mt_8_07_7.pdf

(1043 KB) Pobierz

okl mt 08-2007 pomocnicze.qxd

jak to działa

osoby, które demonstrują prawdziwie „srebrzys-

ty” uśmiech, odsłaniając przy tym jakieś dziwne,

kunsztowne konstrukcje na zębach. Co to takiego?

Oczywiście ogólnie wiemy, że chodzi o aparaty orto-

dontyczne, których zadaniem jest korekta ustawienia

zębów w obu szczękach i doprowadzenie ich do pra-

widłowej współpracy, czyli prawidłowego zgryzu.

najmniej degeneracji! Uzębienie młodzieży jest tego

wyraźnym dowodem. Jest to jedną z cech naszej za-

rozumiałej cywilizacji: najpierw nierozważnie coś psu-

jemy, a później – z całym arsenałem nowoczesności –

naprawiamy!

Na czym polega trudność i finezja pracy den-

tysty ortodonty? Dla przybliżenia zagadnienia spró-

bujmy sobie wyobrazić, że mamy palisadę kołków

Lekarz czy inżynier?

Kazimierz Topór

wbitych w ziemię. Są niestety wbite nierówno . Za-

łóżmy, że nie mamy żadnego innego punktu podpar-

cia, oprócz tych kołków, i że nie możemy zbyt obceso-

1

1

Nie wdając się zbyt głęboko w rozważania

medyczne, można z grubsza powiedzieć, że na wady

zgryzu ma wpływ bardzo wiele czynników, a ogólnie

mówiąc, jest to jedna ze „zdobyczy” cywilizacyjnych,

a także marketingowych – firm produkujących różne

gotowe mieszanki spożywcze dla małych dzieci.

W trosce o wygodę młodych mam, a także „dla do-

bra” dzieci, firmy te produkują papki, gotowe do połk-

3

4

kolorowe oznaczenie zamka

ka¿dymainne dla

³atwej identyfikacji

zaokr¹glony haczyk

u³atwiaj¹cy zak³adanie

ligatur i elastomerów

skrzyde³ko

wpodciêciu w spodzie

umieszcza siê ligaturê

wo ich traktować, bo się po prostu uszkodzą albo

„wyrobi się” miejsce ich osadzenia w ziemi. Chcemy

tę palisadę wyrównać. Wydawałoby się, że najproś-

ciej byłoby przymocować te kołki do wspólnej szyny

i już! Niestety nie, ponieważ kołki numer 2, 5, 8 –

wystawały mocno do przodu i jeśli całość na siłę do-

wiążemy do szyny, to rząd kołków przyjmie położenie

wypadkowe, a więc nieco wychylone w stronę koł-

ków 2, 5, i 8. Do tego jeszcze kołki 2, 5 i 8 byłyby naj-

mocniej „przepychane”, a więc ich osadzenie mogło-

by doznać uszkodzenia! Jeżeli jednak dowiążemy koł-

ki do szyny, ale tak że na kołki 2, 5, 8 będzie działała

siła mniejsza niż taka, która mogłaby ich osadzenie

uszkodzić, to po pewnym czasie, stopniowo, można

będzie rząd kołków wyrównać bez obawy, że całość

podstawa zamka

2

nięcia bez konieczności gryzienia! Tymczasem pow-

szechnie znana zasada biologiczna mówi, że: „narzą-

dy nieużywane ulegają atrofii”, czyli zanikowi! A co

29

C oraz częściej w gronie młodych ludzi widujemy

15900576.245.png

15900576.256.png

15900576.267.png

15900576.278.png

15900576.001.png

15900576.012.png

15900576.023.png

15900576.034.png

15900576.045.png

15900576.056.png

15900576.067.png

15900576.078.png

15900576.089.png

15900576.100.png

15900576.111.png

15900576.122.png

15900576.132.png

15900576.143.png

15900576.154.png

15900576.165.png

15900576.176.png

15900576.187.png

15900576.198.png

15900576.208.png

15900576.215.png

15900576.216.png

15900576.217.png

15900576.218.png

15900576.219.png

15900576.220.png

15900576.221.png

15900576.222.png

15900576.223.png

15900576.224.png

15900576.225.png

15900576.226.png

15900576.227.png

15900576.228.png

15900576.229.png

15900576.230.png

15900576.231.png

15900576.232.png

15900576.233.png

15900576.234.png

15900576.235.png

15900576.236.png

15900576.237.png

15900576.238.png

15900576.239.png

15900576.240.png

15900576.241.png

15900576.242.png

15900576.243.png

15900576.244.png

15900576.246.png

15900576.247.png

15900576.248.png

15900576.249.png

15900576.250.png

15900576.251.png

15900576.252.png

15900576.253.png

15900576.254.png

15900576.255.png

15900576.257.png

15900576.258.png

15900576.259.png

15900576.260.png

15900576.261.png

15900576.262.png

15900576.263.png

15900576.264.png

15900576.265.png

15900576.266.png

15900576.268.png

15900576.269.png

15900576.270.png

15900576.271.png

15900576.272.png

15900576.273.png

15900576.274.png

15900576.275.png

15900576.276.png

15900576.277.png

15900576.279.png

15900576.280.png

15900576.281.png

15900576.282.png

15900576.283.png

15900576.284.png

15900576.285.png

15900576.286.png

15900576.287.png

15900576.288.png

15900576.002.png

15900576.003.png

15900576.004.png

15900576.005.png

15900576.006.png

15900576.007.png

15900576.008.png

15900576.009.png

15900576.010.png

15900576.011.png

15900576.013.png

15900576.014.png

15900576.015.png

15900576.016.png

15900576.017.png

15900576.018.png

15900576.019.png

15900576.020.png

15900576.021.png

15900576.022.png

15900576.024.png

15900576.025.png

15900576.026.png

15900576.027.png

15900576.028.png

15900576.029.png

15900576.030.png

15900576.031.png

15900576.032.png

15900576.033.png

15900576.035.png

15900576.036.png

15900576.037.png

15900576.038.png

15900576.039.png

15900576.040.png

15900576.041.png

15900576.042.png

15900576.043.png

15900576.044.png

15900576.046.png

15900576.047.png

15900576.048.png

15900576.049.png

15900576.050.png

15900576.051.png

15900576.052.png

15900576.053.png

15900576.054.png

15900576.055.png

15900576.057.png

15900576.058.png

15900576.059.png

15900576.060.png

15900576.061.png

15900576.062.png

15900576.063.png

15900576.064.png

15900576.065.png

15900576.066.png

15900576.068.png

15900576.069.png

15900576.070.png

15900576.071.png

15900576.072.png

15900576.073.png

15900576.074.png

15900576.075.png

15900576.076.png

15900576.077.png

15900576.079.png

15900576.080.png

15900576.081.png

15900576.082.png

15900576.083.png

15900576.084.png

15900576.085.png

15900576.086.png

15900576.087.png

15900576.088.png

15900576.090.png

15900576.091.png

15900576.092.png

15900576.093.png

15900576.094.png

15900576.095.png

15900576.096.png

15900576.097.png

15900576.098.png

15900576.099.png

15900576.101.png

15900576.102.png

15900576.103.png

15900576.104.png

15900576.105.png

15900576.106.png

15900576.107.png

15900576.108.png

15900576.109.png

15900576.110.png

15900576.112.png

15900576.113.png

15900576.114.png

15900576.115.png

15900576.116.png

15900576.117.png

15900576.118.png

15900576.119.png

15900576.120.png

15900576.121.png

15900576.123.png

15900576.124.png

15900576.125.png

15900576.126.png

15900576.127.png

15900576.128.png

15900576.129.png

15900576.130.png

15900576.131.png

jak to działa

5

przyjmie nieprawidłowe położenie. Widać więc wy-

raźnie, że wymaga to stopniowego i rozłożonego

w czasie działania, tak aby osiągnąć zamierzony efekt

i ustawiając kołki w oparciu o pozostałe – doprowa-

dzić do prawidłowego ustawienia całego rzędu. Ten

przykład to malutki fragment problemów, jakie musi

rozwiązać lekarz ortodonta. Musi umieć stworzyć taki

system nacisków i naciągnięć, żeby – bazując na

większości zębów lub na zębach z natury mocniej-

szych np. trzonowych, nie przekraczając dopuszczal-

nych wartości sił – to w końcu żywa tkanka – uzyskać

efekt.

8

6

Nowoczesny ortodonta dysponuje warsztatem

niemal inżynierskim. Do manewrowania zębami służą

różne przemyślne akcesoria. Rys. przedstawia jed-

no z najprostszych, tzw. zamek ortodontyczny. Korek-

ta łuku zębowego wymaga użycia 10 takich zamków

na każdą szczękę. Posiadają one wyposażenie umożli-

wiające połączenie ich wspólnym łukiem z drutu ze

stopu niklowo-tytanowego oraz zakładanie tzw. liga-

tur – wiązadeł drucianych i elastomerowych, których

zadaniem jest wywarcie odpowiednich sił w odpo-

wiednim kierunku. Rys. przedstawia zęby uzbrojo-

ne w aparaty na obydwóch szczękach.

Oczywiście zamki to nie wszystko. Przypadki

skojarzenia kształtów zębów z kierunkami oddziały-

wania potrzebnych sił są ogromnie urozmaicone. Poza

zamkami w użyciu są tzw. tuby , teleskopy napro-

wadzające całe żuchwy i bardzo dużo różnego in-

nego sprzętu, używanego w zależności od potrzeb.

Rys. przedstawia np. system rozpychania zębów

za pomocą układu rozpierającego.

Inżynierski problem w ortodoncji to kwestia: jak

zrealizować potrzebny kierunek, zwrot i wartości siły

potrzebnej do naprowadzenia zębów na właściwe

miejsce.

Problem medyczny to sprawa wartości sił, które

muszą być na tyle duże, żeby dały efekt, ale nie mogą

przekroczyć wartości, jaka mogłaby spowodować

szkodliwe zmiany w tkance kostnej szczęki. Kość to

substancja żywa i ma tendencje do ustępowania pod

zbyt dużymi naciskami. Jest to problem bardzo istot-

ny w przypadku protez stawów, np. biodrowych, któ-

re właśnie z tego powodu trzeba niekiedy wymieniać

lub korygować osadzenie po 7–8 latach.

Mimo tych wszystkich trudności nowoczesna

ortodoncja potrafi bardzo wiele. Rys. przedstawia

układ zębów górnej szczęki, które wyrosły niemal na

2

3

4

5

7

6

7

30

15900576.133.png

15900576.134.png

15900576.135.png

15900576.136.png

15900576.137.png

15900576.138.png

15900576.139.png

15900576.140.png

15900576.141.png

15900576.142.png

15900576.144.png

15900576.145.png

15900576.146.png

15900576.147.png

15900576.148.png

15900576.149.png

15900576.150.png

15900576.151.png

15900576.152.png

15900576.153.png

15900576.155.png

15900576.156.png

15900576.157.png

15900576.158.png

15900576.159.png

15900576.160.png

15900576.161.png

15900576.162.png

15900576.163.png

15900576.164.png

15900576.166.png

15900576.167.png

15900576.168.png

15900576.169.png

15900576.170.png

15900576.171.png

15900576.172.png

15900576.173.png

15900576.174.png

15900576.175.png

15900576.177.png

15900576.178.png

15900576.179.png

15900576.180.png

15900576.181.png

15900576.182.png

15900576.183.png

15900576.184.png

15900576.185.png

15900576.186.png

15900576.188.png

15900576.189.png

15900576.190.png

15900576.191.png

15900576.192.png

15900576.193.png

15900576.194.png

15900576.195.png

15900576.196.png

15900576.197.png

15900576.199.png

15900576.200.png

15900576.201.png

15900576.202.png

15900576.203.png

15900576.204.png

15900576.205.png

15900576.206.png

15900576.207.png

środku podniebienia i są przeciągane za pomocą

zmyślnego układu ligatur.

Wybitną postacią ortodoncji światowej jest dr

Björn Zachrisson, Norweg, który m.in. opracował tzw.

przerzut podniebienny – zgięty w podwójną pętlę

drut służący do usuwania takich właśnie wad . Nie

wiemy, jak zakończyła się korekcja zębów z fot. ,

ale dzięki uprzejmości pani dr Barbary Czerwińskiej

z Kielc możemy zobaczyć, jak to wygląda u nas.

Fot. prezentuje stan wyjściowy zębów Magdy,

pacjentki dr Czerwińskiej. Zęby 4 wewnątrz łuku zę-

bów górnej szczęki! Dr Czerwińska zastosowała apa-

8

7

8

9

10

wieku i spotyka się pacjentów ponad 30-letnich, któ-

rzy są skutecznie leczeni. A najważniejszy problem

to: używać zębów i szczęk zgodnie z przeznaczeniem,

wyznaczonym przez kilkadziesiąt tysięcy lat rozwoju

gatunku homo sapiens , kiedy to nie było papek goto-

wych do połknięcia i po okresie karmienia mlekiem

matki, dziecko musiało gryźć, bo innej możliwości nie

miało! Obecnie, poza ewidentnymi wadami rozwojo-

wymi, wrodzonymi i chorobowymi, reszta problemów

to nasz „sukces” cywilizacyjny!

rat Zachrissona z własnym ulepszeniem: dodatkowy-

mi łukami, opierającymi się o zęby 5. Jak widać, ulep-

szenie czysto inżynierskie!

Ważną sprawą jest odpowiednie opanowanie

ruchów i oddziaływań języka, który też wpływa na

kształt łuku zębowego, zwłaszcza na tzw. przedni

zgryz otwarty. Język mający tendencję do zajmowa-

nia położenia przedniego, systematycznie uciska na

łuk zębowy żuchwy i wypycha go do przodu. Żeby

przeciwdziałać temu zjawisku, wymyślono łuk z kol-

cami (tak!), którego zadaniem jest wywołanie odru-

chów języka likwidujących naciski na zęby. Magda

musiała być poddana torturze kolców górnych i dol-

nych (na zdjęciu niewidoczne). Te podwójne kolce

to również inżynierskie dzieło dr Czerwińskiej. W re-

zultacie zęby dały się ustawić jak należy, co widać

dobrze na odciskach szczęk Magdy !

Do wykonywania tych wszystkich wiązadeł –

ligatur, drutów, ramek, poza gotowymi akcesoriami,

potrzebny jest cały warsztat przypominający raczej

zakład mechaniki precyzyjnej niż gabinet stomatolo-

ga. Są to więc specjalne kleszczyki do zaginania, do-

ginania i odcinania różnych drutów, ustawiaki do nas-

tawiania położenia zamków przy ich osadzaniu na

klej na powierzchni zębów, są różnego typu nakładki

na ramki druciane, umożliwiające regulację stopnia

naciągnięcia drutu. Jest wreszcie precyzyjny dynamo-

metr do pomiaru wartości sił wywieranych przez uk-

ład naprowadzający zęby na właściwe miejsce.

Lekarz ortodonta niewątpliwie musi mieć inży-

nierską wyobraźnię i umieć myśleć kategoriami wek-

torów sił, kierunków i zwrotów, które dla braci inży-

nierskiej są bułką z masłem, ale medykom przyspa-

rzają problemów!

Pocieszające jest to, że korekta zgryzu tymi me-

todami jest możliwa nawet w stosunkowo późnym

Dynamometr u ortodonty przydaje się

do pomiaru wartości sił wywieranych przez

a) układ zamka ortodontycznego

b) układ naprowadzający zęby

na właściwe miejsce

c) układ ligatur

9

Konkurs jêzykowy

EDGARDA

Nagrodą w konkursie jest Audio Kurs Czeski (Kurs podstawowy).

Aby wziąć udział w losowaniu nagród, należy odpowie-

dzieć na trzy poniżej zamieszczone pytania, a odpowiedzi

przesłać do redakcji MT.

10

1) Jaki tytuł ma 5 lekcja Audio Kursu

Czeski Kurs Podstawowy?

2) Praga bywa określana jako

miasto .... wież – wystarczy

odpowiedzieć ilu.

3) Jak w języku czeskim

brzmi słowo Wielkanoc?

Podpowiedzi szukajcie

na www.jezykiobce.pl

Odpowiedzi należy przesyłać

do redakcji MT pocztą lub na adres e-mail:

activereader@mt.com.pl

do 31 sierpnia 2007 r.

Listę laureatów opublikujemy

w numerze 10/2007 MT.

31

15900576.209.png

15900576.210.png

15900576.211.png

15900576.212.png

15900576.213.png

15900576.214.png

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

mt_8_07_7.pdf (1043 KB)
mt_6_07_11.pdf (537 KB)
mt_4_08_9.pdf (486 KB)
mt_3_08_6.pdf (146 KB)
07-2005_jak_to_dziala.pdf (234 KB)

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin