TEMAT WRZEŚNIA 1939 I WOJNY W LITERATURZE PO ROKU 1945
Najliczniejsze teksty tematycznie związane z II wojna światową pojawiły się w l. 1945 – 1947. Były to:
-wiersze C. Miłosz „Ocalenie”; T. Różewicz „Niepokój”;
-wspomnienia;
-dokumentalne relacje;
-opowiadania: J. Andrzejewski „Noc” – pierwsze literackie obrazy okupacji; okupacyjne i obozowe opowiadania T. Borowskiego;
-tematy: wspomnienia z więzień, faktograficzne relacje o życiu w obozie;
-Medaliony Z. Nałkowskiej; Z Otchłani Z. Kossak.
-dominował nurt martyrologiczny, danie świadectwa prawdzie, zbudowanie pamięci utrwalającej;
-moralne i psychiczne konsekwencje wojny, demaskujące ogólną degradację człowieczeństwa;
-powszechne zarażenie śmiercią;
-nietrwałość kulturowego fundamentu ludzkości, ujawnione przez wojenny czas próby;
-postawy Polaków wobec tragedii Żydów i Holokaustu (Miłosz, Andrzejewski);
-1946 postulat by odejść od tematu wojny, jako masochistycznego;
-w okresie realizmu temat wojny zniknął;
-1957 – 1970 temat wojny wrócił do literatury polskiej, zmienił się sposób jego ujęcia; pisarze podejmują zagadnienia dotąd przemilczane, ukazanie wojny przez pryzmat zwykłego człowieka, bez heroizmu i wzniosłości, niszczącej życie, spokój duszy oraz wiarę w sens dziejów (Sennik współczesny T. Konwicki);
-historia kilku wojennych miesięcy oglądanych i przeżywanych przez cywila (Pamiętnik z powstania warszawskiego M. Białoszewski);
-w utworach o tematyce wojennej powstałych po 1970 dominuje problem zagłady Żydów (H. Krall), pojawiają się też opowieści o wojennych losach Polaków rzuconych za wschodnią granicę;
-powieści próbujące podważyć stereotypy i pokazać wojnę jako próbę charakterów i trwałości moralnych zasad (Początek A. Szczypiorski).
cfaniara