15.Litwa.pdf

LITWA

Republika Litewska

Powierzchnia: 65,2 tys. km2

Ludność: 3710 tys. mieszk.

Stolica: Wilno

Waluta: 1 lit = 100 centów

Historia:

Bałtyccy przodkowie współczesnych Litwinów zamieszkiwali tereny nad

górnym Niemnem już w I tysiącleciu p.n.e. W XIII w. powstałe wcześniej

państwa plemienne zostały zjednoczone przez Mendoga, który w 1256 r.

ogłosił się królem litewskim. W XIII i XIV w. miał miejsce szybki rozwój

terytorialny kraju, przeprowadzony kosztem słabych księstw ruskich

(wcześniej podlegających władzy Mongołów). W 1385 r., w związku z

zagrożeniem Litwy właściwej przez Krzyżaków, kraj ten przystąpił do unii

personalnej z Polską, a także przyjął chrześcijaństwo. W 1569 r. na mocy

Unii Lubelskiej obydwa państwa utworzyły Rzeczpospolitą Obojga

Narodów. Większa część kraju znalazła się w wyniku II rozbioru (1793) w

granicach Rosji. Tereny na zachód od linii Niemna przypadły Prusom

(później weszły one w skład Księstwa Warszawskiego (1807) i Królestwa

Polskiego (1815)). W 1918 r. Litwa, wykorzystując osłabienie Rosji w

czasie rewolucji bolszewickiej, ogłosiła niepodległość. Wilno zostało w

1920 r. zajęte przez wojska polskie i na mocy Traktatu Ryskiego

ostatecznie wcielone do II Rzeczypospolitej w 1922 r. (stolicą młodej

Republiki zostało Kowno). Po przewrocie prawicowym w 1926 r.

wprowadzono na Litwie rządy dyktatorskie. W 1940 r. kraj został włączony

do Związku Radzieckiego. Niepodległość państwo litewskie odzyskało w

1991 r.

Ludność:

Ludność: 3710 tys. mieszk.

Gęstość zaludnienia: 57 osób/km2

Przyrost ludności: 0,5%

Główne miasta: Wilno (597 tys. mieszk.), Kowno (434 tys. mieszk.),

Kłajpeda (208 tys. mieszk.), Szawle (149 tys. mieszk.), Poniewież (132

tys. mieszk.)

Języki: litewski (urzędowy), rosyjski, polski, białoruski

Religie: katolicyzm: 85%, prawosławie: 10%, protestantyzm: 8%

Skład etniczny: Litwini: 80%, Rosjanie: 9%, Polacy: 8%, Białorusini,

Ukraińcy, Żydzi

Gospodarka:

Produkt krajowy PKB: 10,2 mld USD

Produkt krajowy na 1 mieszk.: 2580 USD

Eksport: 4,2 mld USD

Import: 5,3 mld USD

Inflacja: 9%

Bezrobocie: 6%

Główne produkty przemysłowe: żywność, maszyny i urządzenia, produkty

petrochemiczne, chemikalia, tekstylia, energia elektryczna

Główne produkty rolne: żyto, pszenica, ziemniaki, buraki cukrowe, rośliny

oleiste, konopie, warzywa, owoce

Górnictwo: dolomit, wapień, ropa naftowa, gaz ziemny

Turystyka:

Przyjazdy: b.d.

Przychód z turystyki: 2,7 mld USD

Polityka:

Ustrój: republika parlamentarna

Prezydent: Valdas Adamkus

Premier: Gediminas Vagnorius

Parlament: Sejmas (141 deputowanych)

Główne partie polityczne: Sajudis, Partia Pracy, Litewska Partia

Chrześcijańsko-Demokratyczna, Litewska Partia Socjaldemokratyczna,

Unia Liberalna

Przynależność do organizacji: ONZ, Organizacja Bezpieczeństwa i

Współpracy w Europie, Rada Europy, Partnerstwo dla Pokoju, Współpraca

Gospodarcza Regionu Morza Czarnego, Inicjatywa Środkowoeuropejska

Miasta:

Wilno (Vilnius):

Stolica Litwy, położona nad rzeką Wilią, na południowo-wschodnim krańcu

republiki (597 tys. mieszk.); główny ośrodek kultury i nauki, oraz drugie

(po Kownie ) centrum gospodarcze Litwy. Od czasów późnego

średniowiecza Wilno jest miastem wielonarodowościowym - poza

Litwinami mieszkali tu, i mieszkają Polacy, Żydzi, Rosjanie, Białorusini.

Początki miasta sięgają wczesnego średniowiecza. Na początku XIV w.

Giedymin zbudował tam zamek, wokół którego rozwinęła się osada.

Wkrótce Wilno wyrosło na główny ośrodek handlowy Litwy i najważniejsze

miasto kraju. W epoce Unii z Polską, stolica Litwy przeżywała okres

nieprzerwanego rozwoju. Wraz z upadkiem Rzeczypospolitej, Wilno

wcielone zostało do Imperium Rosyjskiego. W latach 1923-1939 miasto

znajdowało się w granicach Polski. Po zajęciu Polski przez Armię

Czerwoną, Wilno zostało przekazane Litwie, lecz wkrótce - wraz z całą

Litwą - inkorporowane do ZSRR. Od 1991 r. Wilno jest stolicą niezależnej

Republiki Litewskiej. Starówka wileńska należy do największych i

najpiękniejszych w tej części Europy. Na Wzgórzu Zamkowym znajduje się

pozostałość zamku - Wieża Giedymina z XIII-XIV w. Nieopodal, na Placu

Katedralnym (Arkikatedros aikšte), wznosi się katedra, pierwotnie

gotycka, po przebudowie w XVIII w. klasycystyczna, przypominająca

grecką świątynię. Gotycki kościół św. Anny wraz z klasztorem

Bernardynów tak zachwycił Napoleona, że chciał budowlę rozebrać i

przenieść do Francji. Do cenniejszych gotyckich świątyń miasta należy też

kościół św. Mikołaja. Pięknymi przykładami baroku są kościoły: św. Teresy,

św. Kazimierza - patrona Litwy, przekształcony w czasach radzieckich w

Muzeum Ateizmu, oraz kościół św. Piotra i Pawła. Przykładem architektury

rokokowej w budownictwie sakralnym miasta jest świątynia św. Jana z

XVIII w. Rynek wileński zdominowany jest przez pochodzący również z

XVIII w. ratusz. XVII-wieczna kaplica Matki Boskiej Ostrobramskiej

(Aušros Vartu Kopylčia) z obrazem MB Ostrobramskiej przyciąga tysiące

katolickich pielgrzymów. Dla turystów z Polski interesująca jest wizyta na

cmentarzu na Rossie, gdzie pochowanych jest wiele wybitnych postaci

znanych z historii Polski. Państwowe Muzeum Sztuki (Lietuvos Dailes

Muziejus) prezentuje bogatą kolekcję malarstwa litewskiego ostatnich dwu

stuleci. Muzeum Adama Mickiewicza prezentuje pamiątki po poecie,

szczególnie z okresu jego pobytu w Wilnie.

Kowno (Kaunas):

Miasto położone nad Niemnem w środkowej części Litwy (434 tys.

mieszk.); największy w kraju ośrodek przemysłowy, centrum kulturalne i

akademickie. Gród kowieński znany był już w XIII w., w XIV w. miasto

zajmowane było wielokrotnie przez Krzyżaków. W XVI-XVII w. Kowno było

ruchliwym portem na Niemnie. W 1731 r. miasto niemal doszczętnie

zniszczył pożar. W wyniku Trzeciego Rozbioru Rzeczypospolitej Kowno

znalazło się w granicach Rosji. W czasach Pierwszej Republiki Litewskiej,

gdy Wilno przyłączone było do Polski, Kowno pełniło funkcje stołeczne.

Centrum miasta stanowi długa, handlowa ulica Laisves aleja, przeznaczona

wyłącznie dla ruchu pieszego. Na jej wschodnim krańcu znajduje się

masywna sylweta kościoła św. Michała Archanioła o bogatym wyposażeniu

wnętrza. Na terenie Starego Miasta podziwiać można ogromną

archikatedrę, monumentalny przykład architektury gotyckiej z barokowym

wnętrzem. Na Placu Rynkowym wznosi się pochodzący z XVIII w. budynek

ratusza, zwany Białym Łabędziem. Warto obejrzeć też piękną, choć

niestety pozbawioną oryginalnego wyposażenia, białą cerkiew z końca XIX

w. Na drugim brzegu rzeki warto zwiedzić zbudowany w 1674 r. barokowy

kościół i klasztor Pazaislis, obydwa pełne cennych zabytków z epoki.

Pomnik Wolności w centrum miasta jest świadkiem i symbolem burzliwej

historii Litwy w XX w. w 1940 r. został zdemontowany przez Rosjan, by

na nowo pojawić się w 1989 r. wraz ze wskrzeszonym państwem

litewskim. Interesujące Muzeum M. K. Ciurlionisa prezentuje prace

artysty, którego pragnieniem było łączenie w jeden środek wyrazu muzyki

i plastyki. Warto wpaść również do Kowieńskiego Muzeum Diabła, by

obejrzeć ponad 200, niekoniecznie przerażających, figurek (wśród nich są

m.in. wyobrażenia Hitlera i Stalina).

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: