199610_co_to_za_robal.pdf

ASTRONOMIA

sond, a w szczeglnoæci POLAR, WIND

i SOHO , statki kosmiczne usytuowane po

stronie Ziemi zwrconej w kierunku, z

ktrego nadciga wiatr s¸oneczny; moni-

toruj one zachowanie S¸oÄca i przekazu-

j informacje o warunkach panujcych

w przestrzeni mi«dzyplanetarnej. SEC

moýe prognozowa ogln pogod« w

kosmosie na trzy dni naprzd. Ktokolwiek

by wtpi¸, ýe badanie pogody w przestrze-

ni kosmicznej osign«¸o juý znaczny

stopieÄ zaawansowania, powinien zapo-

zna si« ze stron internetow SEC

(http://www.sel.noaa.gov/) zawierajc

szczeg¸owe, na bieýco uaktualniane

zapisy i przewidywania.

SEC wsp¸pracuje obecnie z systemem

informacji pogodowej National Weather

Service, aby ostrzega drog radiow

przed pogorszeniem si« pogody w kos-

mosie, tak samo jak s¸uýby meteorologicz-

ne wysy¸aj ostrzeýenia przed huraganem

czy tornado. Ponadto National Science

Foundation utworzy¸a ostatnio National

Space Weather Program do koordynacji

i rozszerzenia badaÄ, prowadzonych

przez rýne instytucje, przede wszystkim

U.S. Air Force i SEC.

G¸wnym celem tego programu jest

udost«pnienie informacji o pogodzie

w przestrzeni kosmicznej w formie przy-

datnej dla instytucji i osb, ktrym przy-

nosi¸oby to najwi«kszy poýytek. ãW tej

chwili w¸aænie forma przekazania danych

stanowi k¸opot Ð zauwaýa kapitan Aman-

da Preble, szefowa programw pogody

kosmicznej w kierownictwie dzia¸u

prognoz U.S. Air Force. Ð To nie wygl-

da jak tornado, ktre moýna pokaza lu-

dziom.Ó Sytuacja ta zaczyna si« jednak

zmienia. Obfity strumieÄ danych pocho-

dzcych z satelitw umoýliwi niebawem

tworzenie interakcyjnych trjwymiaro-

wych modeli pogody kosmicznej.

Dzi«ki temu inýynierowie stojcy

w obliczu nag¸ych zmian pogody w ko-

smosie b«d mogli staranniej przemyæle

rýne moýliwoæci. Firmy zaopatrujce w

elektrycznoæ zaczynaj monitorowa

aktywnoæ geomagnetyczn, dzi«ki cze-

mu b«d mog¸y tworzy rezerwowe

zasoby na wypadek burz s¸onecznych.

Z kolei firmy obs¸ugujce telefoni« ko-

mrkow ostrzega¸yby uýytkownikw

przed potencjalnymi przerwami w prze-

kazie. W skrajnych sytuacjach operato-

rzy mogliby wprawi satelity w stan

ãuæpieniaÓ lub przygotowa je do re-

transmisji komend oprogramowania, kt-

re inaczej zosta¸yby utracone w wyniku

przejæcia burzy na¸adowanych czstek.

ãLudzie cz«sto si« z nas æmiali, mwic,

ýe przypominamy postaci z serialu Star

Trek Ð wspomina Preble Ð a my tak szyb-

ko okazaliæmy si« poýyteczni.Ó

Corey S. Powell

Cig dalszy ze strony 10

Co to za robal?

MieszkaÄcy Kalifornii mog zidentyfikowa

uciýliwego szkodnika ogrodowego,

wykr«cajc numer 1-900-225-BUGS

pomi«dzy godzin 10 a 16. Pierwsza

minuta po¸czenia na tej gorcej linii,

za¸oýonej i obs¸ugiwanej przez pracownikw

Wydzia¸u Entomologii University of California

w Davis, kosztuje 2 dolary, a kaýda

nast«pna juý tylko dolara. Akcja ta zosta¸a

zaplanowana po sukcesie podobnej

prowadzonej w stanie Minnesota.

satelita telekomunikacyjny firmy

Telesat Canada, Anik E1 , utraci¸

moc w jednym ze swoich zespo¸w bate-

rii s¸onecznych i przesta¸ chwilowo prze-

kazywa dwi«k, obraz i inne dane. W

przesz¸oæci taki nieszcz«æliwy wypadek

zosta¸by przypisany nieokreælonej awarii.

Lecz tym razem Daniel Baker z Universi-

ty of Colorado wskaza¸ konkretnego wi-

nowajc«: atak kosmicznej niepogody.

Polowanie na raka

Rak szyjki macicy wczeænie wykryty jest

najcz«æciej uleczalny. Food and Drug

Administration zatwierdzi¸a ostatnio

skuteczniejsz metod« wykrywania

tej choroby,

stanowicej

w Stanach

Zjednoczonych

przyczyn« æmierci

oko¸o 4900

kobiet rocznie.

Aby zanalizowa

komrki szyjki

macicy, lekarze

dotychczas

rozcierali wycinek

tkanki na szkie¸ku

(tzw. wymaz

Papa). Zawiera on jednak krwinki i æluz.

Obecnie filtruje si« przedtem komrki

szyjki macicy, oddzielajc je w ten sposb

od pozosta¸ych elementw tkanki,

i dopiero wtedy nanosi

w postaci cienkiej warstwy.

KORONA SüONECZNA Ð widmowa

poæwiata wok¸ zamionego S¸oÄca Ð ma

decydujcy wp¸yw na kosmiczn pogod«.

CIG DALSZY...

Wi«cej ozonu

Chemicy z National Oceanic and

Atmospheric Administration twierdz,

ýe ærednie st«ýenie niszczcych ozon

zwizkw chemicznych w dolnych

warstwach atmosfery szybko maleje.

Opierajc si« na ich kalkulacjach,

moýemy przyj, ýe zawartoæ

tych substancji do po¸owy ubieg¸ego

roku zmniejsza¸a si« o 1%. Spadek ten

rodzi nadziej«, ýe Protok¸ Montrealski

zabraniajcy produkcji freonw i innych

zwizkw halogenowych zaczyna

przynosi efekty [patrz: åwiat Nauki ,

listopad 1995, strona 16].

Nag¸y wzrost strumienia magnetycz-

nego i wybuchy wyrzucajce na¸adowane

czstki ze S¸oÄca mc od czasu do cza-

su przestrzeÄ mi«dzyplanetarn i zabu-

rzaj pole magnetyczne Ziemi. Wiadomo

od dawna, ýe te zak¸cenia indukuj prze-

pi«cia w sieci elektrycznej, zak¸cajc sy-

gna¸y komunikacyjne i nawigacj« dalekie-

go zasi«gu. Post«p w badaniach zjawisk

sk¸adajcych si« na ãmeteorologi« kosmo-

suÓ ujawni¸ prawdziw skal« problemu.

Ernest Hildner, dyrektor Space Environ-

ment Center (SEC) w Boulder (Kolorado),

przestrzega, ýe sytuacja moýe si« jeszcze

pogorszy. Ze swymi zminiaturyzowa-

nymi obwodami i zredukowanymi roz-

miarami wsp¸czesne satelity staj si« co-

raz bardziej podatne na awarie, zw¸aszcza

ýe wzrasta ich liczba. Moýna si« spodzie-

wa, ýe S¸oÄce podczas obecnego 11-let-

niego cyklu aktywnoæci stanie si« jeszcze

bardziej niespokojne.

Aby zapobiec potencjalnym stratom,

SEC zbiera nieustannie dane dotyczce

oærodka kosmicznego. Wykorzystuje si«

w tym celu cz«æciowo now generacj«

Program do archiwum

Zgodnie z wystosowanym w czerwcu br.

pismem kongresmana Floyda D. Spence'a,

przewodniczcego Komitetu ds.

BezpieczeÄstwa Narodowego w Izbie

Reprezentantw, amerykaÄskie si¸y zbrojne

do koÄca roku finansowego 1997

wycofaj si« z realizacji programu o nazwie

Sustaining Base Information Systems (SBIS Ð

Wspierajce Systemy Informatyczne Zaplecza).

Zak¸ada¸ on wymian« do roku 2002

oko¸o 3700 systemw komputerowych.

Wojsko wyda¸o juý ponad 150 mln dolarw,

lecz mimo to otrzyma¸o niewiele

nowych systemw [patrz: åwiat Nauki ,

czerwiec 1996, strona 18].

Kristin Leutwyler

å WIAT N AUKI Padziernik 1996 11

Grzmica prýnia

Rodzi si« system prognozowania

pogody dla kosmosu

C a¸kiem niedawno, bo 26 marca br.,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: