenia (bodhi-

pakkhiya Dhamma), pozostanie nietkni¦te i dost¦pne dla zainteresowanych.

eby osi¡gn¡¢ post¦p w medytacji vipassana, medytuj¡cy musi stale utrzymywa¢ zro-

zumienie anicca. Budda radził mnichom, aby starali si¦ utrzymywa¢ ±wiadomo±¢ anicca,

dukkha, anatta niezale»nie od postawy ciała, siedz¡c, stoj¡c, chodz¡c czy le»¡c. Ci¡gła

±wiadomo±¢ anicca, dukkha i anatta jest sekretem sukcesu. Ostatnie słowa Buddy, tu»

przed wydaniem ostatniego tchnienia i odej±ciem do Maha-parinibbany brzmiały: „Roz-

kład (anicca) jest przyrodzony wszystkim rzeczom. Wypracowujcie pilnie swoje własne

zbawienie”. Te słowa s¡, w rzeczywisto±ci, esencj¡ całego Jego nauczania, podczas czter-

dziestoczteroletniego posłannictwa. Je±li b¦dziecie utrzymywa¢ ±wiadomo±¢ anicca, proce-

su obejmuj¡cego wszystkie rzeczy, mo»ecie mie¢ pewno±¢ osi¡gni¦cia celu w odpowiednim

czasie.

W miar¦ rozwoju rozumienia anicca, wasz wgl¡d w istot¦ natury b¦dzie stawał si¦ coraz

wi¦kszy, a» nie b¦dziecie mieli »adnych w¡tpliwo±ci odno±nie anicca, dukkha, anatta. Tak

si¦ stanie, je±li przyjmiecie odpowiedni¡ pozycj¦, aby i±¢ przed siebie, maj¡c cel w zasi¦gu

wzroku. Kiedy ju» poznacie pierwszy podstawowy czynnik anicca, postarajcie si¦ coraz

pełniej rozumie¢, czym on jest, w jego jak najszerszym znaczeniu, aby nie by¢ zmieszanym

w czasie praktyki lub dyskusji.

Prawdziwym znaczeniem anicca jest fakt, »e nietrwało±¢, rozkład s¡ nieodł¡czn¡ natu-

r¡ wszystkiego, co istnieje we wszech±wiecie, czy to istot »ywych, czy materii nieo»ywionej.

Budda nauczał swoich uczniów, »e wszystko, co istnieje na poziomie materialnym, składa

si¦ cz¡stek — kalapas. Cz¡stki te, s¡ mniejsze ni» atom, gin¡ zaraz po tym, jak powstan¡.

Ka»da kalapa składa si¦ z o±miu podstawowych składników: stało±ci — elementu ziemi,

ciekło±ci — elementu wody, ciepła — elementu ognia, ruchu oscylacyjnego — elementu

powietrza, koloru, zapachu, smaku i składnika zale»nego od po»ywienia. Pierwsze cztery

s¡ nazywane pierwotnymi wła±ciwo±ciami, maj¡ znaczenie dominuj¡ce w kalapa. Pozo-

stałe cztery s¡ uzupełniaj¡ce, zale»¡ i pochodz¡ od pierwotnych. Kalapa jest najmniejsz¡

cz¡stk¡ na poziomie ﬁzycznym, pozostaj¡c¡ wci¡» poza zasi¦giem współczesnej nauki. Ka-

lapa powstaje jedynie wówczas, kiedy osiem podstawowych elementów si¦ poł¡czy. Innymi

słowy, chwilowe poł¡czenie tych o±miu elementów stwarza człowieka, na ten moment, któ-

ry w buddyzmie nazywamy kalapa. ycie tej cz¡stki jest bardzo krótkie, w czasie jednego

mrugni¦cia okiem trylion kalapas zniknie. Wszystkie cz¡stki s¡ w stanie nieustaj¡cej zmia-

ny lub przepływu. Dla do±wiadczonej osoby medytuj¡cej vipassan¦, b¦d¡ odczuwalne jako

strumie« energii.

Ciało ludzkie nie jest czym± stałym, cało±ci¡, jakby si¦ mogło wydawa¢, lecz conti-

nuum materii (rupa), współistniej¡cej z umysłem (nama). U±wiadomienie sobie, »e nasze

ciało to nic innego, jak drobniutkie kalapas, które zmieniaj¡ si¦ nieustannie, oznacza

poznanie prawdziwej natury zmiany lub rozkładu. Zmiana lub rozkład (anicca) s¡ wy-

wołane ci¡głym rozpadem i przemieszczaniem spalaj¡cych si¦ kalapas, co musi ewident-

nie by¢ rozpoznane jako dukkha, prawda o cierpieniu. Gdy do±wiadczacie nietrwało±ci

(anicca) jako cierpienia (dukkha), realizujecie prawd¦ o cierpieniu, pierwsz¡ z Czterech

Szlachetnych Prawd, których nauczał Budda. Dlaczego? Poniewa», kiedy do±wiadczacie

subtelnej natury dukkha, od której nie mo»ecie uciec nawet na moment, zaczynacie si¦

jej obawia¢, odczuwa¢ niezadowolenie, zniech¦cenie do swojej prawdziwej egzystencji na

poziomie umysł-materia (namarupa), zaczynacie szuka¢ drogi ucieczki do stanu poza cier-

pieniem — dukkha do nibbany — ko«ca cierpienia. Czym jest koniec cierpienia, b¦dziecie

mogli do±wiadczy¢ nawet jako istoty ludzkie, kiedy osi¡gniecie stopie« sotapanna — tego,

który wszedł w strumie« i rozwiniecie swoje wła±ciwo±ci poprzez praktyk¦ na tyle, aby

osi¡gn¡¢ nieuwarunkowany stan nibbany — całkowitego pokoju. Nawet w codziennym,

zwykłym »yciu, je±li tylko b¦dziecie w stanie utrzyma¢ ±wiadomo±¢ anicca, sami zauwa-

»ycie, jak wielkie zmiany zachodz¡ w was na lepsze, zarówno na poziomie ﬁzycznym jak

i umysłowym.

Medytuj¡cy powinien zapozna¢ si¦ z teoretyczn¡ wiedz¡ na temat materialnych i umy-

słowych wła±ciwo±ci, czyli rupa i nama, jeszcze przed rozpocz¦ciem gł¦bszej praktyki vi-

passany, po tym, jak jego samadhi zostanie rozwini¦te do wła±ciwego poziomu. Wynika to

z tego, »e medytuj¡cy vipassan¦, przesuwaj¡c uwag¦ w kierunku procesu zmian w obr¦bie

materii, obserwuje nie tylko zmienn¡ natur¦ materii, lecz równie» zmienn¡ natur¦ umy-

słu, elementu my±li. Czasem uwaga b¦dzie skupiona na nietrwało±ci materialnej strony

egzystencji, czyli na anicca w odniesieniu do rupa, innym razem na nietrwało±ci elementu

my±li lub umysłowej strony egzystencji, czyli na anicca w odniesieniu do nama. Kiedy

przypatrujecie si¦ nietrwało±ci materii, zauwa»ycie na pewno, »e elementy my±li, towarzy-

sz¡ce uwa»no±ci, s¡ równie» w stanie zmiany. W tym przypadku, b¦dziecie do±wiadcza¢

anicca w odniesieniu zarówno do rupa, jak i nama w tym samym czasie.

Wszystko, co powiedziałem do tej pory, odnosi si¦ do rozumienia anicca poprzez do-

±wiadczanie dozna« w ciele, b¦d¡cych efektem procesu zmian na poziomie materii — rupa,

jak te» my±li, podlegaj¡cych temu procesowi.

Powinni±cie wiedzie¢, »e mo»liwe jest do±wiadczanie anicca poprzez obserwacj¦ innych

typów dozna«. Mo»na obserwowa¢ anicca poprzez obserwacj¦ nast¦puj¡cych dozna«:

a) wywołanych kontaktem formy wizualnej z narz¡dem zmysłu wzroku — okiem

b) wywołanych kontaktem d¹wi¦ku z narz¡dem zmysłu słuchu — uchem

c) wywołanych kontaktem zapachu z narz¡dem zmysłu powonienia — nosem

d) wywołanych kontaktem smaku z narz¡dem zmysłu smaku — j¦zykiem

e) wywołanych kontaktem dotyku z narz¡dem zmysłu dotyku — powierzchni¡ ciała

f) wywołanych kontaktem obiektów mentalnych z umysłem

Anicca mo»na zrozumie¢ poprzez obserwacj¦ jakiegokolwiek z wy»ej wymienionych ty-

pów dozna«. Jakkolwiek, odkryli±my w praktyce, »e spo±ród wszystkich typów dozna«,

doznania wywołane kontaktem z narz¡dem zmysłu dotyku w ró»nych cz¦±ciach ciała, b¦-

d¡ce efektem procesu zmian, stanowi¡ najwi¦kszy obszar dla introspektywnej medytacji.

Ponadto, doznania wywołane przez kontakt dotyku (na drodze ±cierania, promienio-

wania, wibracji cz¡stek — kalapas) w ró»nych cz¦±ciach ciała, s¡ łatwiejsze do obserwacji

w porównaniu z innymi, dlatego pocz¡tkuj¡cy medytuj¡cy zrozumie lepiej anicca poprzez

doznania w ciele, b¦d¡ce wynikiem zmian materii — rupa. To jest główny powód, dla

którego wybrali±my doznania w ciele, jako ±rodek dla szybkiego u±wiadomienia anicca.

Oczywi±cie, ka»dy mo»e próbowa¢ innych ±rodków, lecz sugerowałbym, »eby medytuj¡cy

utwierdził si¦ najpierw w rozumieniu anicca poprzez obserwacj¦ dozna« w ciele, zanim

podejmie prób¦ obserwacji innych dozna«.

Istnieje dziesi¦¢ poziomów wiedzy w vipassanie, s¡ to:

1) Sammasana: teoretyczna ocena anicca, dukkha i anatta poprzez obserwacj¦ i analiz¦.

2) Udayabbaya: wiedza na temat powstawania i rozpadu rupa i nama przez bezpo±redni¡

obserwacj¦.

3) Bhanga: wiedza na temat szybko zmieniaj¡cej si¦ natury rupa i nama, odczuwanej

jako szybki pr¡d lub strumie« energii, a w szczególno±ci, jako czysta uwa»no±¢ w fazie

rozpuszczenia.

4) Bhaya: wiedza, »e ta wła±nie egzystencja jest okropna.

5) Adinava: wiedza, »e ta wła±nie egzystencja jest pełna zła.

6) Nibbida: wiedza, »e ta wła±nie egzystencja jest odra»aj¡ca.

7) Muncitukamyata: wiedza, dotycz¡ca szybkiej potrzeby i pragnienia ucieczki z tej wła-

±nie egzystencji.

8) Patisankha: wiedza na temat faktu, »e nadszedł czas na prac¦ z pełn¡ ±wiadomo±ci¡

zbawienia poprzez do±wiadczenie anicca.

9) Sankhara uppekkha: wiedza, »e na tym etapie nadszedł czas na oddzielenie si¦ od

wszelkich uwarunkowa« (sankhara) i przełamanie dominacji ego.

10) Anuloma: wiedza, która pragnie przy±pieszy¢ osi¡gni¦cie ostatecznego celu.

To s¡ stopnie, które osi¡ga si¦ podczas praktyki medytacji vipassana. Tych, którzy

osi¡gn¡ cel w krótkim czasie, mo»emy pozna¢ tylko dzi¦ki retrospekcji. Wraz z post¦pem

w rozumieniu anicca, ka»dy mo»e osi¡gn¡¢ te stopnie z pomoc¡ kompetentnego nauczycie-

la, który mo»e pomóc na pewnych etapach. Powinni±cie unika¢ patrzenia zbyt daleko do

przodu, zakładaj¡c z góry osi¡gni¦cie pewnych stopni. To oderwie wasz¡ uwag¦ od utrzy-

mywania ci¡głej ±wiadomo±ci anicca. Obserwacja anicca, sama w sobie, mo»e przynie±¢

i przyniesie upragnion¡ nagrod¦.

Pozwólcie mi teraz omówi¢ medytacj¦ vipassana z punktu widzenia osób ±wieckich

i wyja±ni¢ korzy±ci, jakie mo»na czerpa¢ z niej, tu i teraz, w tym »yciu.

Pocz¡tkowym przedmiotem medytacji vipassana jest nauka do±wiadczania anicca

w obr¦bie ciała, a nast¦pnie, osi¡gni¦cie stanu, zarówno wewn¦trznego, jak i zewn¦trz-

nego pokoju i równowagi. B¦dzie to mo»liwe, je±li b¦dziecie pochłoni¦ci obserwacj¡ nie-

trwałych dozna« w was. wiat zmaga si¦ obecnie z wieloma problemami, które przera»aj¡

cał¡ ludzko±¢. Nadszedł wła±ciwy moment dla ka»dego, aby zacz¡¢ praktykowa¢ medyta-

cj¦ vipassana, nauczy¢ si¦ znajdowa¢ cisz¦ w gł¦bi po±ród tego wszystkiego, co si¦ obecnie

dzieje. Anicca jest wewn¡trz ka»dego z nas. Jedno spojrzenie do wewn¡trz i ju» pojawia si¦

nietrwało±¢ — anicca, której mamy do±wiadcza¢. Kiedy odczuwacie nietrwałe doznania,

do±wiadczacie anicca, zostajecie pochłoni¦ci obserwacj¡ anicca, mo»ecie wtedy z łatwo-

±ci¡ odci¡¢ si¦ od tego, co niesie ±wiat. Anicca jest dla osoby ±wieckiej klejnotem »ycia,

który b¦dzie przechowywa¢ niczym w skarbcu, gromadz¡c pokłady spokoju i równowagi

dla siebie oraz dla dobra społecze«stwa.

Wła±ciwie odkrywane do±wiadczenie anicca uderza w korzenie ﬁzycznych i psychicz-

nych dolegliwo±ci, usuwaj¡c stopniowo ich przyczyny. To do±wiadczenie nie jest zarezerwo-

wane wył¡cznie dla ludzi, którzy zdecydowali si¦ na opuszczenie ±wiata i »ycie monastycz-

ne — do±wiadczenie to mo»e by¢ równie» udziałem ludzi ±wieckich. Pomimo wielu trud-

no±ci, sp¦dzaj¡cych sen z powiek, kompetentny nauczyciel pomo»e medytuj¡cym odkry¢

do±wiadczenie anicca w stosunkowo krótkim czasie. Kiedy raz si¦ nauczycie, wszystko, co

musicie potem zrobi¢, to podejmowa¢ próby i zachowa¢ je. Od czego± trzeba zacz¡¢. Je±li

tylko czas i okoliczno±ci pozwol¡ na dalszy post¦p, pracujcie, aby osi¡gn¡¢ Bhanganana —

trzeci stopie« wiedzy w vipassanie. Je±li osi¡gniecie ten stopie«, nie b¦dzie problemu, »eby-

±cie do±wiadczali anicca bez wi¦kszego zachodu, prawie automatycznie. W tym przypadku

anicca jest podstaw¡, do której powróc¡ wszystkie wasze ﬁzyczne i umysłowe działania,

zaraz po zaspokojeniu potrzeb codziennego »ycia. Jakkolwiek, istnieje prawdopodobie«-

stwo pojawienia si¦ pewnych trudno±ci u tych, którzy nie osi¡gn¦li stanu Banga. B¦dzie

to wygl¡dało, jak zawody w przeci¡ganiu liny pomi¦dzy wewn¦trznym do±wiadczeniem

anicca, a ﬁzycznymi i umysłowymi działaniami na zewn¡trz. Dlatego, najrozs¡dniejsze jest

post¦powanie według powiedzenia: pracuj, kiedy pracujesz, baw si¦, kiedy si¦ bawisz. Nie

ma potrzeby, aby±cie do±wiadczali anicca przez cały czas, wystarczy, je±li ograniczycie si¦

do regularnego siedzenia medytacyjnego w ci¡gu dnia lub w nocy. W tym czasie musicie

przynajmniej podj¡¢ prób¦ utrzymania uwagi na doznaniach wewn¡trz ciała, zachowuj¡c

±wiadomo±¢ anicca. Chc¦ powiedzie¢, »e ±wiadomo±¢ anicca powinna trwa¢ z momentu na

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: